هیئات دینی یکی از جلوه‌های مردمی بودن اداره معنویت است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست «تعهد و مسئولیت اجتماعی، چالش‌ها و افق‌های پیش رو در گام دوم انقلاب» ه همت میز تعهد اندیشکده امید، اعتماد و تعهد اندیشگاه بیانیه گام دوم دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای با حضور سیدمجید امامی رئیس شورای فرهنگ عمومی کشور و مجید محمدزمانی دکتری سیاست گذاری فرهنگی برگزار شد.

در ابتدای جلسه دبیر اندیشکده امید، اعتماد و تعهد دکتر محمد سهیل‌سرو، تعهد و مسئولیت اجتماعی را از جمله مفاهیم اساسی دانست که برای تشکیل زندگی اجتماعی مد نظر مکاتب مختلف بوده و قوام تشکیل جامعه براساس تعهد افراد نسبت به خود، خدا، طبیعت و مخلوقات دیگر، خاصه سایر انسان‌ها می‌باشد. وی با تاکید بر بررسی چالش‌های ترک تعهد و افق‌های پیش رو در گام دوم انقلاب، دستیابی به ایجاد فرآیندهای تعهدزایی و خنثی سازی پروژه‌های تعهدزدایی دشمنان انقلاب را با اهمیت دانست.

در این نشست که در مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی با حضور تنی چند از اساتید و پژوهشگران به صورت حضوری و مجازی برگزار شد، سید مجید امامی تکلیف ارکان قدرت در جمهوری اسلامی با سرمایه اجتماعی را واضح و روشن ندانست و علی رغم نگاهداشت جمهوری اسلامی در بزنگاه‌ها توسط مردم، بزرگترین چالش امروز را فاصله گیری زندگی روزمره از فرآیندهای جاری بروکراتیک و شعور سیاستی در جامعه دانست و بیان کرد: ما میانه جامعه را واقعاً آیا قبول داریم یا نه؟ آیا [آن]، اشتراکاتی با کلیت جامعه دارد یا نه؟ در هویت دینی‌اش، در خانواده گرایی، در معاشرت، در اخلاق حسنه، در مودت اهل بیت، اینها کاملاً جامعه ایرانی [است که] دارای یک میانه گستره ۸۰ درصدی است. [حال] ما می‌توانیم به اجماع سوار شویم و به سمت افق جدیدی از اجماع رویم و یا بر روی تفاوت‌ها سوار می‌شویم و شکاف را تجدید کنیم؟ از آنجا که همبستگی و پیوستگی اجتماعی را اوساط الناس ایجاد می‌کنند باید با فرهنگ، سبک زندگی و نظام ارزشی کنونی، مخاطب را متعهد و کنشگر جمهوری اسلامی کنیم، همانطور که خون حاج قاسم این کار را انجام داد.

دبیر شورای فرهنگ عمومی گفت: سرمایه اجتماعی از یک طرف صیانت می‌کند و از طرف دیگر کارآمد می‌کند. صیانت می‌کند از حس عضویت اجتماعی فرد در جامعه. تنها چیزی که سرمایه اجتماعی ایران را با تمام سراشیبی که داشته حفظ کرده از نظر من اول خانواده بوده و بعد موفقیت‌های نقطه زن جمهوری اسلامی در عرصه‌های دفاعی امنیتی و این قبیل امور است.

سید مجید امامی افزود: ما الان در واقع بزرگترین ثروت‌هایمان ثروت‌های فرهنگی ایرانی، اسلامی و انقلابی است.

"مثلاً ما در کشور این تنوع غذایی، این تنوع لباس و تنوع مناسکی را باید مرتب به رخ جامعه بکشیم تا جامعه بتواند با اینها زندگی کند"ثروت فرهنگی باید به سرمایه اجتماعی تبدیل شود. باید یک نهضت تقویت حافظه فرهنگی، نهضت بازسازی و بازآفرینی ثروت فرهنگی اتفاق بیفتد. مثلاً ما در کشور این تنوع غذایی، این تنوع لباس و تنوع مناسکی را باید مرتب به رخ جامعه بکشیم تا جامعه بتواند با اینها زندگی کند. باید بتواند در فراغت هایش به جای فراغت‌های فردگرایانه در مناسک ایرانی شرکت کند

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور بیان کرد: تعهد و مسئولیت اجتماعی که در طول این سال‌ها رهبر معظم انقلاب با تعابیری چون جبهه مردمی انقلاب، آتش به اختیاران و حلقه میانی از آن بحث کردند اولویتی بوده ولی همه ماجرا نیست زیرا تمامی مردم باید احساس مسئولیت کنند. مسئولیت مردم وقتی محقق می‌شود که مردم با تمام وجود از شکاف بین رسمیت و عمومیت دور نگه داشته شوند لذا باید فاصله بین رسمیت و عمومیت حل شود تا بر اساس مشترکات، جامعه را به پیوندی رساند که سرمایه اجتماعی افزایش پیدا کند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) امید، اعتماد و مسئولیت پذیری را موتور محرک افزایش سرمایه اجتماعی معرفی کرد و بیان داشت که نظام درباره سرمایه اجتماعی لااقل در فرهنگ عمومی، نیازمند بازتولید گفتمان بر اساس مشترکات موجود در جامعه است و کار بر روی وجه مشترک "ایران" به عنوان کلی‌ترین وجه هویتی جامعه، مقدمه‌ای برای تبدیل سرمایه فرهنگی به سرمایه اجتماعی در حوزه‌های مختلف است.

معنویت، عقلانیت و عدالت سه هدف جامعه اسلامی است

در ادامه این نشست مجید محمد زمانی عضو مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) به تشریح نقش و مسئولیت مردم در تحقق اهداف جامعه پرداخت و گفت: انچه مشهور شده این است که تحقق اهداف جامعه اسلامی به وسیله حکومت است، اما با دقت نظر در اندیشه دینی و بیانات رهبر معظم انقلاب این طور به نظر می‌رسد که باید تحقق این اهداف با مشارکت مردم صورت گیرد.

معنویت، عقلانیت و عدالت سه هدف جامعه اسلامی است که در تحقق آنها مسئولیت اجتماعی مردم خیلی مهم است. رشد علم و دانش چه به صورت عمومی و چه به صورت تخصصی موجب رشد عقلانیت جامعه و حل مسائل اجتماعی می‌گردد. در حوزه علم و دانش تخصصی در این سال‌ها از نهضت سواد آموزی گرفته تا مراکز دانش بنیان اگر چه کارنامه خوبی داشته‌ایم اما هنوز سهم مشارکت مردمی در این حوزه کم است و بسیاری از مراکز علمی توسط دولت یا بخش خصوصی اداره می‌شود. در حوزه دانش و بصیرت عمومی نیز باید عموم مردم احساس مسئولیت برای روشنگری و تبیین مسائل کنند و نیازی به پول پرقدرت دولتی که روابط را به هم می‌زند، نیست.

این مدرس دانشگاه در ادامه اضافه کرد: رشد ایمان، توحید و معنویت به عنوان روح حاکم بر جامعه اسلامی یکی دیگر از اضلاع اهداف جامعه اسلامی است که باز هم مردم در نهادینه کردن اخلاق اجتماعی، تواصی به حق و تواصی به صبر در آن نقش مهمی دارند. هیئات دینی یکی از جلوه‌های مردمی بودن اداره معنویت است که از برنامه ریزی تا اجرا چه در محرم و چه در مناسکی هم چون اربعین توسط خود مردم انجام می‌شود.

محمدزمانی در ادامه ضمن تشریح عدالت به عنوان ضلع سوم اهداف جامعه گفت: عدالت زمانی ارزشمند است که خود مردم آن‌را محقق کنند و خود مردم مسئول اقامه عدالت باشند.

"معنویت، عقلانیت و عدالت سه هدف جامعه اسلامی است که در تحقق آنها مسئولیت اجتماعی مردم خیلی مهم است"در قرآن می‌فرماید" لیقوم الناس بالقسط" ارسال رسولان و انزال کتب آسمانی مقدمه‌ای است برای آنکه خود مردم اقامه قسط نمایند. حوزه مسئولیت مردم در جامعه شامل مسئولیت‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است.

این کارشناس حوزه مسئولیت اجتماعی ضمن انتقاد از وضعیت خصوصی سازی در حوزه آموزش و اقتصاد بیان داشت: بخش خصوصی الزاماً بخش مردمی نیست. طبق اصل ۴۳ و ۴۴ قانون اساسی، در کنار بخش دولتی و بخش خصوصی، ما یک بخش تعاونی و مردمی داریم که در آن مردم به صورت مستقیم در اداره جامعه نقش ایفا می‌کنند. تحقق اهداف جامعه اسلامی به واسطه همیاری، مسئولیت پذیری عمومی و تحقق حکمرانی مردمی است و نباید این مردمی بودن به بخش خصوصی واگذار شود.

در ادامه محمدزمانی ضمن تحلیل آمار پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌ها ایرانیان و آمارهای بین المللی در حوزه مسئولیت اجتماعی گفت: در سال‌های اخیر در مشارکت داوطلبانه در امور اقتصادی و امور خیریه رشد قابل ملاحظه‌ای داشته‌ایم اما هنوز نیازمند سرعت و ارتقای رتبه در میان کشورهای جهان هستیم. در حوزه فعالیت در امور سیاسی به واسطه برخی عملکردها، مشارکت سیاسی کاهش یافته است.

ترویج فرهنگ فردگرایی در سال‌های اخیر موجب کاهش مسئولیت پذیری اجتماعی می‌گردد و جایگزینی فرهنگ جمع گرا به جای فرهنگ فردگرا کاری طولانی و سخت است.

در پایان محمدزمانی گفت: از منظر رهبر معظم انقلاب برای حل مسائل اقتصادی نیازمند مشارکت مستقیم مردم در امر اقتصاد هستیم که این نیازمند آگاه سازی مردم و توانمند شدن آن‌ها برای به عهده گرفتن مسئولیت‌ها است. باید افکار عمومی سهم خود را در تصمیم گیری ها لمس کند و حکمرانی مردمی جایگزین حکمرانی متمرکز شود. برای تحقق حکمرانی مردمی نیازمند تقویت نهادهای مردمی و پیوندهای اجتماعی و خانوادگی هستیم. در اوایل انقلاب جهادسازندگی یک نمونه مشارکت مردمی در حل مسائل اجتماعی بود. بعداً این نهاد تبدیل به وزارتخانه شد و در سال‌های بعد که با وزارت کشاورزی ادغام شد، گرفتار فضای بسته و ناکارامد بروکراتیک شد.

دولت جدید هم برای احیای این نهاد، شورای عالی جهاد سازندگی را تشکیل داد اما با حضور بروکرات های دولتی در این شورا بعید است این نهاد احیا شود.