خدا از ورود آدم (ع) به سرزمین کربلا چه درسی داد؟

قیام حسینی مقوله‌ای سیاسی و اجتماعی و محبوس در تاریخ نیست بلکه مانند چشمه‌ای است که در تمام زمان‌ها و مکان‌ها و نیز در گذشته و آینده می‌جوشد. از این جهت است که گذر تمام خوبان عالم از انبیاء و رسولان و اوصیاء به کربلا می‌افتاد، یادی از اباعبدالله علیه‌السلام می‌کردند و از درس‌های آن توسط وحی اطلاع می‌یافتند تا خود را منطبق با معلم عالم یعنی اباعبدالله علیه‌السلام کنند، همچنان که رسول خدا صلی الله علیه و آله در روایتی خطاب به امام حسین فرمود «یَا بُنَیَّ إِنَّکَ سَــتُسَاقُ إِلَی الْعِرَاقِ وَ هِیَ أَرْضٌ قَدِ الْتَقَی بِهَا النَّبِیُّونَ وَ أَوْصِیَاءُ النَّبِیِّینَ؛ یعنی ای فرزندم، همانا تو به زودی به سوی عراق سوق داده خواهی شد و آن زمینی است که انبیاء و اوصیای انبیاء با آن ملاقات کردند. (مختصرالبصائر، محمد حسن حلی عاملی، ص ۱۳۹)

از این جهت است که خداوند ماجرای رسولان الهی به ویژه اولوا العزم از رسولان را به ماجرای عترت به ویژه امام حسین علیه‌السلام، کربلا و عاشورا گره زد؛ از این منظر، امام حسین علیه‌السلام و ماجرای ایشان اصل و ماجرای رسولان، فرع و شاخه‌های آن و بلکه به شدت متأثر و منطبق با فضای حسینی بود.

به عنوان نمونه از همان ابتدای ماجرا خلقت بشر یعنی ماجرای آدم نبی علیه‌السلام ردّی از این آمیختگی را در احادیث می‌یابیم. علامه مجلسی در بحار الانوار نقل می‌کند:

«أَنَّ آدَمَ لَمَّا هَبَطَ إِلَی الْأَرْضِ لَمْ یَرَ حَوَّاءَ فَصَارَ یَطُوفُ الْأَرْضَ فِی طَلَبِهَا فَمَرَّ بِکَرْبَلَاءَ فَاغْتَمَّ وَ ضَاقَ صَدْرُهُ مِنْ غَیْرِ سَبَبٍ ... هنگامی که حضرت آدم علیه‌السلام به زمین هبوط کرد، حضرت حواء را ندید.

"قیام حسینی مقوله‌ای سیاسی و اجتماعی و محبوس در تاریخ نیست بلکه مانند چشمه‌ای است که در تمام زمان‌ها و مکان‌ها و نیز در گذشته و آینده می‌جوشد"آن حضرت برای یافتن حواء شروع به جستجو کرد. موقعی که عبور آن بزرگوار به کربلا افتاد بدون جهت اندوهگین و نفس در سینه‌‏اش تنگ شد. وقتی به محل شهادت امام علیه‌السلام رسید، پای مبارکش صدمه دید و خون از آن جاری شد و سر مقدس خود را به طرف آسمان بلند کرد و گفت: بار خدایا! آیا گناهی از من سرزد که تو مرا عقاب کردی؟ زیرا من کلیه زمین را گشتم و دچار چنین مصیبتی که در این زمین دیدم، نشدم. خطاب رسید: یا آدم، گناهی از تو صادر نشده، اما، چون فرزندت حسین‏ علیه‌السلام به ظلم در این زمین شهید می‏‌شود، لذا خون تو جاری شد تا با خون حسین موافقت کرده باشد. حضرت آدم علیه‌السلام فرمود: آیا این حسین پیغمبر است؟ خطاب آمد: نه، ولی سبط حضرت محمّد است.

حضرت آدم گفت: قاتل این حسین کیست؟ خطاب شد: یزید قاتل آن حضرت است که اهل آسمان‌ها و زمین او را لعنت خواهند کرد. حضرت آدم به جبرئیل گفت: من چه بگویم؟ فرمود: یزید را لعنت کن؛ حضرت آدم چهار مرتبه یزید را لعنت کرد. سپس چند قدمی راه رفت تا به کوه عرفات رسید و حضرت حواء را در آنجا یافت.»

نکته مهم در این حدیث، برنامه‌ای است که خداوند برای آدم علیه‌السلام در دنیا در نظر گرفت که شامل: ۱. جریان هبوط به دنیا ۲. جدا کردن آدم و حوا سلام‌الله علیهما از هم ۳.

"خطاب رسید: یا آدم، گناهی از تو صادر نشده، اما، چون فرزندت حسین‏ علیه‌السلام به ظلم در این زمین شهید می‏‌شود، لذا خون تو جاری شد تا با خون حسین موافقت کرده باشد"جستجوگری آدم علیه‌السلام برای یافتن حوا سلام‌الله علی‌ها ۴. رسیدن به سرزمین کربلا ۵. صدمه دیدن در این سرزمین جهت ذکر اباعبدالله. ۶. لعن بر قاتلان امام حسین ۷.

رسیدن به موقف عرفات ۸. یافتن حوا سلام‌الله علیها.

از آنجایی که رسولان الهی بدون وحی خداوند رفتاری از خود بروز نمی‌دهند، بنابراین تمام این رویداد‌ها تحت مدیریت و وحی الهی صورت گرفت، لذا باید حاوی پیام‌های وحیانی باشد. به ویژه در مورد آدم علیه‌السلام که پس از اولوالعزم، برترین رسول الهی شناخته می‌شد، همچنان که خداوند از بین سایر رسولان، فقط ایشان را وارد کلاس اولوالعزمی کرد،، اما از عهده این کلاس سخت و آخرین پله آزمون رسولان بر نیامد.

خداوند با این رفتار خواست این درس را به بشریت دهد که هیچ حرکتی آغاز نمی‌شود مگر با عنصر حبّ حسینی و هیچ راه نجاتی از معرکه‌های دنیا وجود ندارد مگر سوار بر کشتی نجات حسین و هیچ معرفتی میسر نمی‌شود جز با گذر از معرفت حسینی. جالب است که آدم علیه‌السلام پس از ورود به کربلا و معرفت به ماجرای اباعبدالله علیه‌السلام، وارد موقف عرفات شد، همان موقعیتی در مکه که موقف معرفت به امام حیّ است و همان موقعیتی که اباعبدالله علیه‌السلام اصل قیام‌شان را از کنار آن آغاز کردند و امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه نیز قیام‌شان را از آنجا آغاز می‌کنند. در حدیثی از امام صادق علیه‌السلام نیز گره خوردن روز عرفه به امام حسین علیه‌السلام را اینگونه می‌خوانیم «إِذَا کَانَ یَوْمُ‏ عَرَفَةَ اطَّلَعَ‏ اللَّهُ تَعَالَی عَلَی زُوَّارِ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ ع»؛ یعنی هنگامی که روز عرفه فرا می‌رسد، خداوند به زائران قبر امام حسین علیه‌السلام توجه می‌کند.

در هر صورت این مسئله تمام ماجرا نیست و باید سایر حکمت‌های این رویداد را با منظر‌های مختلف مورد بررسی و مطالعه قرار داد و از آن‌ها درس‌های عملی گرفت.

منبع: تسنیم