سواد رسانه‌ای لازمه اعتلای همزیستی انسانی در فضای مجازی است

به گزارش روز دوشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا از مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدرضا بهمنی در آئین گشایش سومین همایش ملی سواد رسانه ای و اطلاعاتی که به صورت مجازی برگزار شد، با اشاره به این که سیر تطور مواجهه کشور با تحولات فضای مجازی با چند رویکرد قابل شناسایی است، افزود: رویکرد فناورانه و زیرساختی، رویکرد امنیتی و صیانتی، رویکرد اقتصادی و کسب و کاری و رویکرد فرهنگی و اجتماعی از جمله این رویکردهاست.

وی با بیان این که در دوره های مختلف از دهه ۷۰ به این سو، ساختارسازی و برنامه های مدیریت فضای مجازی، غالباً ترکیبی از این رویکردها بوده است، افزود: البته در هر دوره، یک یا دو رویکرد غلبه داشته است. مثلا در دوره ای که شورای انفورماتیک در کشور شکل می گیرد، طبعاً سیاستگذاری ها و پروژه ها و حتی دست اندرکاران ارشد آن را مبتنی بر رویکرد فناورانه می توان طبقه بندی کرد.

مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: از سوی دیگر، دوگانه فرصت ـ تهدید در مواجهه با تحولات فضای مجازی نیز دوگانه ای بوده که همواره رفت و برگشت بین دو سوی این دوگانه را شاهد بوده و هستیم. حتی در اوایل ایام کرونا، عده ای کرونا را زمینه سازی برای تشدید نفوذ از طریق فضای مجازی توصیف می کردند.

از یک منظر تحلیلی، ویژگی دوره اخیر که منظور سه سال اخیر است، در سازماندهی و برنامه ریزی مواجهه با تحولات فضای مجازی (که با محوریت و راهبری شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی رخ داده است)، تلاش برای وزن دادن و تقویت رویکرد اقتصادی و رویکرد فرهنگی اجتماعی در مواجهه با تحولات فضای مجازی است. البته به این معنی نیست که اقتضائات و الزامات فنی و امنیتی نادیده گرفته شده باشد.

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه با اشاره به این که در سیر تکاملی مدیریت و راهبری تحولات فضای مجازی، اتخاذ رویکرد تمدنی را باید جدی تر دنبال کنیم، گفت: به نظرم، اهم ویژگی های مفهومی ـ روشی این رویکرد را این طور می توان برشمرد: محوریت دادن به اعتلای الگوی همزیستی انسانی بر بسترهای نوین، راهبری و مدیریت فضای مجازی در مقیاس بازآفرینی الگوی حکمرانی، جامع نگری (به معنای الزامات و اقتضائات ابعاد مختلف را به صورت توأمان لحاظ کردن)، نظام‌واره‌گی (نظام ارتباطی و تأثیر و تأثر ابعاد مختلف و بازیگران مختلف را به صورت متوازن مدنظر قرار دادن) و آینده پردازی تحولات فضای مجازی.

بهمنی همچنین در خصوص جایگاه موضوع و اهمیت سواد رسانه ای در این زمینه اظهار داشت: سواد رسانه ای را باید رکن انتقال به الگوی حکمرانی نوین بدانیم، کما این که آن را باید لازمه اعتلای همزیستی انسانی در فضای مجازی و نیز لازمه صیانت، امنیت و اقتدار فرهنگی و اجتماعی در فضای مجازی بدانیم، چرا که همزیستی انسانی متعالی و اقتدار فرهنگی و اجتماعی از الزامات حیاتی شکل گیری الگوی نوین حکمرانی و تمدن نوین اسلامی است.

وی پرداختن به مسئله ارتقای سواد رسانه ای را از مهمترین و ضروری ترین فعالیت ها در عرصه مدیریت و راهبری فضای مجازی دانست و افزود: با این وصف اهمیت و جایگاه این همایش که سومین دوره آن با همت و قبول زحمت دانشگاه امام صادق (ع) و با محوریت استاد بشیر برگزار می شود، کاملاً روشن است، از این حیث مفهوم مرکزی این دوره از همایش، حکمرانی و سواد رسانه ای تعریف شده است.

وی ابراز امیدواری کرد: خروجی این همایش کمک ملموسی به توسعه و تقویت این مفهوم در حوزه سواد رسانه ای کند.

بهمنی اظهارداشت: مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با تصمیم واگذاری مدیریت علمی همایش به دانشگاه امام صادق (ع)، در یک سال و نیم گذشته، با تشکیل کارگروه برنامه اقدام سواد رسانه ای با حضور اساتید و خبرگان عرصه سواد رسانه ای کشور، فعالیت های جدید دیگری را در حوزه سواد رسانه ای آغاز کرده به لطف الهی و به موازات برگزاری این همایش، به مرحله بهره برداری نزدیک می شود.

وی یادآور شد: این فعالیت ها که سه هدف مهم گسترش تولید محتوای سواد رسانه‌ای، شبکه‌سازی و ترویج سواد رسانه‌ای و تدارک تمهیدات قانونی حقوقی سواد رسانه‌ای را مدنظر داشته، از اواخر سال قبل کلید خورده تا پایان سال جاری وارد مرحله اجرا خواهند شد که اهم این فعالیت ها به این شرح است: اختصاص دو سوم بودجه بند (چ) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (بند چ ماده ۳۷ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور) و تولید محتوا با همکاری سازمان صدا و سیما شامل:تولید و پخش سریال چای نت (بیست قسمت)، تولید و پخش برنامه ترکیبی بین خطوط (۳۰ قسمت) و نیز تولید و پخش ۵۰ موشن گرافی؛  ایجاد بانک محتوا، بانک موضوعات و بانک کارشناسان در حوزه سواد رسانه ای و اطلاعاتی؛ حمایت از برگزاری سومین نشست فعالان سواد رسانه ای کشور توسط استان البرز (تمام مقدمات انجام شده و فقط اجرا باقی مانده است)؛ حمایت از تولید محتوا با موضوع سواد رسانه ای و کرونا در فروردین ماه امسال حمایت از برگزاری پویش تولید محتوای سواد رسانه ای توسط استان کرمان (فراخوان اطلاع رسانی شده است)؛ طراحی و تدارک تاسیس سامانه ی مشاوره ی ۲۴ ساعته ی سواد رسانه ای (کلینیک سواد رسانه ای)؛ تدوین دستور العمل تکالیف سکوها، کارافزارها و رسانه های دیجیتال در حوزه سواد رسانه ای و ارائه به مرکز ملی فضای مجازی و حمایت از تولید ۳۰۰ محصول چند رسانه ای در حوزه سواد رسانه ای و اطلاعاتی تا پایان سال جاری.

سومین همایش سواد رسانه ای در یک نگاه

با توجه به اهمیت و ضرورت توجه به سواد رسانه ای و اطلاعاتی در کشور، تاکنون دو همایش ملی توسط مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتالِ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با همکاری بسیاری از دانشگاه ها، مراکز علمی، پژوهشگاه ها، انجمن ها و شخصیت های حقیقی و حقوقی مرتبط برگزار شده اند که نتایج بسیار خوبی را داشته اند.

با تغییر رویکردهای مدیریتی در آن مرکز و به منظور کاهش تصدی­ گری­های غیرضرور در دستگاه­های دولتی، تصمیم بر آن شد که همایش مزبور در یکی از مراکز علمی و دانشگاهی کشور برگزار شود. با عنایت به این رویکرد جدید که می تواند موضوع سواد رسانه ای و اطلاعاتی را به یک امر اجتماعی تبدیل کند، مرکز مزبور به دانشگاه ها و پژوهشگاه های مختلف کشور اعلام کرد که نسبت به ارسال طرح اجرایی در این زمینه اقدام کنند.

پس از دریافت و بررسی پیشنهادهای ارسالی، دانشگاه امام صادق (ع) با توجه به حضور مؤثر در دو همایش قبلی و نیز با توجه به ظرفیت­های انسانی، نرم­افزاری و سخت­افزای مناسب، انتخاب و مورد وفاق سایر پیشنهاد دهندگان نیز قرار گرفت.
برای تبدیل همایش به مهم ترین رویداد علمی – فرهنگی سالانه در سطح کشور در حوزه سواد رسانه ای و اطلاعاتی، اهداف زیر در دستورکار همایش قرار دارد :  

مفهوم سازی و تحلیل موضوعات مرتبط با سواد رسانه ای و اطلاعاتی؛

سیاست پژوهی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای موفق در حوزه سواد رسانه ای و اطلاعاتی؛

توصیف و تجویزهای علمی و کاربردی ناظر به مسائل سواد رسانه ای اطلاعاتی گرو­های مختلف اعم از کارگزاران حاکمیتی، نخبگان و اهالی رسانه و اقشار مختلف مردم؛

توانمندسازی گروه های مختلف جامعه (با اولویت دهی به خانواده­ها و جوانان) از طریق معرفی فرصت ها و تهدیدهای رسانه های جمعی، رسانه های دیجیتال و بازی های رایانه ای و نیز گسترش شناخت، چگونگی دسترسی و کاربرد هدفمند و مدیریت مصرف رسانه ها و فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی.

این همایش، نه تنها «تولید و تعمیق ادبیات نظری و علمی حوزه سواد رسان ه­ای» را هدف اصلی خود می­ داند، بلکه بر آن است تا با «فرآوری مباحث نظری همایش و پشتیبانی فعالیت­های ترویجی حوزه سواد رسانه­ ای و اطلاعاتی» مسئولیت اجتماعی همایش را تقویت کنند.

محورهای همایش

نسبت حکمرانی نوین و سواد رسانه ای ، مردمی سازی سواد رسانه ای، کارگزاران و سواد رسانه ای ،بومی سازی ادبیات نظری سواد رسانه ای ،سواد رسانه ای و فعالیت رسانه ها و کاربردسازی سواد اطلاعاتی از محورهای اصلی سومین همایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی است.