ایده‌هایی که آزادانه «طراحی» شدند/ دغدغه‌هایی از جنس مرگ و زندگی

به گزارش خبرنگار مهر، این روزها نمایشگاه گروهی «طراحی، طراحی» با هدف نمایش تازه‌های تجربه طراحی در فضای هنرهای تجسمی ایران در گالری‌های خانه هنرمندان ایران برپاست؛ نمایشگاهی که ۴۰۰ اثر از ۱۶۰ هنرمند طراحی را در دل خود دارد و تا ۳۱ مرداد میزبان علاقه‌مندان است.

امتیاز ویژه «آزاد بودن»

جعفر صادقی هنرمند طراح حاضر در نمایشگاه گروهی «طراحی، طراحی» درباره این رویداد که در خانه هنرمندان ایران در حال برگزاری است، به خبرنگار مهر گفت: این نمایشگاه موضوع آزاد دارد و ترجیح من هم این است در جشنواره‌های بدون موضوع شرکت کنم، زیرا در این صورت کارهایی انتخاب می‌شود که اعمال سلیقه در آن‌ها کمتر است و موضوع زیست آرتیست هم در نمایشگاه‌های آزاد مطرح می‌شود.

وی بیان کرد: به نظر می‌رسد در نمایشگاه «طراحی، طراحی» صرفاً با یک نمایشگاه گروهی مواجه نیستیم بلکه با مجموعه‌ای از نمایشگاه‌های سولو طرف هستیم، زیرا ایده این بوده است که هر یک از هنرمندان با انتخاب سه اثر تکنیک و شناختی از خود به مخاطب نمایشگاه ارائه و نشان بدهند و توانسته‌اند چه رویکردی به یک امر داشته باشند، اما در صورت موضوعی بودن یک نمایشگاه، کیوریتور ممکن است نتواند خیلی با دست باز آثار را انتخاب کند.

صادقی درباره آثارش که در نمایشگاه «طراحی، طراحی» به نمایش درآمده است، عنوان کرد: این کارها دارای تکنیک آب مرکب هستند. همان تکنیکی که از بچگی بر آن کار می‌کنم و با پهنای قلم نیز کار کرده‌ام. این آثار در سال ۲۰۱۸ خلق شده‌اند.

این هنرمند درباره چالش‌های هنر طراحی بیان کرد: به نظرم هنر دیجیتال به طراحی آسیب نزده است و هنر دیجیتال هم در این نمایشگاه به نوعی حضور دارد. تا زمانی که بتوان در یک طراحی با ترکیب‌بندی و ساخت درگیر شد، یعنی با این هنر رو به‌رو هستیم. فرقی ندارد نور پروژکت شده باشد یا متریال، در هر صورت طراحی ممزوج شده است و مسیر آن را مشخص می‌کند.

"این آثار در سال ۲۰۱۸ خلق شده‌اند.این هنرمند درباره چالش‌های هنر طراحی بیان کرد: به نظرم هنر دیجیتال به طراحی آسیب نزده است و هنر دیجیتال هم در این نمایشگاه به نوعی حضور دارد"این‌ها هم عرض یکدیگر هستند شاید تکنیک تفاوت کند اما هنر همان است.

صادقی درباره سابقه فعالیت خود توضیح داد: من از ۵ سالگی با اینکه بلد نبودم اما به کمک پدرم که خطاط بود خط می‌نوشتم و بعدها نقاشی و طراحی را دنبال کردم. از سال ۸۵ نیز به طور جدی‌تر در این رشته‌ها فعالیت کردم. کارهایم در این نمایشگاه نیز ترکیبی از همه این هنرهاست.

تکنولوژی در خدمت «هنر»

فاطمه فرجامی دیگر هنرمند حاضر در نمایشگاه گروهی «طراحی، طراحی» در گفتگو با خبرنگار مهر درباره سه اثر خود که در این رویداد به نمایش درآمده است، بیان کرد: کارهای من در این نمایشگاه مربوط به سال ۲۰۱۷ هستند. اگر بخواهم درباره ایده‌شان توضیح بدهم، باید بگویم بعد از برگزاری کارگاه‌های رنگ می‌دیدم که بچه‌ها از پالت‌های کاغذی استفاده می‌کردند و همیشه ناراحت بودم که چرا باید اینها دور ریخته شوند، بنابراین از پالت‌ها با کاغذی چاپ می‌گرفتم یا خودشان را جمع‌آوری می‌کردم. بنابراین به تدریج طرح‌هایی را در آن‌ها کشف می‌کردم که بستر آماده‌ای برای خلق این آثار بود و به نوعی نصف مسیر طی می‌شد.

بعدها با ماژیک بر آن‌ها نقش‌هایی طراحی می‌کردم و اینگونه چنین آثاری خلق شدند. به نظرم آثار خوبی برای این نمایشگاه انتخاب شده زیرا پشت هر اثر ایده و تفکری نهفته است.

وی درباره سابقه فعالیت خود در رشته طراحی گفت: من از شانزده‌سالگی طراحی می‌کنم اما از سال ۹۶ به‌طور جدی‌تر این رشته را دنبال کرده‌ام. تاکنون در تعدادی نمایشگاه گروهی شرکت داشته‌ام اما هنوز نمایشگاه انفرادی برگزار نکرده‌ام.

فرجامی درباره چالش‌های هنر طراحی در روزگار کنونی عنوان کرد: به نظرم نقدی به تاثیر منفی تکنولوژی بر هنر نیست، زیرا امروز با وجود تکنولوژی بسترهای زیادی برای کار کردن فراهم شده است که در جهت تقویت هنر می‌توانند به خدمت گرفته شوند. هنرمندان نیز لازم است پیوسته خود را به روز نگه دارند و با زمان پیش بروند.

وقتی «مرگ» سوژه طراحی می‌شود

محسن انجم شعاع از هنرمندان حاضر در این رویداد، درباره آثار خود به مهر توضیح داد: من در نقاشی، بیشتر به‌دنبال تجربه کردن هستم. یعنی می‌خواهم براساس آنچه در گذشته در حوزه طراحی و نقاشی اتفاق افتاده است، بخشی از آن تجربه‌ها را تبدیل به تجربه خود کنم.

"تا زمانی که بتوان در یک طراحی با ترکیب‌بندی و ساخت درگیر شد، یعنی با این هنر رو به‌رو هستیم"در این مرحله لااقل هدفم این است. این اتفاق بارها و بارها رخ می‌دهد تا من بتوانم یک اثر را به‌طور کامل اثر خودم بدانم. آثاری که الان در این نمایشگاه در حال عرضه است، در واقع نگاهی است به آنچه در گذشته و در تاریخ هنر ما وجود داشته است و من تنها در حال گشت و گذار در میان آن‌ها هستم تا جایی که این تجربیات را بتوانم در قالب یک اثری هنری ارائه کنم؛ یعنی به جایی برسم که کارهایم دیگر تکرارناپذیر باشد.

در مرحله‌ای که قرار داریم در حال تجربه کردن هستیم و آنقدر تجربه کسب می‌کنیم تا بتوانیم خودمان را به آن مرحله اصلی برسانیم. آنچه امروز شاهد هستید، صرفاً تجربیاتی است که با یکدیگر به اشتراک می‌گذاریم تا همان‌طور که من از تجربه دیگران استفاده کرده‌ام دیگران هم در جریان تجربیات من قرار بگیرند.

وی افزود: اکثر کارهایی که در حال حاضر در این نمایشگاه شاهد هستید، آثاری تکرارپذیر هستند و هر فردی که برخوردی ابتدایی با هنر داشته باشد می‌تواند این آثار را تکرار کند اما اثری از رامبراند یا میکل‌آنژ را به راحتی نمی‌توان تکرار کرد.

این هنرمند بیان کرد: ما در مرحله‌ای که قرار داریم در حال تجربه کردن هستیم و آنقدر تجربه کسب می‌کنیم تا بتوانیم خودمان را به آن مرحله اصلی برسانیم. آنچه امروز شاهد هستید، صرفاً تجربیاتی است که با یکدیگر به اشتراک می‌گذاریم تا همان‌طور که من از تجربه دیگران استفاده کرده‌ام دیگران هم در جریان تجربیات من قرار بگیرند؛ این انتقال تجربه می‌تواند، خوب، بد و یا حتی بی‌فایده باشد اما در عین حال هم می‌تواند کاملاً جنبه کاربردی داشته باشد.

انجم‌شعاع درباره دغدغه‌های خود در خلق این آثار گفت: این آثار محصول حدود ۳ الی ۴ سال پیش است که درآن مقطع من خیلی درگیر مقوله «مرگ» بودم.

نه اینکه مسئله‌ای برایم به‌وجود آمده باشد اما دوست داشتم تا آن ماهیت از زندگی که می‌تواند محصول ترس از مرگ در انسان‌ها باشد را بیشتر درک کنم. تصویر افرادی که در حال جان دادن هستند هم برایم موضوعیت داشت؛ من چند طراحی دارم از آشنایانی که یا پس از مرگ‌شان از آن‌ها طراحی کرده‌ام و یا در حال مرگ بودند و من آن لحظه را طراحی کردم. این آثار را پیش‌تر هم ارائه کرده‌ام. در دوره چند ساله‌ای، کل آثارم درباره همین موضوع مرگ، مردن و اتفاقاتی که آدم‌ها تا پیش از جان سپردن تجربه می‌کنند بود.

سگ‌کُشی یا سگ‌کِشی؟

سیروس آقاخانی نیز درباره آثار خود به خبرنگار مهر گفت: سابقه مجموعه کاری که در این نمایشگاه شاهد هستید، به حدود ۳ الی ۴ سال پیش بازمی‌گردد که نسبت به حیواناتی که در جاده‌ها کشته می‌شدند، حساسیت پیدا کردم. می‌خواستم کاری را انجام دهم تا این قضیه بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.

"فرقی ندارد نور پروژکت شده باشد یا متریال، در هر صورت طراحی ممزوج شده است و مسیر آن را مشخص می‌کند"شاید تکرار این اتفاق در جاده‌ها برای افراد طبیعی شده باشد و کسی نسبت به آن حساسیت نداشته باشد، می‌خواستم کاری را انجام دهم تا این موضوع بیشتر دیده شود. در همین راستا، این ایده به ذهنم رسید که با کشیدن یک خط سفید دور این حیوانات، هم مرگ‌شان را ماندگار کنم تا بعد از انتقال جسد، جای مرگ‌شان مشخص باشد. از طرف دیگر هم این خطوط سفید ما را یاد صحنه جنایت هم می‌اندازد که برای مشخص شدن محل وقوع جرم، این خطوط را دور جنازه می‌کشند.

وی بیان کرد: از این ایده استفاده کردم تا نشان دهم این تصادف‌ها می‌تواند به نوعی یک جرم باشد و کسی که باعث و بانی قتل اینگونه حیوانات هستند، نسبت به کاری که انجام داده‌اند مسئول هستند. با همین منظور این کار را آغاز و شروع به عکاسی کردم. حدود سه الی چهار سال فکر می‌کنم این کار طول کشید.

این هنرمند همچنین توضیح داد: وقتی به این نمایشگاه دعوت شدم، این ایده را به این صورت اجرا کردیم که تصویر مربوط به خطوط دور همان حیوانات کشته شده در جاده‌ها را روی زمین کف این گالری نصب کنیم.

این‌ها عکس‌هایی است که در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. بخش‌هایی از این کار هم نیاز به تکمیل دارد که تلاش دارم در فرصتی که هست، انجام دهم.

وی درباره برخی افراد که تعمدی اقدام به کشتن حیوانات می‌کنند هم گفت: به همین دلیل در کنار این اثر نوشته‌ام «سگ‌کُشی یا سگ‌کِشی؟». کشتاری که به تازگی اتفاق افتاده و متأسفانه همچنان هم ادامه دارد را مدنظر داشتم. در این سال‌ها همواره یک قوطی رنگ در ماشین داشتم تا هر جایی که با جسد حیوانی مواجه می‌شدم، پیاده شوم و این طراحی را انجام دهم. امروز اما شرایط فاجعه‌بارتر شده است.

"بنابراین به تدریج طرح‌هایی را در آن‌ها کشف می‌کردم که بستر آماده‌ای برای خلق این آثار بود و به نوعی نصف مسیر طی می‌شد"اینکه گروهی به‌صورت عمدی تعدادی سگ را قتل عام می‌کنند، بسیار تلخ است. برخی افراد با تفکر تندی که دارند، گویی به مرحله «سگ‌ستیزی» رسیده‌اند و واقعاً هم نمی‌دانم دلیل‌ش چیست و از کجا چنین احساسی در آن‌ها شکل گرفته است. این موضوع واقعاً جای تأسف دارد.

خلق احساس از دل هاشورها

سارا کاوه هنرمند دیگری که آثار خود را در این نمایشگاه ارائه کرده است، درباره آنها به مهر گفت: این آثار در واقع یک مجموعه نیستند، بلکه سه اثر متفاوت هستند که در کنار یکدیگر به نمایش گذاشته شده‌اند. هر کدام از این آثار فضای متفاوت دارد که دو تا طبیعت بی‌جان محسوب می‌شود و یکی پرتره. مدتی است که «اسکیس» را به‌صورت جدی دنبال می‌کنم که مربوط به فضاسازی با قلم فلزی و مرکب می‌شود.

مسئله‌ام در این آثار خط، هاشور و بافت است. از دل این هاشورها هم می‌تواند شاخ

قوچی بیرون بیاید و هم پرتره یک انسان. مساله اصلی اما همان هاشورها هستند که تلاش می‌کنم با ظریف‌ترین برخوردها و قلم‌گذاری‌های درشت‌تر آن را اجرایی کنم. از طیف خطوط ظریف تا خطوط درشت در این آثار وجود دارد. تابلوی طبیعت بی‌جان و یا پرتره، در واقع بهانه‌ای است برای تجربه این سبک کار و ترکیب‌بندی‌ای که با نور، سایه و بافت آن را به‌وجود آورده‌ام.

از دل این هاشورها هم می‌تواند شاخ

قوچی بیرون بیاید و هم پرتره یک انسان.

"یعنی می‌خواهم براساس آنچه در گذشته در حوزه طراحی و نقاشی اتفاق افتاده است، بخشی از آن تجربه‌ها را تبدیل به تجربه خود کنم"مساله اصلی اما همان هاشورها هستند که تلاش می‌کنم با ظریف‌ترین برخوردها و قلم‌گذاری‌های درشت‌تر آن را اجرایی کنم. این هنرمند ادامه داد: در بخش‌هایی از این تابلوها، کار را رها کردم. در تابلوی پرتره، بخش‌هایی وجود دارد که مملو از خط و بافت است و جای دیگر، کاملاً خلوت و سبک. بیشتر این بازی و ترکیب‌بندی فضاهای سبک و سنگین برایم حائز اهمیت بود.

کاوه درباره دغدغه خود در مسیر خلق این آثار هم گفت: همان‌طور که اشاره کردم، دغدغه اصلی‌ام در خلق این آثار بیشتر دغدغه‌ای فرمال و برآمده از درگیری‌ام با خط، بافت، کنتراست و نور بوده است. بعد از آن فضای حسی تابلوی پرتره مربوط به احساس زنی است که دارد اشک می‌ریزد و با دستمال اشک‌هایش را پاک می‌کند اما گویی در اوج خطوط، گم شده است.

تلاش کرده‌ام تأثر این زن را با بهره‌گیری از خطوط ظریف به تصویر درآوردم. این تجربه برایم لحظه‌ای خاص را به‌وجود آورد که تبدیل به دغدغه‌ای برای خلق این اثر شد. با توجه به تجربه زیسته خودم که بخشی از آن با لحظات تلخی گذشته است، می‌توان این آثار را برگرفته از تجربه شخصی خودم هم دانست.

وی درباره برگزاری نمایشگاه «طراحی طراحی» و تأثیر آن بر شناخت فعالیت طراحان نیز تأکید کرد و گفت: این اتفاق به عقیده من اتفاق خوبی است. آخرین‌بار شاید چند سال پیش در مهمانی هنر بود که مجموعه‌ای گسترده از طراحی‌ها را می‌دیدم و حالا بعد از چند سال این فرصت مجدد فراهم شده است. اینکه می‌توانم آثار همه دوستان طراح را یکجا ببینم و سبک و سیاق هر یک را به‌صورت جداگانه دنبال کنم، برایم جذاب است.

اصولاً در افتتاحیه رویدادها شرکت نمی‌کنم اما این رویداد برایم اهمیت داشت تا هم بتوانم دوستانم را ببینم و هم همه این آثار را به‌صورت یک‌جا تماشا کنم.

نمایشگاه گروهی «طراحی، طراحی» تا ۳۱ مرداد هر روز (به جز روزهای شنبه) از ساعت ۱۵ تا ۲۰ در خانه هنرمندان ایران میزبان علاقه‌مندان است.