رصد بارش "جباری" از امشب تا اول آبان/نحوه ثبت رد شهاب‌ها در آسمان عاری از غبار

آفتاب‌‌نیوز :

مهندس مسعود عتیقی افزود: شهاب‌های بارش شهابی "جباری" که یکی از بارش‌های مشهور سالیانه است، در هر سال بین ۱۱ مهر تا ۱۷ آبان ماه در آسمان مشاهده می‌شود.

وی منشا این بارش را ذرات به جا مانده از دنباله‌دار معروف "هالی" دانست و اظهار کرد: کانون این بارش نیز در نزدیکی ستاره "شانه شکارچی" در صورت فلکی "شکارچی (جبار) قرار دارد و به همین دلیل به این بارش، جباری گفته می‌شود.

عتیقی با تاکید بر اینکه بیشترین تعداد شهاب‌های بارش شهابی جباری پیش از طلوع خورشیدی و در تاریکی بامدادی قابل رصد است، خاطر نشان کرد: انتظار می‌رود اوج این بارش در بامداد چهارشنبه ۳۰ مهر سال جاری باشد؛ خوشبختانه ماه در وضعیت هلال شامگاهی است و تا پیش از نیمه شب غروب خواهد کرد و آسمان تاریک را برای مشاهده شهاب‌های حتی کم نور مهیا می‌کند.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با اشاره به استفاده از عبارت "شهاب‎باران"، توضیح داد: عموما عنوان "بارش شهابی" و یا "شهاب باران" این ذهنیت را ایجاد می‌کند که با یک رگبار از شهاب‎‌ها همچون باران مواجه خواهیم شد در حالی که با توجه به نحوه برخورد شهاب‌ها و حرکت آنها در آسمان این اصطلاح رایج شده است و در برخی بارش‌های شهابی از جمله بارش شهابی جباری، شهاب‌های اندکی مشاهده می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه هر چه از زمان عبور دنباله‌دار از نزدیکی خورشید دور شویم، شهاب‌های کمتری در آن بارش مشاهده می‌شود، یادآور شد: دنباله‌دار هالی در سال ۶۵ خورشیدی به ملاقات زمین و خورشید رسید که حدود ۳۵ سال از آن زمان می‌گذرد و در هر سال ذرات زیادی از این دنباله‌دار با جو زمین برخورد کرده است.

عتیقی اضافه کرد: پیش بینی می‌شود حداکثر ۲۰ شهاب در ساعت در زمان اوج بارش جباری امسال در آسمان دیده شود.

وی سرعت شهاب‌های این بارش را ۶۶ کیلومتر در ثانیه دانست که با اتمسفر زمین برخورد می‌کند و ادامه داد: شهاب‌های این بارش که مسیر حرکت خود در جو زمین، اتم‌های جو را یونیزه کرده و پس از عبور نیز چند ثانیه از خود ردی به جای می‌گذارد و برخی از آنها فوق العاده درخشان می‌شوند.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: با توجه به بازه زمانی بارش جباری، در شب‌های قبل و بعد از زمان اوج نیز می‌توان شاهد تعداد کمتری از شهاب‌های این بارش بود.

شناسایی کانون بارش‌ها

عتیقی در خصوص شناسایی کانون یک بارش توضیح داد: برای شناخت آن کافی است رد هر شهاب‌ را بر خلاف جهت حرکت آن امتداد دهیم و در صورت فلکی که نام آن معروف است، برسیم، آن شهاب به آن بارش تعلق داشته و در بارش جباری طبیعی است که به صورت فلکی شکارچی (جبار) می‎رسیم.

وی اضافه کرد: علاقه‌مندان دقت داشته باشند که حتما لازم نیست شهاب‌ها را در صورت فلکی که کانون بارش در آن قرار دارند، مشاهده کنند؛ در تمام آسمان می‌توان به جستجوی شهاب‌های یک بارش پرداخت.

به گفته این فعال حوزه نجوم آماتوری، عموما شهاب‌ها ۳۰ درجه اطراف کانون بارش و حتی دورتر نیز دیده می‌شوند.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با اشاره به نحوه مشاهده و رصد شهاب‌ها گفت: برای مشاهده شهاب‌ها بهتر است ترجیحا به صورت گروهی در یک منطقه با افق‌های باز حضور یافته و با ثبت گزارش علمی از یک بارش اقدام شود و هر فرد از گروه، بخش خاصی از آسمان را زیر نظر بگیرد تا با مشاهده شهاب و اعلام آن نویسنده گزارش، عبورهای شهاب را ثبت کند.

عتیقی، اضافه کرد: علاوه بر آن می‌توان روی یک زیر انداز دراز کشید و با همراه داشتن لباس گرم و پوشش مناسب فصل سرد پاییز و نوشیدنی گرم بسیار ساده و راحت، آسمان را زیر نظر گرفت.

به گفته وی "ترسیم دست آزاد" (اسکیس) از شهاب‌ها، تغییر مقدار جا به جایی هر شهاب در آسمان بر حسب زاویه، قدر (روشنایی) هر شهاب، صورت با صور فلکی محل عبور شهاب‌ها و تفکیک شهاب‌های پراکنده‌ای که ممکن است در یک بارش مشاهده شود را از جمله مواردی عنوان کرد که در گزارش ثبت می‌شود.

عتیقی، با اشاره به جذابیت‌های عکاسی از بارش شهابی، اظهار کرد: برای ثبت یک شهاب از طریق دوربین، کافی است که دوربین مجهز به یک لنز میدان دید باز باشد و دوربین نیز قابلیت نوردهی با زمان دلخواه را داشته باشد که با عبور اولین شهاب از مقابل میدان دید دوربین عکاسی، بهتر به عکاسی خود پایان دهیم و در صورت انتخاب حساسیت مناسب، با توجه به درخشش متفاوت شهاب‎ها، حتما رد زیبایی از شهاب‌ها را می‌توان در یک آسمان صاف و عاری از غبار ثبت کرد.

بهترین زمان برای ثبت وقایع زیبای بارش جباری

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران خاطر نشان کرد: در بامداد روزهای سه‌شنبه ۲۹ مهر تا روز پنج‌شنبه اول آبان می‌توان انتظار مشاهده شهاب‌های زیبایی از این بارش در آسمان را داشت.

وی ادامه داد: شهاب‌ها ذرات میلی‌متری و میکرومتری هستند که در یک فرآیند در ارتفاع ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتری جو زمین با برخورد و اصطکاک با اتم‌های جو آنها را برانگیخته و در نتیجه بارش شهابی زیبا ایجاد می‌شود که به دور از نور و آلودگی شهرها امکان رصد شهاب‌ها وجود خواهد داشت.

مدیر انجمن نجوم آماتوری تاکید کرد: با توجه به پیک سوم کرونا این انجمن همچون گذشته برنامه رصدی خاصی را به اجرا در نیاورده و از طریق خبرگزاری‌ها اقدام به اطلاع رسانی علمی پدیده‌های نجومی به علاقه‌مندان این حوزه کرده است.