چه کسانی بازگشت آمریکا به برجام را هدایت می‌کنند؟

به گزارش ایرنا، وزیر خارجه دولت بایدن اگرچه درباره بازگشت آمریکا به برجام، مدعی شد که ایران باید به تعهدات برجامی خود بازگردد و سپس او تیمی را متشکل از کارشناسان با دیدگاه‌های مختلف ایجاد خواهد کرد تا همه موارد را به دقت بررسی کنند.

بلینکن هدف از این تیم را چگونگی بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای و حرکت به سمت توافقی طولانی‌تر و مستحکم‌تر دانست که البته موضوعات دیگری همچون برنامه موشک بالستیک و نفوذ منطقه‌ای ایران را شامل می‌شود.

صرف نظر از این که این ادعا تا چه حد می‌تواند به پیش برود و آمریکا بتواند خود را بار دیگر عضوی از برجام ببیند، چرا که جمهوری اسلامی ایران در کنار اعضای دیگر این توافق به ویژه روسیه و چین حاضر نخواهند شد زیر بار زیاده‌خواهی یکجانبه آمریکا بروند، شناخت تیمی که بلینکن از آن سخن گفت، شاید اهمیت داشته باشد.

سی ان ان به نقل از ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه "در حال ساخت یک تیم اختصاصی است که از متخصصان مجرب با تنوع دیدگاه‌ها استفاده می‌کند.

وی افزود: رهبر آن تیم به عنوان فرستاده ویژه ما برای ایران رابرت مالی خواهد بود که سابقه موفقیت در مذاکرات در مورد محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران را دارد. وزیر خارجه اطمینان دارد که او و تیمش بار دیگر قادر به انجام این کار خواهند بود.

اگرچه هنوز وزارت خارجه آمریکا یا کاخ سفید به طور رسمی خبر انتصاب مالی را منتشر نکرده‌اند اما جن ساکی سخنگوی کاخ سفید روز جمعه در نشست خبری خود، انتصاب نماینده ویژه را تایید کرد و گفته می‌شود مالی در حال کناره‌گیری از سمت رئیس گروه بین‌المللی بحران است.

اما در کنار مالی، عناصر دیگری هم هستند که در دوره مذاکرات توافق هسته‌ای ایران در سال ۱۳۹۴ حضوری پررنگ داشتند.

وندی شرمن معاون سیاسی وزیر خارجه وقت که اکنون قرار است به عنوان معاون (جانشین) وزیر خارجه فعالیت خود را از سرگیرد، یکی از آنها است.

او یکی از منتقدان جدی رویکرد دولت دونالد ترامپ در خروج از برجام و اعمال تروریسم اقتصادی علیه ایران بود و حتی پس از انتخابات و البته پیش از معرفی به عنوان معاون وزیر خارجه، بر لزوم بازگشت به برجام سخن می‌گفت.

وندی شرمن ۳۰ آبان ماه در حالیکه معتقد بود برجام به مویی بند است، گفت: فکر می‌کنم باید به این واقعیت امیدوار باشیم که حتی پس از خروج ترامپ از برجام، این توافق برای مدتی و مطمئنا در تمام دوران ترامپ ادامه داشت زیرا ایران و کشورهای اروپایی، روسیه و چین به دنبال حفظ تطابق تعهدات خود بودند.

وی اضافه کرد: ما در یک شرایط واقعا سخت قرار داریم، ... ما یک تیم با تجربه فوق‌العاده خواهیم داشت، یک نیمکت بسیار گسترده و عمیقی از استعدادها. ... اما امیدوارم بتوانیم رایزنی‌های لازم را انجام دهیم که فقط با ورود به اتاق نمی‌توان یک مذاکره موثر را انجام داد.

عضو مذاکره‌کننده آمریکا در توافق هسته‌ای با یادآوری اینکه در ابتدای راه، بیشتر افراد حاضر در اتاق فکر می‌کردند دستیابی به توافق ناممکن است و با این وجود برای مدت طولانی به راه حل‌های خلاقانه رسیدیم، گفت: به عنوان یک دیپلمات و یک مذاکره کننده همیشه باید باور داشته باشیم اگر همه متعهد به نتیجه باشند، که در این مورد دست نیافتن ایران به سلاح هسته‌ای بود، افراد برای یافتن راه حل تلاش می‌کنند.

شرمن خاطرنشان کرد: این یک فرآیند بسیار پیچیده است، حتی وقتی همه چیز را درست انجام می‌دهید، ممکن است همه چیز تغییر کند و افراد راضی نباشند.

"ما یک تیم با تجربه فوق‌العاده خواهیم داشت، یک نیمکت بسیار گسترده و عمیقی از استعدادها"ما احتمالا بعضی از درس‌ها را در مورد چگونگی انجام بهتر برای دفعه بعدی آموخته‌ایم اما متاسفانه هیچ تضمینی وجود ندارد زیرا زمان چیزها را تغییر می‌دهد، سیاست چیزها را تغییر می‌دهد، مدیریت و اتفاقات روی زمین همه چیز را تغییر می‌دهد.

عنصر اصلی دیگر در ترکیب تیم تاثیرگذار بر روند بازگشت احتمالی آمریکا به برجام، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی بایدن است.

او هم یکی دیگر از افرادی است که در مذاکرات هسته‌ای نقش آفرینی داشت اما در عین حال که اکنون خواستار بازگشت به برجام است، دیدگاه‌های دیگری را هم مطرح می‌کند که شاید همان بخش از اظهارات شرمن مبنی بر آموختن درس‌ها باشد.

وی در جدیدترین اظهار نظر خود درباره توافق هسته‌ای ایران در میزگرد مجازی که با حضور سلف خود در دولت ترامپ برگزار شد، اظهار کرد "... یک اولویت اولیه برای مقابله با بحران هسته‌ای فزاینده است ، زیرا آنها هرچه بیشتر به داشتن مواد قابل شکافت کافی برای سلاح اتمی نزدیک می شوند و ما می‌خواهیم اطمینان حاصل کنیم که برخی از بندها و محدودیت‌های مربوط به برنامه آنها را که طی چند سال گذشته رها شدند، دوباره برقرار کنیم.

سالیوان بر لزوم بازگشت به دیپلماسی با ایران تاکید کرد و مدعی شد "اگر ما بتوانیم به دیپلماسی برگردیم که بتواند برنامه هسته‌ای ایران را در یک جعبه قرار دهد، این بستری را ایجاد می‌کند که بر اساس آن می‌توان یک تلاش جهانی ، از جمله شرکا و متحدان در منطقه و اروپا و جاهای دیگر، در مورد تهدیدات مهم دیگر ایران از جمله در مورد مساله موشک بالستیک ایجاد کرد".

از چهره‌های مهم و اثرگذار دیگر در این زمینه که برخی از او به عنوان محور مذاکرات هسته‌ای یاد می‌کنند، ویلیام برنز است که اکنون پس از سال‌ها فعالیت دیپلماتیک، برای ریاست سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) برگزیده شده است.

برنز که در دانشگاه آکسفورد تحصیل کرده است، از ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ سفیر ایالات متحده در عمان بود.

وی همچنین از ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ به عنوان سفیر آمریکا در روسیه فعالیت داشت و پس از آن تماس‌های محرمانه آمریکا با جمهوری اسلامی در عمان در ارتباط با پرونده هسته‌ای ایران را هدایت کرد.

این دیپلمات بازنشسته که از سال ۲۰۱۴ به ریاست بنیاد کارنگی درآمده است، در سال ۲۰۱۹ کتابی را با عنوان «کانال پشتی» منتشر کرد که بخشی از آن به  مذاکرات محرمانه با ایران در زمان اوباما اختصاص دارد.

او در توجیه مذاکرات مخفیانه با ایران گفت: به دنبال ۳۵ سال قطع رابطه میان ایران و ایالات متحده عدم اعتمادی حاکم بود که انجام مذاکرات را به شکل مخفیانه، در آن شرایط حساس ضروری می‌ساخت.

مهرماه سال ۱۳۹۸ برنز در مقاله مشترکی با جیک سالیوان در نیویورک تایمز با انتقاد از خروج آمریکا از برجام نوشت: ایالات متحده بدون نوعی تخفیف در تحریم‌ها، خواه به صورت مستقیم یا با وساطه اتحادیه اروپا، قادر به آوردن ایران پای میز مذاکره نخواهد بود. ایالات متحده علاوه بر این باید ۱۲ پیش‌شرط پمپئو برای مذاکره با ایران را که در سال ۱۳۹۷ در بنیاد هریتیج مطرح کرد، رها کند.

در کنار اینها، حضور جان کری وزیر خارجه دولت اوباما که به صورت مستقیم در مذاکرات هسته‌ای ایران حضور داشت هم می‌تواند عضو دیگری از تیم اصلی کاخ سفید برای برجام به حساب آید که تیم کارشناسی رابرت مالی را هدایت خواهند کرد.

نماینده ویژه آمریکا در امور ایران هم نشان داده است که در گروه بین‌المللی بحران، دیدگاه‌های متضاد و مختلف درباره توافق هسته‌ای ایران را گردآوری می‌کند و این مساله در بیانیه حاوی بیش از ۲۰۰ امضا مورد تاکید قرار گرفته است که "کسانی که مالی را به همدردی با جمهوری اسلامی متهم می‌کنند، هیچ گونه درک - یا علاقه ای به - دیپلماسی واقعی ندارند که به درک درستی از انگیزه‌ها و دانش طرف مقابل که فقط از طریق گفت‌وگو می توان به دست آورد، نیاز دارد."

با این وجود نمی‌توان تیم مخالف دولت بایدن برای بازگشت به برجام را نادیده گرفت که شامل برخی از سناتورهای ضدایرانی که وام‌دار لابی‌های صهیونیستی-سعودی هستند، همچنین خود رژیم صهیونیستی و برخی عناصر منطقه‌ای دیگر همچون رژیم سعودی و امارات متحده عربی و بحرین که به تل‌آویو پیوسته‌اند را نادیده گرفت.

آنها چه در دوران مذاکرات منتهی به برجام و چه اینک، تمام فشار خود را بر این وارد کرده‌اند که نگذارند بحران ساختگی آنها در موضوع هسته‌ای ایران فروکش کند و در این بین، رژیم صهیونیستی حتی در درون نشست شورای امنیت، ایران را به حمله نظامی تهدید کرد.

بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی درباره انتصاب مالی ابراز نگرانی کرده است که به همراه دیگرانی چون شرمن می‌توانند مذاکره هسته‌ای را احیا سازند و سفرای امارات و بحرین هم در کنار سفیر رژیم صهیونیستی در نشست مجازی با بنیاد دفاع از دموکراسی که از نظر جمهوری اسلامی ایران یک گروه تروریستی محسوب می‌شود، پنج روز پیش از تحلیف بایدن تاکید کردند که همواره در کنار آمریکا برای خروج از برجام ایستاده‌اند.

با این حال، اگرچه مواضع تیم سیاست خارجی دولت بایدن در ظاهر بازگشت به برجام است اما آنچه که از رویکرد آنها می‌توان دریافت این است که هنوز تا این مرحله، فاصله زیادی باقی است که در صورت تاخیر، پنجره فرصتی که تاکنون بازمانده است به روی آنها بسته خواهد شد.

۳۱۰ ۳۱۰