بافت جنگل های ۲۵ میلیون ساله هیرکانی در خطر نابودی است

 بافت جنگل‌های ۲۵ میلیون ساله هیرکانی در خطر نابودی است
خطر نابودی جنگل‌های ۲۵ میلیون ساله هیرکانی در اثر دفن زباله و پسماند شهری، بار دیگر گوشزد شده است. اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست، می‌گوید که با دادن مجوز دفن زباله در جنگل‌ها خیانت بزرگی به شمال کشور کرده‌اند. در این میان، جنگل‌های ثبت شده هیرکانی بیشترین آسیب را دیده‌اند و فعالان محیط زیست در صدد پایان دادن به دفن و انباشت غیرکارشناسی زباله در این جنگل‌ها هستند. به گفته فعالان محیط زیست، با دفن زباله در جنگل‌ها، از یک سو بافت جنگل‌های شمال کشور آسیب دیده است و از سوی دیگر، نفوذ شیرابه زباله به آب‌های زیرزمینی در مازندران، سلامت مردم این ناحیه را تهدید می‌کند. گفته می‌شود که با نفوذ شیرابه‌های حاصل از دفن غیراصولی زباله درشمال کشور، ماهی‌های موجود در دو رودخانه گوهررود و زرجوب واقع دراستان گیلان از بین رفته‌اند.

" بافت جنگل‌های ۲۵ میلیون ساله هیرکانی در خطر نابودی است خطر نابودی جنگل‌های ۲۵ میلیون ساله هیرکانی در اثر دفن زباله و پسماند شهری، بار دیگر گوشزد شده است"

به دلیل بالا بودن سطح سفره‌آب‌های زیرزمینی در استان‌های شمالی ایران، دفن زباله در این استان‌ها غیراصولی است و بهترین راه، سوزاندن زباله به روش صحیح است؛ راه حلی که از سوی کارشناسان، فعالان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع، بارها تذکر داده شده است.

به گفته سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، شیرابه ناشی از تخلیه زباله در جنگل‌های شمال منجر به خشکیدگی انواع گونه‌های ارزشمند گیاهی شده است و حتی روی منابع آب‌های زیرزمینی نیز اثرات سوء داشته است. بر همین أساس، نگرانی برای درختان جنگل‌های هیرکانی افزایش یافته است.

با دفن و انباشت زباله‌ها در جنگل‌های شمال ایران و به ویژه جنگل‌های هیرکانی در سال‌های اخیر، بافت این جنگل‌ها به تدریج دچار تغییر شده است. اسماعیل کهرم در گفت‌وگویی با «ایسنا» در همین زمینه، می‌گوید: «با دفن زباله در جنگل، جاده‌ای در دل جنگل شکل می‌گیرد که شیرابه‌های زباله، به کف آن وارد می‌شود و علف‌های هرزی می‌روید که این علف‌ها، بافت جنگل را از بین می‌برد.»

جنگل‌های هیرکانی در تاریخ ۱۴ تیر ۱۳۹۸ به عنوان بیست و چهارمین اثر تاریخی و طبیعی ایران در یونسکو به ثبت جهانی رسید.

آقای کهرم گفته است، فاجعه زیست‌محیطی موجب شده است که رودخانه‌های گوهررود و زرجوب استان گیلان که در گذشته ماهی‌های فراوانی داشت، امروزه به دلیل آلودگی‌هایی موجود در آن‌ها، اثری از آن ماهی‌ها باقی نماند و مردم به آن‌ها سیاه‌رود می‌گویند. به گفته این کارشناس محیط زیست، خارج از شهر رشت دو مکان نامناسب برای تخلیه زباله ایجاد شده است و شیرابه‌های آن به این رودخانه‌ها می‌ریزد و در نتیجه، در این رودخانه‌ها یک ماهی هم پیدا نمی‌شود.

به گفته این کارشناس محیط زیست، شیرابه‌های زباله «خبیث‌ترین ماده دست‌ساز بشر است»، چرا که شیرابه‌ها در شمال کشور، سطح غلظت اسیدی بالا و ph پایینی دارند و موجب آلودگی شدید خاک و آب می‌شوند.

برهمین اساس، فعالان محیط زیست ایران با ارائه طرح تفکیک زباله خشک و تر و سوزاندن زباله‌های تر به شیوه استاندارد و یا حتی دفن اصولی آن‌ها، خواستار رسیدگی سریع سازمان حفاظت از جنگل‌ها شده‌اند. گفته می‌شود که به زودی یکی از زباله‌سوزهای مازندران در غرب این استان به بهره‌داری رسمی خواهد رسید. اما کارشناسان محیط زیست بر این باورند که این زباله‌سوز نیز از لحاظ بهداشتی استاندارد نیست و می‌تواند زمینه ساز مشکلات بیشتر زیست‌محیطی برای استان‌های شمال ایران باشد.

"اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست، می‌گوید که با دادن مجوز دفن زباله در جنگل‌ها خیانت بزرگی به شمال کشور کرده‌اند"

گفته می‌شود که تولید روزانه بیش از سه هزار تن زباله، یکی از چالش‌های جدی استان مازندران است. با صدور مجوز دفن زباله‌ها در جنگل نیز استان مازندران یکی از بزرگترین محل‌های دفن زباله در جنگل را پدید آورده است. این استان با بیشترین بخش‌های جنگلی شمال کشور، ۵۳ درصد کل این جنگل‌ها را در اختیار دارد.

قانون مدیریت پسماند در سال ۱۳۸۳ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، اما انباشت زباله در جنگل‌های شمال ایران با گسترش در عرصه‌های وسیعی از جنگل‌ها و نفوذ آلاینده‌های مختلف حاصل از این انباشت، با سرعتی بسیار بیشتر از عملیاتی شدن قانون، توان تداوم حیات و رویش را از جنگل‌های شمال ایران گرفته است. سرعت اقدامات پس از تصویب قانون سال ۸۳، از روند افزایش جمعیت، میزان تولید زباله و پیامدهای وخیم آن عقب مانده است و مشکلات بسیاری برای جنگل‌های ۲۵ میلیون ساله هیرکانی در پی داشته است.

آلودگی خاک و در پی آن، آلوده شدن آب وهوا و نفوذ شیرابه‌های زباله، موجب آلوده شدن سفره‌های آب زیرزمینی و چشمه‌ها شده است و خطری پنهان برای این رویشگاه تاریخی در ایران رقم زده است.

بیش از دو دهه از آغاز دفن زباله‌ها در جنگل‌های ایران می‌گذرد و با وجود هشدارهای پیاپی کارشناسان دولتی و غیردولتی در کشور نسبت به خطرات دفن غیراستاندارد زباله در جنگل‌ها، هنوز هم این روند ادامه دارد. در دی ماه سال گذشته، رئیس شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری سازمان جنگل‎ها، به خبرگزاری «ایرنا» گفت که در طرح جایگزین جنگل، تمامی عوامل تخریب، مانند دفن و تخلیه زباله در جنگل در حال بررسی است و در اوایل سال ۹۹ تمامی موارد این طرح اجرا می‌شود و در پی تعیین تکلیف چگونگی تخلیه زباله در استان‌های شمالی کشور، جنگل‌ها از معضل دفن زباله‌ نجات می‌یابند.

در آذرماه همان سال نیز مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران، با انتقاد از نحوه مدیریت پسماند در آن استان، گفت که حتی در یکی از ۲۸ سامانه دفن زباله، دفن بهداشتی انجام نمی‌گیرد و شیرابه‌ها جنگل، آب و خاک را از بین برده است.

با گذشت ۴ ماه از سال ۹۹، این روند همچنان ادامه دارد و نگرانی‌ها به حدی رسیده است که کارشناسان و فعالان محیط زیست می‌گویند با ادامه این شرایط، دیگر اثری از دریا و جنگل در استان‌های شمالی نخواهد ماند و کار به جایی خواهد رسید که دیگر حتی زندگی عادی و طبیعی در برخی استان‌های شمال ایران ممکن نباشد.

بعد از دو دهه دفن زباله در جنگل‌های شمال، حالا نفس هیرکانی به شماره افتاده است. جنگل‌های هیرکانی با وسعتی بالغ بر ۱.۹ میلیون هکتار، از آستارا در شمال استان گیلان تا گُلی‌داغ در شرق استان گلستان، گستره‌ای به طول تقریبی ۸۰۰ کیلومتر و عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر دارد.

گفته می‌شود که جنگل‌های هیرکانی، زیست بوم ۲۹۶ گونه پرنده و ۹۸ گونه پستاندار است. همچنین، ۱۵۰ گیاه بومی درختی و بوته‌ای (مانند شمشاد و انجیلی) نیز در آن یافت می‌شود.

ثمانه قدرخان خبرنگار حوزه اجتماعی و محیط زیست / ایندیپندنت فارسی

فیلمها و خبرهای بیشتر در کانال تلگرام پیک ایران