نزدیک به ۳ هزار هزار میلیارد تومان پروژه نیمه تمام در کشور وجود دارد

سید مسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، با حضور در گفتگوی ویژه خبری به سوالات زیر پاسخ داد.

سوال:سازمان برنامه و بودجه از سال گذشته چه اقداماتی انجام داده و در چه شرایطی هدایت را بر عهده گرفته است؟

میرکاظمی: از مرداد ۱۴۰۰ که کار را شروع کردیم، مشکل اصلی ما حقوق همان ماه بود. چون در خزانه منابعی نبود. حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان تخصیص داده شده بود که به دلیل خالی بودن خزانه این تخصیص‌ها مانده بود. اگر از تنخواه هم می‌خواستیم استفاده کنیم، بر اساس قانون ۵۴ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ می‌توانستیم استفاده کنیم که دولت قبل آن را تمام و کمال استفاده کرده بود. مضاف بر این متوجه شدیم که با سررسید اوراق هم روبرو هستیم.

"حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان تخصیص داده شده بود که به دلیل خالی بودن خزانه این تخصیص‌ها مانده بود"۵۳۴ هزار میلیارد تومان اوراقی بود که سررسید آن‌ها در طول دولت سیزدهم اتفاق می‌افتاد.

سال گذشته ماهی ۱۲ هزار میلیارد تومان اوراق را تسویه کردیم. امسال هم ماهی ۱۵ هزار میلیارد تومان در حال تسویه اوراق مصرف شده قبل هستیم. از طرفی حدود ۳ هزار همت پروژه‌های نیمه کاره در سطح کشور روی زمین مانده بود. طبق گزارش‌ها هم ۱۶.۹ سال، متوسط عمر این پروژه‌ها بود. اگر به همین ترتیب جلو برویم، چندین سال طول می‌کشد تا این پروژه‌ها به سرانجام برسد.

سال گذشته با مدیریتی که در هزینه‌ها و افزایش درآمد صورت گرفت، در پایان سال برای اولین بار بیشترین میزان پرداخت تملک دارایی سرمایه را داشتیم و حدود ۲۰۲ همت پرداخت شد. البته در رابطه با تورم و تعدیل ارزش این مقدار ۲۰۲ همت نیست، اما عدد بزرگی محسوب می‌شود.

هر چه جلوتر می‌رفتیم با بدهی‌های جدیدی روبرو می‌شدیم مثل برداشت از صندوق توسعه ملی به ارزش بیش از ۶۰ میلیارد دلار. این‌ها تعهداتی است که دولت سیزدهم باید آن‌ها را پرداخت کند. یا در زمینه واکسن هم گفته می‌شد واردات آن به FATF وابسته است، اما در دولت سیزدهم هم بخشی از پول‌ها آزاد و واکسن هم وارد شد.

مورد بعدی خشکسالی بود که با آن روبرو شدیم که تولید ما را پایین آورد و نیاز به تولیدات بیشتر شده بود. از طرفی قیمت‌های جهانی نیمه اول ۱۴۰۰ افزایش قیمت خورده بود.

"اگر از تنخواه هم می‌خواستیم استفاده کنیم، بر اساس قانون ۵۴ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ می‌توانستیم استفاده کنیم که دولت قبل آن را تمام و کمال استفاده کرده بود"در بودجه ۸ میلیارد دلار برای واردات کالا‌های اساسی گذاشته شده بود که ۶.۵ میلیارد دلار آن را دولت قبل مصرف کرده بود و میزان ذخایر استراتژیک ما بین ۳۰ تا ۷۰ درصد زیر خط قرمز بود. بدهی به بانک ها، بدهی به تامین اجتماعی از چالش‌های دیگر این دولت بوده که جزو تعهدات ما قرار گرفته است.

در سه نوبت افزایش قیمت جهانی داشتیم و در بعضی اقلام تا ۳۰۰ درصد افزایش قیمت را شاهد بودیم. در سال گذشته ۴.۵ میلیون تن برداشت گندم داشتیم در صورتی که مصرف کشور ۱۱.۵ میلیون تن است. این در حالی است که باید ۵ میلیون تن هم ذخیره داشته باشیم. در نیمه دوم ۱۴۰۰ مجددا یک افزایش قیمت جهانی دیگری رخ داد و در پایان سال هم جنگ روسیه و اوکراین بود که باعث سومین افزایش قیمت جهانی شد.

برای حذف ارز ترجیحی باید بگوییم که مصرف کاذب زیادی داشتیم و کالا‌های یارانه‌ای ما در کشور‌های همسایه به وفور دیده می‌شد.

سوال: شرایط اقتصادی در حال حاضر نسبت سال گذشته متفاوت شده است؟

میرکاظمی: نمی‌گویم تنگنا‌هایی که داشتیم رفع شده چرا که بدهی‌ها و اوراق‌ها تا پایان برنامه دولت سیزدهم وجود دارد.

یعنی امسال باید حدود ۱۸۰ همت را تسویه کنیم. این موضوع برای سال‌های آینده هم وجود دارد. در برنامه دولت ۱۸۰ همت اوراق تسویه می‌شود و ۱۰۳ همت منتشر خواهد شد.

سوال: برنامه مشخص دولت برای طرح‌های نیمه تمام چیست؟

میرکاظمی: پروژه‌های نیمه کاره مختلف به ارزش حدود ۳ هزار همت در سطح کشور وجود دارد و میزان منابعی که هر سال در بودجه گذاشته می‌شود به اندازه‌ای نیست که بتوانیم آن‌ها را پیش ببریم. یعنی این میزان پرداخت می‌شود، اما میزانی که تعدیل می‌خورد بیشتر از میزانی است که پرداخت می‌شود. تعداد زیادی پروژه تعریف شده که هیچ ضرورتی نداشته اند.

"۵۳۴ هزار میلیارد تومان اوراقی بود که سررسید آن‌ها در طول دولت سیزدهم اتفاق می‌افتاد.سال گذشته ماهی ۱۲ هزار میلیارد تومان اوراق را تسویه کردیم"چه ضرورتی دارد منابع را صرف طرح‌هایی کنیم که غیر اقتصادی هستند. باید به طور موثر عمل کنیم. به همین دلیل پروژه جدیدی تعریف نمی‌شود و به ندرت موضوع جدیدی در یک استان تعریف و عمدتا اولویت بندی می‌شود.

سوال: سامانه بازار الکترونیکی طرح‌های عمرانی در چه مرحله‌ای است؟

میرکاظمی: آزمایش‌های آن انجام شده و داده‌های آن در حال وارد شدن است و امیدواریم که بتوانیم به زودی از آن استفاده کنیم. نکته مهم این است که خیلی از این طرح ها، طرح‌های اقتصادی نیستند. با این حال ما باید سیستم‌های تشویقی برای بعضی از این طرح‌ها در نظر بگیریم.

ضرورت دارد در بودجه ۱۴۰۲ برای جامعی برای آن در نظر بگیریم.

سوال: چند درصد قرارداد‌ها در سامانه ثبت قرارداد‌ها به ثبت می‌رسد؟

میرکاظمی: اصل مطلب واگذاری است. به عبارتی اگر قرار است پروژه‌ای واگذار شود، شرایط باید به گونه‌ای باشد که در دسترس همه قرار بگیرد. این موضوع سال‌ها در حال انجام است و مسئله جدیدی است، اما این مهم است که وقتی دولت می‌خواهد کاری را انجام دهد در دسترس عموم فعالین اقتصادی قرار دهد.

سوال:اتفاقی که روی این سامانه میفتد چه از نظر درصد پروژه و چه از نظر اطلاعات پروژه راضی کننده است؟

میرکاظمی: باید آن را کامل‌تر کرد، اما اصل مسئله انتخاب است. قبل از قرارداد مهم است که شرایط مساوی ایجاد شود و رانتی برای کسی شکل نگیرد. نکته‌ای که باید توجه داشت این است که پروژه‌های زیرساخت مقبولیت بالایی ندارند.

سوال: دولت به جای استفاده از تنخواه از رسوب شرکت‌های دولتی استفاده کرد.

"سال گذشته با مدیریتی که در هزینه‌ها و افزایش درآمد صورت گرفت، در پایان سال برای اولین بار بیشترین میزان پرداخت تملک دارایی سرمایه را داشتیم و حدود ۲۰۲ همت پرداخت شد"این دو چه تفاوتی با هم دارند؟

میرکاظمی: پول در بین ۱۲۰۰ دستگاه توزیع می‌شود و زمانی ممکن است یک دستگاه نیاز بیشتری به پول داشته باشد. ماده ۱۲۵ این امکان را می‌دهد که دولت در زمان نیاز از محل شرکت‌ها برداشت کند و به محض اینکه آن‌ها نیاز داشتند یا مسئله مالی تامین شد این پول باز می‌گردد. در واقع هیچ شرکتی در زمان نیاز بی پول نمی‌ماند. حسن این روش این است که از تنخواه بانک مرکزی استفاده نمی‌کند.

سوال: حساب‌های دولت نزد بانک مرکزی است، پس تفاوت در چیست؟

میرکاظمی: بانک مرکزی در برخی از ایام، خلق پول می‌کند. در مواقعی که دولت پول نیاز دارد، بانک مرکزی اعتبار می‌دهد که به آن پول پرقدرت گفته می‌شود.

اما اگر این پول از خود حساب‌های دولتی برداشته شود طبق گزارش وزارت اقتصاد، تورم کمتری نسبت به استقراض از بانک مرکزی ایجاد می‌کند.