لزوم "جراحی‌ عمیق در ساختارهای موازی" در ایران بعد از کرونا

غلامرضا حیدری، نماینده عضو فراکسیون امید مجلس از محدود شدن اختیارات مجلس دوره دهم توسط نهادهای به گفته او "بالاسری" انتقاد کرد و گفت که "مجلس شورای اسلامی دیگر در رأس امور نیست".

حیدری، روز دوشنبه ۴ فروردین (۲۳ مارس) به ایرنا، خبرگزاری دولتی ایران با تصریح اینکه دستگاه‌های موازی با مجلس، در عمل نقش قوه مقننه را برعهده گرفته‌اند، گفت که با این وضعیت، اختیارات مجلس محدود شده است و این نهادها اکنون به "دستگاه بالاسری" مجلس تبدیل شده‌اند.

این نماینده مجلس بدون نام بردن از فرد مشخصی، گفت: «دستگاه‌هایی موازی یا فرادستی برای مجلس ایجاد کرده‌اند که عملاً نقش مجلس را ایفا می‌کنند یا اختیارات آن را محدود کردند. این در حالی است که هدف از ایجاد این نهادها، تسهیل قانون‌گذاری بوده است».

حیدری به عنوان مثال به دخالت نهادهای موازی با مجلس در تصویب لوایح مرتبط با FATF اشاره کرد که با وجود تصویب این لوایح در مجلس ولی به دلیل اختلاف نظر با شورای نگهبان، این مصوبه به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده‌ شد و به دلیل طولانی شدن زمان بررسی آن در مجمع، سرانجام ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفت.

گروه ویژه اقدام مالی (FATF) اواخر بهمن ماه، ایران را به فهرست کشورهای با ریسک بالا یا به ‌اصطلاح "لیست سیاه" خود بازگرداند. این سازمان میان‌دولتی به همه کشورها توصیه کرد که تدابیر احتیاطی و تقابلی لازم در برابر ایران را اتخاذ کرده و در نقل و انتقال‌های مالی خود با این کشور به طور مستقل اقدام کنند.

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، بدون نام بردن از مجمع تشخیص مصلحت نظام، تلویحاً این نهاد مشورتی را متهم کرد که با عدم تصویب لوایح مقابله با پولشویی و تأمین مالی تروریسم "موجب خرسندی آمریکا" شده و اینک باید پاسخگوی "موضع‌گیری غیرکارشناسانه" خود باشد.

پیش‌تر، تعدادی از نمایندگان دوره دهم مجلس همچون علی مطهری و محمود صادقی، نسبت به دخالت‌های مجمع تشخیص مصلحت نظام در فرایند قانونگذاری اعتراض کرده بودند. مطهری در دو نامه جداگانه خطاب به علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران از او خواسته بود که برای پایان دادن به این دخالت‌ها، پادرمیانی کند.

نمونه دیگر از سقوط مجلس به قعر امور

در دومین روز فروردین، قاسم میرزایی‌نیکو، نماینده مردم دماوند و فیروزکوه در مجلس در گفتگو با ایرنا، خبرگزاری دولتی ایران، از دخالت‌های شوراهای عالی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای نگهبان انتقاد کرد و گفت که مجموعه اقدامات این نهادها باعث می‌شوند اختیارات مجلس از این نهاد قانونگذاری، گرفته شود.

او یکی از شواهد این سلب اختیار تدریجی از مجلس را در موضوعاتی مانند لایحه بودجه معرفی کرد که قبل از جمع‌بندی و تصمیم‌گیری نهایی در مجلس، کمیسیون‌های مجمع تشخیص مصلحت نظام مشغول بررسی آن شدند.

این نماینده مجلس دهم همچنین تشکیل شورای هماهنگی سران قوا و تصمیم‌گیری این شورا درباره موضوعات مختلف را از دیگر موارد دخالت در وظایف مجلس دانست و گفت: «اگر به این ترتیب پیش برویم مجلس از رأس امور، به قعر امور می‌رسد».

دوبرابر شدن قیمت بنزین در آبان ماه ۹۸ که منجر به بروز اعتراضات سراسری در شهرهای ایران و دستگیری و کشته شدن تعداد زیادی از معترضان شد، به گفته بسیاری از نمایندگان مجلس، نتیجه بی‌خبر بودن مجلس و اقدام شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا بوده است.

مقامات ایران با وجود درخواست‌های سازمان‌ها و نهادهای حقوق بشری، هنوز از اعلام شفاف و دقیق تعداد دستگیرشدگان و کشته‌شدگان این اعتراضات خوداری کرده است.

میزان دخالت‌ها در مجلس یازدهم

اما آیا این میزان از دخالت‌ها در مجلس یازدهم هم اتفاق خواهد افتاد؟  میرزایی‌نیکو، عضو فراکسیون امید مجلس در این باره به ایرنا گفت که در روزهای انتخابات مجلس دهم و پیروزی فهرست امید در تهران، عده‌ای "در روزهای اول می‌گفتند نمایندگان تهران با کیف انگلیسی آمدند". او درباره ارزیابی میزان دخالت‌های نهادهای بالادستی در کار مجلس یازدهم گفت: «منتظریم ببینیم آنهایی که تاکنون بهانه‌های مختلفی داشتند، از این پس دیگر چه می‌خواهند بگویند».

مجلس یازدهم روز هشتم خرداد ۱۳۹۹ کار خود را آغاز می‌کند و به طور معمول تا یک روز پیش از آغاز به کار مجلس جدید، مجلس دهم به کار خود ادامه می‌دهد.

با شیوع بیماری کووید-۱۹ در ایران، مجلس شورای اسلامی تشکیل نمی‌شود.

"همچنین بر شمار فوتی‌‌ها ۱۲۷ مورد افزوده شده که آمار کل مرگ و میر بر اثر آلودگی به ویروس کرونا را تا یک‌هزار و ۸۱۲ نفر بالا برده است."علی لاریجانی، رئیس مجلس روز دوشنبه ۴ فروردین در بازدید از یک بیمارستان از ابتلای "تعدادی زیادی" از نمایندگان مجلس به ویروس کرونا خبر داد.

میرزایی‌نیکو، همه گیری ویروس کرونا در ایران را یکی از مشکلاتی دانست که در صورت پایان یافتن آن، ساختار کشور باید به فکر چاره جویی برای مشکلات "پساکرونا" باشد.

او راه برون‌رفت از بحران‌های بعد از ویروس کرونا را ایجاد "شفافیت، مبارزه با فساد، جراحی‌های اقتصادی و ساختاری و پایان دادن به ساختارهای دوگانه و موازی" دانست.

تازه ترین آمار وزارت بهداشت ایران تا نیمروز دوشنبه ۴ فروردین نشان می‌دهد از ظهر دیروز یکشنبه تا امروز، یک‌هزار و ۴۱۱ مورد جدید به موارد ابتلا به بیماری کووید-۱۹ افزوده شده و شمار کل مبتلایان در کشور به ۲۳هزار و ۴۹ مورد رسیده است. همچنین بر شمار فوتی‌‌ها ۱۲۷ مورد افزوده شده که آمار کل مرگ و میر بر اثر آلودگی به ویروس کرونا را تا یک‌هزار و ۸۱۲ نفر بالا برده است.