راستی‌آزمایی؛ حرف روسیه در رد تصاویر 'کشتار' غیرنظامیان در اوکراین چقدر اعتبار دارد؟
بی بی سی فارسی
راستی‌آزمایی؛ حرف روسیه در رد تصاویر 'کشتار' غیرنظامیان در اوکراین چقدر اعتبار دارد؟
- گروه راستی‌آزمایی و
- مونیتورینگ بی‌بی‌سی
منبع تصویر،
Getty Images
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، خواستار "تحقیقات مستقل" درباره تصاویر اجساد غیرنظامیان در بوچا شده است.
هشدار: این گزارش حاوی تصاویری است که ممکن است برای برخی خوانندگان ناراحت‌کننده باشند.
پس از خروج نیروهای روسیه از شهر بوچا در حومه کی‌یف، پایتخت اوکراین، تصاویر اجساد غیرنظامیانی که در خیابان‌ها کشته شده بودند منتشر شد و خبرنگاران رسانه‌های مختلف هم اجسادی را با لباس غیرنظامی دیدند.
اوکراین روسیه را متهم کرده که عمدا دست به "کشتار" زده اما روسیه می‌گوید پس از خروج نیروهایش از بوچا، این تصاویر "صحنه‌پردازی" شدهاند. روسیه درباره "جعلی" بودن این تصاویر توجیه‌هایی را مطرح کرده است که در اینجا بررسی می‌کنیم هر یک چقدر پایه و اساس دارند.
- انزجار فزاینده بین‌المللی از کشتار غیرنظامیان در بوچا
- افغان ساکن اوکراین که در دفاع از کی‌یف در برابر روسیه می‌جنگد
- زلنسکی می گوید علیرغم وقوع 'نسل کشی' مذاکرات صلح ادامه می یابد
۱- اجساد 'جعلی' هستند
پس از خروج ارتش روسیه از بوچا، تصاویری منتشر شد که سرنشین خودرویی گرفته بود که در شهر حرکت می‌کرد و در دو طرف مسیر، اجساد در خیابان دیده می‌شدند.
سفارت روسیه در کانادا این ویدئو را توییت کرد با این زیرنویس: "صحنه‌سازی ویدئویی که اجساد جعلی را در خیابان‌های بوچا نشان می‌دهد."
اما در تصاویر ماهواره‌ای از بوچا دو هفته قبل از بیرون رفتن نیروهای روسیه (۱۹۲۸ اسفند، مارس)، به نظر می‌رسد اجسادی در دو طرف حیابان دیده می‌شوند.
«شیرازه» پادکستی درباره کتاب‌ها است که سام فرزانه تهیه می‌کند
پادکست
پایان پادکست
این ویدئو -که نخست نیویورک‌تایمز گزارش و سپس بی‌بی‌سی صحت آنها را تایید کرد- اجساد را دقیقا در همان خیابانی نشان می‌دهند که این تصویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد اما روسیه می‌گوید اینها بعد از خروج ارتشش از بوچا "صحنه‌سازی" شدهاند.
طرفداران روسیه در شبکه‌های اجتماعی تصویر کُندشده (اسلوموشن) ویدئو را همرسان کرده‌اند و می‌گویند دست یکی از اجساد تکان می‌خورد.
کیفیت تصویر پایین است اما تجزیه و تحلیل دقیق نشان می‌دهد آنچه تکان می‌خورد لکهای است بر شیشه خودرو، در گوشه پایین، سمت راست.
دور این لک را خط کشیده‌ایم، که به نظر می‌رسد قطره باران است یا کثیفی. لکهای مشابه بر شیشه خودرو در همین ویدئو پیش از این صحنه دیده می‌شوند.
حرف دیگری که روسیه می‌زند این است که یکی دیگر از اجساد "نشسته" است. این مربوط به بخشی دیگری از ویدئو است که همینطور که خودرو در خیابان حرکت می‌کند لحظات کوتاهی اجسادی در آینه سمت راست آن دیده می‌شوند.
اما با کُند کردن تصویر براحتی می‌توان دید که بازتاب تصویر در آینه بغل، بشدت کج‌ومعوج شده، هم تصویر جسد هم ساختمان‌های پس‌زمینه.
"لکهای مشابه بر شیشه خودرو در همین ویدئو پیش از این صحنه دیده می‌شوند.حرف دیگری که روسیه می‌زند این است که یکی دیگر از اجساد "نشسته" است"همین اعوجاج نور را می‌توان در ویدئوهایی که در اینترنت از بازتاب تصویر آینه بغل خودروها گرفته شدهاند دید.
منبع تصویر،
UKRAINE DEFENCE MINISTRY
بی‌بی‌سی جسدی را که در این صحنه از ویدئو دیده می‌شود (ویدئو سه روز پیش منتشر شده)، با عکس‌های باکیفیت خبرگزاری فرانسه از همین محل که یک روز بعد مخابره شدند مقایسه کرده است.
در ویدئو، جسد اولی، به پشت نزدیک جدول کنار حیابان افتاده است. در سمت راست، بخشی از پیاده‌رو چمن است بخشی آسفالت. یک خودروی نقره‌ای در پیاده‌رو دیده می‌شود، با صندوق‌عقب باز، جلوی یک حصار سفیدرنگ.
در عکس‌های خبرگزاری فرانسه هم همان خودرو، همان جدول سفید و زرد، همان پیاده‌رو و همان حصار دیده می‌شوند.
منبع تصویر،
BBC/Getty
جسد دوم، بالاپوش سیاه دارد و بر بازوی راستش چیزی است که شبیه یک شریان‌بند یا باند خون‌آلود به نظر می‌رسد. او به پهلو افتاده در کنار یک پیاده‌روی زرد و قرمز، جلوی یک حصار قهوه‌ای ویران‌شده.
بالاپوش سیاه، شریان‌بند/باند، پیاده‌رو و حصار همگی با عکس خبرگزاری فرانسه تطبیق می‌کنند.
منبع تصویر،
BBC/Getty
۲- اجساد دچار 'جمودنعشی' نشده‌اند
وزارت خارجه روسیه توییت کرد: "این بخصوص اسباب نگرانی است که هیچ‌یک از اجسادی که تصاویرشان را رژیم کی‌یف منتشر کرده، پس از دستکم چهار روز، دچار جمود نعشی نشده‌اند."
ارتش اوکراین می‌گوید نیروهای روسیه ۱۱ فروردین (۳۱ مارس) بوچا را ترک کرده‌اند. روسیه می‌گوید نظامیانش یک روز زودتر خارج شدهاند.
ساعاتی پس از مرگ، بدن مدتی دچار حالتی می‌شود که به آن "مرگاخشکی یا جمود نعشی" می‌گویند، عضلات بشدت سخت و منقبض می‌شوند.
از متخصصان پزشکی قانونی در این باره سوال کردیم که آبا باید انتظار داشت جسد چهار روز بعد از مرگ "خشک" شده باشد. یکی از آنها که سابقه کار در تحقیقات جنایت جنگی در کوزوو و روآندا را داشت اما خواست نامش برده نشود گفت، خشکامرگی چهار روز پس از مرگ "معمولا فروکش کرده است."
منبع تصویر،
Getty Images
در توییت وزارت خارجه روسیه همچنین به این اشاره شده که "جنازه‌ها لکه‌های معمول را ندارند." دقیقا روشن نیست منظور چیست اما آن متخصص آسیب‌شناسی به ما گفت ظاهر کسانی که با گلوله یا خشونتی دیگر کشته می‌شوند خیلی می‌تواند فرق داشته باشد، بسته به نوع سلاح، فاصله و عوامل دیگر.
همیشه اینگونه نیست که خون دیده شود و مثلا حوضچه‌ای زیر جسد ایجاد کند، گاهی خون جذب لباس می‌شود بخصوص اگر کسی برای محافظت از سرمای هوا لباس پوشیده باشد. شاید توییت وزارت خارجه روسیه به این اشاره دارد که بعد از مرگ، چون گردش خون در بدن متوقف می‌شود، خون در جسد به طرف پایین می‌رود که باعث کبود یا قرمز شدن آن می‌شود.
اما جمع شدن خون اطراف جسد یا تعییر رنگ آن ممکن در یک تصویر دیده نشوند.
۳- 'حتی یک شهروند بوچا هم قربانی خشونت نشده است'
وزارت دفاع روسیه می‌گوید وقتی بوچا در کنترل ارتش این کشور بوده، "حتی یک شهروند هم قربانی کوچک‌ترین خشونتی نشده است."
اما شاهدان عینی متعدد که ساکن شهر بوده‌اند چیزی دیگر می‌گویند. یک معلم شهر ۱۳ اسفند به دیده‌بان حقوق بشر گفت شاهد دستگیری و اعدام سریع پنج نفر بوده است.
شهروندان دیگری هم که با سایت تحقیقی روسی "اینسایدر" صحبت کرده‌اند، تصویر مشابهی را ترسیم کرده‌اند، از جمله کریستینا: "روزهای وحشتناکی بودند، وقتی که نه حیاط، نه خانه و نه حتی جانت مال خودت نیست.
"این مربوط به بخشی دیگری از ویدئو است که همینطور که خودرو در خیابان حرکت می‌کند لحظات کوتاهی اجسادی در آینه سمت راست آن دیده می‌شوند"نه برق، نه آب نه گاز. خروج از خانه غدغن بود و اگر بیرون می‌رفتی با تیر می‌زدندت."
مردم شهر به بی‌بی‌سی گفتند سربازان روس سیستماتیک درهای خانه‌ها را می‌شکستند و "غارت می‌کردند" و اشیاء گرانبها و غذاها را "می‌دزدیدند" در حالیکه صاحبان خانه را مجبور می‌کردند در انبار زیرزمین بمانند.
- گروه راستی‌آزمایی و
- مونیتورینگ بی‌بی‌سی
منبع تصویر، Getty Images
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، خواستار "تحقیقات مستقل" درباره تصاویر اجساد غیرنظامیان در بوچا شده است.
هشدار: این گزارش حاوی تصاویری است که ممکن است برای برخی خوانندگان ناراحت‌کننده باشند.
پس از خروج نیروهای روسیه از شهر بوچا در حومه کی‌یف، پایتخت اوکراین، تصاویر اجساد غیرنظامیانی که در خیابان‌ها کشته شده بودند منتشر شد و خبرنگاران رسانه‌های مختلف هم اجسادی را با لباس غیرنظامی دیدند.
اوکراین روسیه را متهم کرده که عمدا دست به "کشتار" زده اما روسیه می‌گوید پس از خروج نیروهایش از بوچا، این تصاویر "صحنه‌پردازی" شدهاند. روسیه درباره "جعلی" بودن این تصاویر توجیه‌هایی را مطرح کرده است که در اینجا بررسی می‌کنیم هر یک چقدر پایه و اساس دارند.
۱- اجساد 'جعلی' هستند
پس از خروج ارتش روسیه از بوچا، تصاویری منتشر شد که سرنشین خودرویی گرفته بود که در شهر حرکت می‌کرد و در دو طرف مسیر، اجساد در خیابان دیده می‌شدند.
سفارت روسیه در کانادا این ویدئو را توییت کرد با این زیرنویس: "صحنه‌سازی ویدئویی که اجساد جعلی را در خیابان‌های بوچا نشان می‌دهد."
اما در تصاویر ماهواره‌ای از بوچا دو هفته قبل از بیرون رفتن نیروهای روسیه (۱۹۲۸ اسفند، مارس)، به نظر می‌رسد اجسادی در دو طرف حیابان دیده می‌شوند.
این ویدئو -که نخست نیویورک‌تایمز گزارش و سپس بی‌بی‌سی صحت آنها را تایید کرد- اجساد را دقیقا در همان خیابانی نشان می‌دهند که این تصویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد اما روسیه می‌گوید اینها بعد از خروج ارتشش از بوچا "صحنه‌سازی" شدهاند.
طرفداران روسیه در شبکه‌های اجتماعی تصویر کُندشده (اسلوموشن) ویدئو را همرسان کرده‌اند و می‌گویند دست یکی از اجساد تکان می‌خورد.
کیفیت تصویر پایین است اما تجزیه و تحلیل دقیق نشان می‌دهد آنچه تکان می‌خورد لکهای است بر شیشه خودرو، در گوشه پایین، سمت راست.
دور این لک را خط کشیده‌ایم، که به نظر می‌رسد قطره باران است یا کثیفی. لکهای مشابه بر شیشه خودرو در همین ویدئو پیش از این صحنه دیده می‌شوند.
حرف دیگری که روسیه می‌زند این است که یکی دیگر از اجساد "نشسته" است. این مربوط به بخشی دیگری از ویدئو است که همینطور که خودرو در خیابان حرکت می‌کند لحظات کوتاهی اجسادی در آینه سمت راست آن دیده می‌شوند.
اما با کُند کردن تصویر براحتی می‌توان دید که بازتاب تصویر در آینه بغل، بشدت کج‌ومعوج شده، هم تصویر جسد هم ساختمان‌های پس‌زمینه. همین اعوجاج نور را می‌توان در ویدئوهایی که در اینترنت از بازتاب تصویر آینه بغل خودروها گرفته شدهاند دید.
منبع تصویر، UKRAINE DEFENCE MINISTRY
بی‌بی‌سی جسدی را که در این صحنه از ویدئو دیده می‌شود (ویدئو سه روز پیش منتشر شده)، با عکس‌های باکیفیت خبرگزاری فرانسه از همین محل که یک روز بعد مخابره شدند مقایسه کرده است.
در ویدئو، جسد اولی، به پشت نزدیک جدول کنار حیابان افتاده است. در سمت راست، بخشی از پیاده‌رو چمن است بخشی آسفالت. یک خودروی نقره‌ای در پیاده‌رو دیده می‌شود، با صندوق‌عقب باز، جلوی یک حصار سفیدرنگ.
در عکس‌های خبرگزاری فرانسه هم همان خودرو، همان جدول سفید و زرد، همان پیاده‌رو و همان حصار دیده می‌شوند.
منبع تصویر، BBC/Getty
جسد دوم، بالاپوش سیاه دارد و بر بازوی راستش چیزی است که شبیه یک شریان‌بند یا باند خون‌آلود به نظر می‌رسد. او به پهلو افتاده در کنار یک پیاده‌روی زرد و قرمز، جلوی یک حصار قهوه‌ای ویران‌شده. بالاپوش سیاه، شریان‌بند/باند، پیاده‌رو و حصار همگی با عکس خبرگزاری فرانسه تطبیق می‌کنند.
منبع تصویر، BBC/Getty
۲- اجساد دچار 'جمودنعشی' نشده‌اند
وزارت خارجه روسیه توییت کرد: "این بخصوص اسباب نگرانی است که هیچ‌یک از اجسادی که تصاویرشان را رژیم کی‌یف منتشر کرده، پس از دستکم چهار روز، دچار جمود نعشی نشده‌اند."
ارتش اوکراین می‌گوید نیروهای روسیه ۱۱ فروردین (۳۱ مارس) بوچا را ترک کرده‌اند. روسیه می‌گوید نظامیانش یک روز زودتر خارج شدهاند.
ساعاتی پس از مرگ، بدن مدتی دچار حالتی می‌شود که به آن "مرگاخشکی یا جمود نعشی" می‌گویند، عضلات بشدت سخت و منقبض می‌شوند.
از متخصصان پزشکی قانونی در این باره سوال کردیم که آبا باید انتظار داشت جسد چهار روز بعد از مرگ "خشک" شده باشد. یکی از آنها که سابقه کار در تحقیقات جنایت جنگی در کوزوو و روآندا را داشت اما خواست نامش برده نشود گفت، خشکامرگی چهار روز پس از مرگ "معمولا فروکش کرده است."
منبع تصویر، Getty Images
در توییت وزارت خارجه روسیه همچنین به این اشاره شده که "جنازه‌ها لکه‌های معمول را ندارند." دقیقا روشن نیست منظور چیست اما آن متخصص آسیب‌شناسی به ما گفت ظاهر کسانی که با گلوله یا خشونتی دیگر کشته می‌شوند خیلی می‌تواند فرق داشته باشد، بسته به نوع سلاح، فاصله و عوامل دیگر.
همیشه اینگونه نیست که خون دیده شود و مثلا حوضچه‌ای زیر جسد ایجاد کند، گاهی خون جذب لباس می‌شود بخصوص اگر کسی برای محافظت از سرمای هوا لباس پوشیده باشد. شاید توییت وزارت خارجه روسیه به این اشاره دارد که بعد از مرگ، چون گردش خون در بدن متوقف می‌شود، خون در جسد به طرف پایین می‌رود که باعث کبود یا قرمز شدن آن می‌شود.
اما جمع شدن خون اطراف جسد یا تعییر رنگ آن ممکن در یک تصویر دیده نشوند.
۳- 'حتی یک شهروند بوچا هم قربانی خشونت نشده است'
وزارت دفاع روسیه می‌گوید وقتی بوچا در کنترل ارتش این کشور بوده، "حتی یک شهروند هم قربانی کوچک‌ترین خشونتی نشده است."
اما شاهدان عینی متعدد که ساکن شهر بوده‌اند چیزی دیگر می‌گویند. یک معلم شهر ۱۳ اسفند به دیده‌بان حقوق بشر گفت شاهد دستگیری و اعدام سریع پنج نفر بوده است.
شهروندان دیگری هم که با سایت تحقیقی روسی "اینسایدر" صحبت کرده‌اند، تصویر مشابهی را ترسیم کرده‌اند، از جمله کریستینا: "روزهای وحشتناکی بودند، وقتی که نه حیاط، نه خانه و نه حتی جانت مال خودت نیست. نه برق، نه آب نه گاز. خروج از خانه غدغن بود و اگر بیرون می‌رفتی با تیر می‌زدندت."
مردم شهر به بی‌بی‌سی گفتند سربازان روس سیستماتیک درهای خانه‌ها را می‌شکستند و "غارت می‌کردند" و اشیاء گرانبها و غذاها را "می‌دزدیدند" در حالیکه صاحبان خانه را مجبور می‌کردند در انبار زیرزمین بمانند.
- گروه راستی‌آزمایی و
- مونیتورینگ بی‌بی‌سی
منبع تصویر، Getty Images
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، خواستار "تحقیقات مستقل" درباره تصاویر اجساد غیرنظامیان در بوچا شده است.
هشدار: این گزارش حاوی تصاویری است که ممکن است برای برخی خوانندگان ناراحت‌کننده باشند.
پس از خروج نیروهای روسیه از شهر بوچا در حومه کی‌یف، پایتخت اوکراین، تصاویر اجساد غیرنظامیانی که در خیابان‌ها کشته شده بودند منتشر شد و خبرنگاران رسانه‌های مختلف هم اجسادی را با لباس غیرنظامی دیدند.
اوکراین روسیه را متهم کرده که عمدا دست به "کشتار" زده اما روسیه می‌گوید پس از خروج نیروهایش از بوچا، این تصاویر "صحنه‌پردازی" شدهاند. روسیه درباره "جعلی" بودن این تصاویر توجیه‌هایی را مطرح کرده است که در اینجا بررسی می‌کنیم هر یک چقدر پایه و اساس دارند.
۱- اجساد 'جعلی' هستند
پس از خروج ارتش روسیه از بوچا، تصاویری منتشر شد که سرنشین خودرویی گرفته بود که در شهر حرکت می‌کرد و در دو طرف مسیر، اجساد در خیابان دیده می‌شدند.
سفارت روسیه در کانادا این ویدئو را توییت کرد با این زیرنویس: "صحنه‌سازی ویدئویی که اجساد جعلی را در خیابان‌های بوچا نشان می‌دهد."
اما در تصاویر ماهواره‌ای از بوچا دو هفته قبل از بیرون رفتن نیروهای روسیه (۱۹۲۸ اسفند، مارس)، به نظر می‌رسد اجسادی در دو طرف حیابان دیده می‌شوند.
این ویدئو -که نخست نیویورک‌تایمز گزارش و سپس بی‌بی‌سی صحت آنها را تایید کرد- اجساد را دقیقا در همان خیابانی نشان می‌دهند که این تصویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد اما روسیه می‌گوید اینها بعد از خروج ارتشش از بوچا "صحنه‌سازی" شدهاند.
طرفداران روسیه در شبکه‌های اجتماعی تصویر کُندشده (اسلوموشن) ویدئو را همرسان کرده‌اند و می‌گویند دست یکی از اجساد تکان می‌خورد.
کیفیت تصویر پایین است اما تجزیه و تحلیل دقیق نشان می‌دهد آنچه تکان می‌خورد لکهای است بر شیشه خودرو، در گوشه پایین، سمت راست.
دور این لک را خط کشیده‌ایم، که به نظر می‌رسد قطره باران است یا کثیفی. لکهای مشابه بر شیشه خودرو در همین ویدئو پیش از این صحنه دیده می‌شوند.
حرف دیگری که روسیه می‌زند این است که یکی دیگر از اجساد "نشسته" است. این مربوط به بخشی دیگری از ویدئو است که همینطور که خودرو در خیابان حرکت می‌کند لحظات کوتاهی اجسادی در آینه سمت راست آن دیده می‌شوند.
اما با کُند کردن تصویر براحتی می‌توان دید که بازتاب تصویر در آینه بغل، بشدت کج‌ومعوج شده، هم تصویر جسد هم ساختمان‌های پس‌زمینه. همین اعوجاج نور را می‌توان در ویدئوهایی که در اینترنت از بازتاب تصویر آینه بغل خودروها گرفته شدهاند دید.
منبع تصویر، UKRAINE DEFENCE MINISTRY
بی‌بی‌سی جسدی را که در این صحنه از ویدئو دیده می‌شود (ویدئو سه روز پیش منتشر شده)، با عکس‌های باکیفیت خبرگزاری فرانسه از همین محل که یک روز بعد مخابره شدند مقایسه کرده است.
در ویدئو، جسد اولی، به پشت نزدیک جدول کنار حیابان افتاده است. در سمت راست، بخشی از پیاده‌رو چمن است بخشی آسفالت. یک خودروی نقره‌ای در پیاده‌رو دیده می‌شود، با صندوق‌عقب باز، جلوی یک حصار سفیدرنگ.
در عکس‌های خبرگزاری فرانسه هم همان خودرو، همان جدول سفید و زرد، همان پیاده‌رو و همان حصار دیده می‌شوند.
منبع تصویر، BBC/Getty
جسد دوم، بالاپوش سیاه دارد و بر بازوی راستش چیزی است که شبیه یک شریان‌بند یا باند خون‌آلود به نظر می‌رسد. او به پهلو افتاده در کنار یک پیاده‌روی زرد و قرمز، جلوی یک حصار قهوه‌ای ویران‌شده. بالاپوش سیاه، شریان‌بند/باند، پیاده‌رو و حصار همگی با عکس خبرگزاری فرانسه تطبیق می‌کنند.
منبع تصویر، BBC/Getty
۲- اجساد دچار 'جمودنعشی' نشده‌اند
وزارت خارجه روسیه توییت کرد: "این بخصوص اسباب نگرانی است که هیچ‌یک از اجسادی که تصاویرشان را رژیم کی‌یف منتشر کرده، پس از دستکم چهار روز، دچار جمود نعشی نشده‌اند."
ارتش اوکراین می‌گوید نیروهای روسیه ۱۱ فروردین (۳۱ مارس) بوچا را ترک کرده‌اند. روسیه می‌گوید نظامیانش یک روز زودتر خارج شدهاند.
ساعاتی پس از مرگ، بدن مدتی دچار حالتی می‌شود که به آن "مرگاخشکی یا جمود نعشی" می‌گویند، عضلات بشدت سخت و منقبض می‌شوند.
از متخصصان پزشکی قانونی در این باره سوال کردیم که آبا باید انتظار داشت جسد چهار روز بعد از مرگ "خشک" شده باشد. یکی از آنها که سابقه کار در تحقیقات جنایت جنگی در کوزوو و روآندا را داشت اما خواست نامش برده نشود گفت، خشکامرگی چهار روز پس از مرگ "معمولا فروکش کرده است."
منبع تصویر، Getty Images
در توییت وزارت خارجه روسیه همچنین به این اشاره شده که "جنازه‌ها لکه‌های معمول را ندارند." دقیقا روشن نیست منظور چیست اما آن متخصص آسیب‌شناسی به ما گفت ظاهر کسانی که با گلوله یا خشونتی دیگر کشته می‌شوند خیلی می‌تواند فرق داشته باشد، بسته به نوع سلاح، فاصله و عوامل دیگر.
همیشه اینگونه نیست که خون دیده شود و مثلا حوضچه‌ای زیر جسد ایجاد کند، گاهی خون جذب لباس می‌شود بخصوص اگر کسی برای محافظت از سرمای هوا لباس پوشیده باشد. شاید توییت وزارت خارجه روسیه به این اشاره دارد که بعد از مرگ، چون گردش خون در بدن متوقف می‌شود، خون در جسد به طرف پایین می‌رود که باعث کبود یا قرمز شدن آن می‌شود.
اما جمع شدن خون اطراف جسد یا تعییر رنگ آن ممکن در یک تصویر دیده نشوند.
۳- 'حتی یک شهروند بوچا هم قربانی خشونت نشده است'
وزارت دفاع روسیه می‌گوید وقتی بوچا در کنترل ارتش این کشور بوده، "حتی یک شهروند هم قربانی کوچک‌ترین خشونتی نشده است."
اما شاهدان عینی متعدد که ساکن شهر بوده‌اند چیزی دیگر می‌گویند. یک معلم شهر ۱۳ اسفند به دیده‌بان حقوق بشر گفت شاهد دستگیری و اعدام سریع پنج نفر بوده است.
شهروندان دیگری هم که با سایت تحقیقی روسی "اینسایدر" صحبت کرده‌اند، تصویر مشابهی را ترسیم کرده‌اند، از جمله کریستینا: "روزهای وحشتناکی بودند، وقتی که نه حیاط، نه خانه و نه حتی جانت مال خودت نیست. نه برق، نه آب نه گاز. خروج از خانه غدغن بود و اگر بیرون می‌رفتی با تیر می‌زدندت."
مردم شهر به بی‌بی‌سی گفتند سربازان روس سیستماتیک درهای خانه‌ها را می‌شکستند و "غارت می‌کردند" و اشیاء گرانبها و غذاها را "می‌دزدیدند" در حالیکه صاحبان خانه را مجبور می‌کردند در انبار زیرزمین بمانند.
