اختصاصی؛ واکنش کانادا به درخواست تحقیق جداگانه بین‌المللی در مورد سرنگونی هواپیمای اوکراینی

یک مقام کانادایی برای نخستین بار و به طور رسمی اذعان کرد که خانواده‌های جان‌باختگان پرواز پی‌اس۷۵۲، از جمله کانادایی‌هایی که اعضای خانواده‌شان را در سرنگونی هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران از دست دادند، از دیوان کیفری بین‌المللی مستقر در لاهه خواسته‌اند تا اقدامی در این مورد انجام دهد.

رالف گودیل، کمیسر عالی کانادا در بریتانیا، در نامه‌ای به صدای آمریکا، نوشت: «فرآیند درخواست به دیوان کیفری بین‌المللی، گزینه‌ای است که در اختیار خانواده‌ها قرار داشت و آنها این اقدام را انجام دادند و حال، این موضوع بر عهده دادستان مستقل دیوان کیفری بین‌المللی است که این درخواست را بررسی کند.»

آقای گودیل در مارس سال ۲۰۲۰ میلادی، به عنوان مشاور ویژه جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، در مورد واکنش اتاوا به سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲ منصوب شد.

انجمن خانواده‌های قربانیان پرواز پی‌اس۷۵۲، ماه سپتامبر گذشته اعلام کرده بود که شکایتی را به دادستانی دیوان کیفری بین‌المللی برای گسترش دامنه تحقیقات درباره جنایات جنگی ادعایی در اوکراین و گنجاندن حمله موشکی جمهوری اسلامی به هواپیمای مسافربری اوکراین در این تحقیقات ارائه کرده است.

دفتر دادستانی دیوان کیفری بین‌المللی مستقر در لاهه تاکنون بیانیه‌ای در مورد اینکه آیا بازرسی اولیه درخواست ۱۲ ماهه این انجمن را مدنظر قرار داده است و یا خواهد داد، منتشر نکرده است.

درخواست انجمن مطابق اساس‌نامه دادگاه کیفری لاهه، موسوم به «اساس‌نامه رم»، ارائه شده است که بر اساس آن، دادستان می‌تواند تحقیقات خود را بر اساس اطلاعات مبتنی بر جرم در داخل یک کشور آغاز کند.

دیوان کیفری بین‌المللی مستقر در لاهه، اقدامات اشخاصی را که به نسل‌کشی، جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت و یا تجاوز متهم شده‌اند، مورد بررسی قرار می دهد و آنها را محاکمه می‌کند.

بر اساس قوانین، دیوان کیفری بین‌المللی در لاهه زمانی رسیدگی به پرونده‌ای را آغاز می‌کند که دفتر دادستان تعیین کند آیا شواهد کافی مبنی بر وقوع یک جرم در سطح صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی وجود دارد و آیا آغاز تحقیقات این نهاد در راستای احقاق عدالت و منافع قربانیان خواهد بود یا خیر.

در وب سایت دیوان کیفری بین‌المللی آمده است: «در صورتی که الزامات شروع تحقیقات برآورده نشود، یا اگر رسیدگی به جرایم در صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی کیفری نباشد، دادستان دیوان کیفری بین‌المللی نمی‌تواند در این مورد تحقیق کند.»

قوانین دیوان کیفری بین‌المللی به دادستانی اجازه می‌دهد تا تحقیقات را به ابتکار خود یا بنا به درخواست هر یک از ۱۲۳ کشور امضاکننده اساس‌نامه رم آغاز کند.

این کشورها شامل کانادا، بریتانیا و سوئد نیز می‌شود؛ سه کشوری که شهروندان خود را در سرنگونی هواپیمای اوکراینی از دست دادند. اوکراین، چهارمین کشوری که شهروندانش در این واقعه کشته شدند، از کشورهای امضاءکننده اساس‌نامه رم نیست ولی از نوامبر سال ۲۰۱۳، صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی را در مورد رسیدگی به جنایات ارتکاب شده در قلمروی خود پذیرفته است.

بریتانیا، کانادا، سوئد و اوکراین در ماه گذشته میلادی، شکایتی جداگانه را به دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) بردند. این دیوان، نهاد قضایی اصلی سازمان ملل متحد است که مسئولیت حل و فصل اختلافات حقوقی میان کشورها را برعهده دارد.

آنها در شکایت خود این موضوع را مطرح کردند که جمهوری اسلامی تعهدات حقوقی بین‌المللی را نقض کرده است. جمهوری اسلامی این ادعا را رد می‌کند و می‌گوید شاکیان در راستای «اهداف سیاسی» عمل می‌کنند.

کوروش دوست شناس، سخنگوی انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس۷۵۲، به صدای آمریکا گفت: «تلاش می‌کنیم بفهمیم چرا کشورها تمایلی به حمایت از پرونده ما در دیوان کیفری بین‌المللی نشان نمی‌دهند. ما متوجه هستیم که دادستان‌های دیوان کیفری بین‌المللی با تحقیقات در مورد جنایات ادعایی در اوکراین و جاهای دیگر درگیر هستند ولی نمی‌خواهیم پرونده ما در این میان فراموش شود.»

رالف گودیل، کمیسر عالی کانادا در بریتانیا، در نامه خود به صدای آمریکا گفت که بریتانیا، کانادا، سوئد و اوکراین در پیگیری پاسخگویی و احقاق عدالت برای خانواده‌های قربانیان پرواز پی‌اس۷۵۲، «هیچ گزینه‌ای را از روی میز حذف نکرده‌اند».

او‌ گفت: «همانطور که آقای دوست شناس گفت، دادستانی دیوان کیفری بین‌المللی در حال حاضر کارهای زیادی دارد ولی ما از راه‌های دیگر به تلاش خود ادامه می‌دهیم.

اگر متن راه‌حل‌هایی که ما در دیوان بین‌المللی دادگستری مطرح کردیم، بخوانید، می‌بینید که تا حد زیادی با خواسته‌های خانواده‌ها مطابقت دارد.»

این چهار کشور از دیوان بین‌المللی دادگستری خواسته‌اند تا اعلام کند که جمهوری اسلامی، کنوانسیون مونترال را در رابطه با انجام اقدامات غیرقانونی علیه ایمنی هوانوردی نقض کرده است.

آنها همچنین از این نهاد خواسته‌اند تا جمهوری اسلامی را به وادار به عذرخواهی و استرداد یا محاکمه متهمان به شیوه‌ای «شفاف و بی‌طرفانه» کند و مسئولان جمهوری اسلامی را ملزم به بازگرداندن وسایل مفقود شده قربانیان و پرداخت غرامت کامل به خانواده‌های آنها کند.

انجمن خانواده‌های جان‌باختگان پرواز پی‌اس ۷۵۲ از بریتانیا، کانادا، سوئد و اوکراین برای درخواست از دیوان بین‌المللی دادگستری تشکر کرده و گفته که هدف اصلی انجمن، «افشای حقیقت» و «دادن عاملان جنایت به دست عدالت» است تا جلوی وقوع چنین جنایاتی فجیع در آینده گرفته شود.

این مطلب بر اساس گزارش مایکل لیپین، خبرنگار صدای آمریکا، تنظیم شده است