کمبود واکسن آسترازنکا؛ عوارض مرگبار دارد یا خریداری نمی‌شود؟

امید سلیمی بنی: پس از آنکه در واپسین روزهای دیماه اعلام شد بیش از ۲ میلیون دز واکسن آسترازنکا به کشور وارد شده، برخی از هموطنان در شبکه های اجتماعی گفتند با مراجعه به مراکز واکسیناسیون و درخواست آسترازنکا، مسولان مراکز گفته اند این واکسن در دسترس قرار ندارد و به زودی قرار است کمبود واکسن آسترازنکا رفع شود.

با وجود گزارشهای مردمی از نبود واکسن آسترازنکا در مراکز، سید روح اله لطیفی، سخنگوی گمرک گفته: محموله‌های ۹۱، ۹۰ و ۹۲ واکسن آسترازنکا  به میزان ۱۹۳ هزار دُز از یونان و دو محموله ۳۵ هزار دُزی از ژاپن وارد کشور شده بود که با ورود محموله ۲ میلیون و ۲۰۴ هزار دُزی واکسن آسترازنکا  از کشور اسپانیا، واکسن‌های آسترازنکای وارده به ۱۵ میلیون و ۷۵۴ هزار و ۶۱۰ دُز از ابتدای فراگیری کرونا تا کنون رسیده است.

این مقام مسول در ۲۹ دیماه گذشته گفته بود: محموله جدید با حضور سفیر اسپانیا در تهران و با حضور مدیران گمرک، به صورت حمل یکسره تحویل مقامات وزارت بهداشت شد.

چرا آسترازنکا خاطرخواه زیاد دارد؟

واقعیت این است که برخی از هموطنان برای دریافت آسترازنکا اصرار زیادی دارند چون آنطور که برخی کشورها اعلام کرده اند پذیرش مسافر از خارج تنها با داشتن کارت واکسن آسترازنکا مقدور است. این نکته را رییس سازمان غذا و دارو نیز مورد تاکید قرار داده است. دکتر بهرام دارایی در سنندج اظهار داشت: برای مسافرت های خارجی بعضا هموطنان به واکسن خارجی از جمله آسترازنکا نیاز دارند که تهیه کرده ایم و مصرف شده و باز هم در حال تهیه این واکسن ها هستیم.

مشکل آنجاست که برخی از هموطنان، دو دوز واکسن سینوفارم یا سایر واکسنها با فناوری ویروس غیرفعال را دریافت کرده بودند و حالا که قصد سفر خارجی دارند، کشور مقصد تکلیف کرده باید حداقل ۲ دوز واکسن آسترازنکا بگیرند. وزارت بهداشت برای پاسخگویی به نیاز این افراد، بخشنامه ای صادر کرده که در آن ضوابط دریافت واکسن آسترازنکا به عنوان دوز سوم و چهارم را مشخص کرده است. طبق این بخشنامه، افرادی که دو نوبت واکسن غیرفعال(سینوفارم، بهارات بیوتک یا کووایران برکت)را دریافت کرده و به علت الزامات سفر تمایل به تزریق دو نوبت آسترازنکا دارند، با اخذ رضایت‌نامه و ارائه مدارک سفر می‌توانند دو نوبت آسترازنکا با رعایت فاصله حداقل یک ماه بین نوبت‌ها را دریافت نمایند.

با این حساب، گرفتن دزهای مکرر آسترازنکا برای افراد ضرری ندارد؟ آمیتیس رمضانی یک پزشک متخصص درباره گرفتن مکرر واکسن آسترازنکا به عنوان دُز سوم معتقد است: تزریق سه دُز واکسن آسترازنکا را توصیه نمی‌کنیم و این موضوع نه تنها در کشور ما، بلکه کشورهای دیگر هم موافق با تزریق سه دُز واکسن آسترازنکا نیستند.

"وزارت بهداشت برای پاسخگویی به نیاز این افراد، بخشنامه ای صادر کرده که در آن ضوابط دریافت واکسن آسترازنکا به عنوان دوز سوم و چهارم را مشخص کرده است"چراکه واکسن‌هایی که بر پایه وکتور آدنوویروس هستند نباید خیلی تکرار شوند.

به غیر از مسایل پزشکی و مشکلات احتمالی دریافت کنندگان این نوع واکسن، شروطی مانند «گرفتن رضایتنامه و مدارک سفر» برای زدن واکسن آسترازنکا، در بخشنامه دیگری از سوی دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم تکرار شده است.

در بخشنامه مزبور آمده: تزریق دوز اول واکسن برای تمام گروه‌های سنی ممنوع است. تزریق دوز دوم برای افراد زیر ۵۰ سال که دوز اول را آسترازنکا زده‌اند، با یادآوری احتیاطات انجام شود. تزریق دوز سوم برای افرادی که ۲ دوز واکسن غیر آسترازنکا گرفته‌اند، برای زیر ۵۰ سال ممنوع و بالای ۵۰ سال در صورت اصرار فرد با گرفتن تعهد مجاز است.

این بخشنامه تاکید دارد به کلیه افرادی که واکسن استرازنکا دریافت می‌کنند، یادآوری شود که در صورت بروز علائم سردرد، تهوع، استفراغ، اختلال دید، لکه‌های قرمز و کبودی روی پوست سریعا به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه نمایند.

عوارض مرگبار آسترازنکا از سایر واکسنها بیشتر است؟

این قبیل هشدارها بارها توسط مسولان وزارت بهداشت تکرار شده است. وزارت بهداشت از عوارض شدید تزریق آسترازنکا از جمله لخته شدن خون در افراد ۵۰ سال سخن گفته و مقامات این وزارتخانه تاکید کرده اند در گروه سنی زیر ۵۰ سال سایر واکسن‌ها ارجح هستند.

حتی در این باره رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه واکسن آسترازنکا عارضه نادری دارد که ممکن است باعث لخته شدن خون در برخی از عروق حیاتی و مهم بدن همچون عروق مغز، قلب و اندام ها شود، درباره موارد منع استفاده از این واکسن که پیش از این نیز اطلاع رسانی شده، توضیح داد.

دکتر گویا گفت: تمام عوارض مربوط به واکسن های کرونا در کشور در سطح استانی و کشوری جمع آوری و تجزیه و تحلیل می شوند. چنانچه عارضه ای بیش از حد مورد انتظار رخ داده باشد، کمیته کشوری بررسی عوارض واکسن تصمیم گیری می کند.

به گفته او متاسفانه برخی افراد به دلیل اخذ ویزا برای مسافرت به بعضی از کشورها متقاضی تزریق واکسن آسترازنکا هستند و علی رغم توصیه های جدی ماموران بهداشتی خواهان دریافت این واکسن هستند که بدیهی است احتمال وقوع چنین عوارضی هرچند بسیار نادر اما غیرمعمول نیست.

دکتر گویا پیش از این هم گفته بود با وجود در اختیار داشت محموله واکسن آسترازنکا، سازمان غذا و دارو هنوز مجوز استفاده از این محموله را به مراکز تزریق نداده است.

وی گفت: اکنون واکسن آسترازنکا در اختیار ما قرار دارد اما هنوز مدارک و مستندات آن به سازمان غذا و دارو تحویل داده نشده است.

گویا اظهار داشت: به محض اینکه مدارک و مستندات تحویل سازمان غذا و دارو شود و آنها تایید کنند، اجازه توزیع واکسن داده خواهد شد تا در اختیار هموطنان قرار گیرد.

از آنجایی که محموله واکسن آسترازنکا به صورت اهدایی از کشورهای یونان، ژاپن و اسپانیا وارد شده است، این مشکل اداری چیست که سازمان غذا و دارو اجازه تزریق آن را به ایرانیان نداده است؟

هنوز پاسخ قانع کننده ای درباره کمبود این واکسن در کشور از سوی مقامات مسول ارائه نشده است ولی آنطور که سرپرست روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفته است این محموله اهدایی ۱۰ میلیون دلاری برای تزریق به مهاجران اهل افغانستان است و احتمالا ایرانیان از آن سهمی نخواهند برد.

محمد هاشمی با اعلام این خبر بیان داشت: هدف اصلی اهدای این محموله، واکسیناسیون اتباع افغان در ایران است.

البته لازم بذکر است که جمهوری اسلامی ایران واکسیناسیون اتباع افغان را از مدت‌ها قبل شروع کرده است.

اینطور که دارایی رییس سازمان غذا و دارو هم گفته محموله های وارداتی اخیر آسترازنکا تماما اهدایی سایر کشورها است و مقامات وزارت بهداشت تمایلی برای خرید این نوع واکسن از بازارهای جهانی ندارند. در این رابطه دارایی با  اشاره به بازار واکسن های تولید داخل اظهار داشت: از روزی که آمده ام، یک سنت هم بابت واکسن آسترازنکا نداده ایم و آنچه می‌آید، واکسن‌های اهدایی و از محل سبد کووکس است.

اینجاست که همان مساله همیشگی پیش می آید، آیا کمبود این برند خاص از واکسن و تشویق مردم به عدم استفاده از آن، دلایل واقعی علمی دارد یا مساله تنها رقابت تجاری بر سر خرید واکسن ایرانی و خارجی است؟

۴۷۲۳۱