اژدر‌های اَبَرحفره زا: سلاحی که ایران و روسیه از انحصار آمریکا درآوردند

پایگاه تحلیلی نظامی ۱۹۴۵ (ناینتین فورتی فایو) در مقاله‌ای ضمن اذعان به قدرت نظامی ایران در جهان نوشت:  روسیه و ایران به عنوان دو نیروی اصلی مقابله کننده با آمریکا از ابزار نظامی «اژدر‌های ابرحفره زا» (super cavitation) بهره می برند. تا پیش از این فقط آلمان و آمریکا از کشور‌های هستند که از این سلاح‌های جدید استفاده می‌کنند.

همانطور که از نام اژدر‌های ابرحفره زا پیداست، این اژدر‌ها از اَبَرحفره زا برای حرکت در آب با سرعت‌های بالاتر از اژدر‌های معمولی استفاده می‌کنند. ابر حفره زایی به معنای استفاده از حباب حفره زایی در آب به منظور کاهش نیروی کِشندگی است.

این حباب در دماغه جسم - در این مورد، اژدر - شکل می‌گیرد و تا انتهای شی امتداد می‌یابد، و از شکل گیری تماس بین دو طرف جسم و محیط مایعی که از آن عبور می‌کند جلوگیری به عمل می‌آورد. جدایی که این حباب بین جسم (اژدر) و مایع (آب اقیانوس) ایجاد می‌کند به طور قابل توجهی کشش اصطکاک سطحی را کاهش می‌دهد و بدین ترتیب به جسم اجازه می‌دهد با سرعت‌های بالاتری حرکت کند.

بیشتر بخوانید:

کدام اژدر‌های ایرانی قاتل ناو‌های هواپیمابر آمریکایی هستند؟

اجسام ابر حفره زا، معمولاً دارای یک دماغه متمایز هستند که پیرامونی با لبه تیز دارد و هدف آن تولید حباب است. دماغه اغلب به شکل یک صفحه صاف یا مخروط طراحی می‌شود.

"بدنه این گونه اشیاء ابر حفره زا، معمولاً باریک است – تا بتواند در حباب ابرحفره زایی محاط شود"بدنه این گونه اشیاء ابر حفره زا، معمولاً باریک است – تا بتواند در حباب ابرحفره زایی محاط شود. اگر حباب ایجاد شده به اندازه کافی طولانی نباشد که بتواند سرتاسر جسم را بپوشاند، می‌توان گاز با فشار بالا را نزدیک دماغه جسم تزریق کرد تا حباب را گسترش دهد.

پیشرانه موشکی اغلب برای حفظ سرعت‌های بالای مورد نیاز برای دستیابی به ابر حفره زایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش‌های مختلفی را می‌توان برای حرکت دادن یک جسم ابر حفره زا استفاده کرد، از جمله: رانش دیفرانسیلی از چندین دماغه؛ رانش بردار راکت از طریق یک نازل تک؛ دماغه دارای انحراف؛ تزریق گاز به طور نامتقارن نزدیک دماغه جسم به منظور تغییر دادن هندسه حباب، و باله‌هایی که می‌توانند از طریق حباب به داخل مایع پیرامونی وارد شوند.

مهندسی معکوس ابر حفره زایی

شوروی در دهه ۱۹۶۰ شروع به آزمایش اژدر‌های ابر حفره زا کرد. مدل پیشتاز کنونی روسیه «وی اِی- ۱۱ شکوال» نام دارد که از سال ۱۹۷۷ مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این اژدر از یک لوله اژدر ۵۳۳ میلی متری پرتاب می‌شود و برای دستیابی به سرعت ابرحفره زایی، از سوخت جامد موشک استفاده می‌کند.

یک توربین گازی سیکل ترکیبی در دماغه، حباب گاز را ایجاد می‌کند. هنگامی که «وی اِی – ۱۱۱» به سرعت مورد نیاز دست می‌یابد، یک موتور جت تنفس هوایی (رم جت) زیر آبی، با سوخت فلزات هیدروراکتیو که از آب دریا استفاده می‌کند، به اژدر کمک می‌کند تا با سرعت ۲۳۰ مایل در ساعت حرکت کند. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که VA-۱۱۱ حتی می‌تواند به سرعت ۲۹۰ مایل در ساعت نیز برسد و روس‌ها احتمالا در تلاش برای توسعه مدلی هستند که سرعت آن بیش از ۳۵۰ مایل در ساعت خواهد بود. VA-۱۱۱ از چهار باله برای تغییر جهت استفاده می‌کند.

روسیه متعصبانه از فناوری ابر حفره زای خود محافظت می‌کند. در سال ۲۰۰۰، یک شهروند آمریکایی به نام ادموند پوپ به اتهام جاسوسی مرتبط با اطلاعاتی که در مورد «وی اِی - ۱۱۱» جمع آوری کرده بود، محکوم شد.

"مدل پیشتاز کنونی روسیه «وی اِی- ۱۱ شکوال» نام دارد که از سال ۱۹۷۷ مورد استفاده قرار می‌گرفته است"گفته می‌شود که پوپ، افسر سابق نیروی دریایی آمریکا که خود را تاجر جا زده بود، برای آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا جاسوسی می‌کرد. او به ۲۰ سال زندان محکوم شد، اما پس از ۲۵۳ روز بازداشت، به دلایل بشردوستانه توسط ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور جدید روسیه مورد عفو قرار گرفت: دولت آمریکا ادعا کرد که پوپ به نوع نادری از سرطان استخوان مبتلا بوده است. پوپ همواره بر بی گناهی خود تاکید می‌کرد.

جنگ افزار ایرانی که نیروی دریایی آمریکا را بهت زده می‌کند

ایران نیز از یک اژدر ابر حفره زا به نام «» (به فارسی به معنای نهنگ) استفاده می‌کند. اکثر کارشناسان صنعتی موافقند که ایران «وی اِی - ۱۱۱» را برای ساخت حوت مهندسی معکوس کرده است که از سال ۲۰۰۶ به کار گرفته شده است. ایران اعلام کرده است که اژدر ابرحفره زای خود را با موفقیت از یک کشتی سطحی در تنگه هرمز آزمایش کرده است.

اژدر حوت

وقتی نخستین‌بار در رزمایش پیامبر اعظم سپاه پاسداران در سال ۸۵ شلیک شد، کسی نامش را نمی‌دانست.

حتی بسیاری هم فکر نمی‌کردند ایران چنین سلاحی در اختیار داشته باشد. بعد‌ها اما، فرماندهان آن را با نام حوت معرفی کردند. سردار فدوی فرمانده وقت نیروی دریایی سپاه پاسداران نیز درخصوص آن گفت که حوت سریع‌ترین اژدر دنیاست.

 

حوت قابلیت پرتاب از روی ناوچه، ناو و یا زیردریایی در عمق ۱۰۰ متری را داراست. پس از شلیک با سرعت ۵۰ نات (۹۳ کیلومتر بر ساعت) محفظه خود را ترک کرده و با رفتن به عمق مناسب آب و روشن شدن پیشرانه‌اش به سوی اهداف حرکت می‌کند.

این اژدر یک تفاوت شاخص هم با نمونه‌های مشابه خود دارد و آن دارابودن قابلیت «فراحفره‌زایی» super cavitation است. در این قابلیت، پس از شلیک و ورود اژدر به داخل آب یک توده از حباب‌های بخار از دماغه آن خارج شده و با ایجاد لایه‌ای از گاز اصطکاک با آب را کاهش می‌دهد.

"این اژدر از یک لوله اژدر ۵۳۳ میلی متری پرتاب می‌شود و برای دستیابی به سرعت ابرحفره زایی، از سوخت جامد موشک استفاده می‌کند"نتیجه آن نیز افزایش سرعت در هنگام حرکت است. اژدر‌ها عموما نمی‌توانند سرعتی بیش از ۲۵ متر در ثانیه داشته باشند. اما سرعت حوت با استفاده از این قابلیت تا ۴ برابر یعنی به ۱۰۰ متر در ثانیه (۳۶۰ کیلومتر در ساعت) افزایش می‌یابد.

شواهد به وضوح نشان می‌دهد که شناورهای متوسط و بزرگ‌تر از متوسط هیچ شانسی برای فرار از اژدر حوت ندارند؛ بنابراین با شلیک دو اژدر حوت و باصرف هزینه دو میلیون دلار می‌توان به آمریکا، چهار میلیارد و پانصد میلیون دلار ضرر زد، یعنی ۹۰۰ برابر. البته هر ناو هواپیمابر در اطراف خود همیشه چندین کشتی جهت پشتیبانی تدارکاتی، نظامی و دفاعی دارد. با غرق شدن یک ناو هواپیما بر تمام ناوگان پشتیبانی آن آسیب پذیر می‌شوند و این دقیقا یعنی همان بلایی که نیروی دریایی ما در جنگ هشت ساله بر سر نیروی دریایی عراق آورد.

پیشتر، نشریه نیوزویک هم در گزارشی به بررسی این موشک پرداخته است.

نویسنده در این گزارش با بررسی مشخصات فنی این موشک و مقایسه با سایر موشک‌ها برد این موشک را در محدوده ۶ تا ۲۵۰ مایل ارزیابی کرده و آن را در زمره قوی‌ترین اژدرهای ساخت ایران قرارداده است.

پایگاه خبری USA TODAY هم در گزارش خود از آزمایش و رونمایی خبر داد و ویژگی‌های این اژدر را بررسی و تحلیل کرد.

روزنامه نیویورک تایمز هم در یکی از گزارش‌های خود به توان ایران در ساخت انواع موشک و اژدرهای گوناگون پرداخته که در آن به این اژدر هم اشاره شده است.