«کابوس‌های شازده اجباری»، نقد قدرت بر بستر روایتی تاریخی است

نمایش «کابوس‌های شازده اجباری» به نویسندگی و کارگردانی افشین زمانی از تهران یکی از ۱۲ اثری است که از طریق ورود به بخش مرور آثار، به مسابقه تئاتر ایران چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور ۳۴ نمایش راه یافته است.
افشین زمانی در مورد این اثر که روز سه‌شنبه سوم بهمن‌ماه در دو نوبت ۱۸ و ۲۱ در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر اجرا خواهد شد، به خبرگزاری خبرآنلاین، گفت: «این نمایش که پیش از «هار یا مردی که به هنگامه تولد هر دو دستش پر از خون بود» روی صحنه رفت، در کنار «هار یا مردی...» بخشی از یک سه‌گانه بر مبنای کاراکترهای تاریخی ایران را شکل داد که کانسپت آن نقد قدرت بر بستر روایتی تاریخی است. همان‌طور که می‌دانید ما ایرانیان به شکلی ناخواسته در سیاست غوطه‌وریم و برای همین، روزی که تصمیم به اجرای این سه‌گانه گرفتم، قصدم انتخاب کانسپتی بود که ضمن نزدیکی به این روزمرگی آغشته با سیاست در هر مکان و زمانی، در هر جامعه‌ای و هر مقطع تاریخی از امکان اجرا برخوردار باشد. با این حساب به نظرم رسید که کانسپت نقد قدرت، کانسپتی است که همواره روزنه‌ای برای صحبت در مورد آن باز است. ضمن اینکه این روزها در حال تمرین بخش سوم این سه‌گانه با نگاهی به آغامحمدخان‌قاجار هستم.»

زمانی که به گفته خودش در نخستین قدم برای نگارش نمایشنامه «کابوس‌های شازده اجباری» که نخستین بار با عنوان «شازده احتجاب» در سال ۱۳۹۸ در تئاتر هامون اجرا شد، به سوی رمان تحسین‌شده «شازده احتجاب» نوشته هوشنگ گلشیری رفت، ادامه داد: «به مرور و طی دراماتورژی صورت گرفته روی متن اولیه، فاصله من از «شازده احتجاب» هوشنگ گلشیری بیشتر و بیشتر شد تا جایی که از این رمان تنها اسامی چند کاراکتر باقی ماند و شخصیت‌های تازه‌ای خلق شدند که روند قصه را دگرگون ساختند.

"با این حساب به نظرم رسید که کانسپت نقد قدرت، کانسپتی است که همواره روزنه‌ای برای صحبت در مورد آن باز است"در نتیجه در نخستین دور اجرای عمومی این اثر با عنوان «شازده احتجاب» اگرچه به احترام هوشنگ گلشیری و چون رمان او علت آغاز نگارش متن نمایشی من بود، عبارت «با نگاهی به رمان «شازده اجتجاب» نوشته هوشنگ گلشیری» در بروشور ذکر شد اما آن‌قدر فضای رمان در نمایشنامه تغییر کرده بود که عین همین اظهارنظر را از بسیاری از تماشاگران شنیدیم.»
زمانی با اشاره به اینکه نمایشنامه «شازده احتجاب» را که در دور دوم اجرای عمومی در سال ۱۴۰۲ در پردیس تئاتر شهرزاد نامش به «کابوس‌های شازده اجباری» تغییر کرد، براساس فضای کارگردانی خود، در فضایی اکسپرسیونیستی که در دیگر آثارش نیز قابل مشاهده است نوشته است، در مورد شیوه اجرای این اثر هم توضیح داد: «اجرای ما براساس لازمانی و لامکانی‌ شکل گرفته است و گمان می‌کنم اگر اسامی شخصیت‌ها و زبان آن‌ها تغییر کند می‌تواند در هر نقطه جغرافیایی دیگری هم روی صحنه برود. این نکته‌ای است که در کارگردانی و طراحی اثر هم دیده می‌شود و حاصل تلاشی برای جهان‌شمولی است.»
چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با ریاست کاظم نظری و دبیری مهدی حامدسقایان، از ۲۷ دی تا ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ در تهران در حال برگزاری است.

۲۲۰۵۷