تتلو و اینستاگرام؛ ارزش‌های اخلاقی یا شهرت منفی؟

پس از اینکه امیر حسین مقصودلو معروف به تتلو در اینستاگرام از دختران ۱۵ سال تا ۲۰ برای ورود به "حرمسرا" دعوت کرد صفحه اینستاگرامش بسته شد. این نخستین باری نیست که تتلو در شبکه‌های مجازی جنجال‌آفرین شده، او بیش از خوانندگی به‌خاطر حضور در این شبکه‌ها و شمار دنبال‌کننده‌هایش شهرت یافته است. امیر سلطان‌زاده در مطلبی برای صفحه ناظران به موضوع ارزش‌های اخلاقی و شبکه‌های مجازی درآمدزا پرداخته است.

• اینستاگرام تتلو پس از فراخوان دختران زیر سن قانونی به 'حرمسرا' بسته شد

حق نشر عکس

Getty Images

Image caption

در دنیای امروز هر کس توان جلب توجه بیشتری داشته باشد، پتانسیل سودآوری بیشتری نیز دارد

پس از آنکه امیر حسین مقصودلو معروف به تتلو در صفحه عمومی خود در اینستاگرام از دختران بالای ۱۵ سال دعوت کرد با او تماس بگیرند، تعدادی از فعالان حوزه کودکان و زنان، از او شکایت کردند.

در پی این شکایت، اینستاگرام صفحه این خواننده ایرانی ساکن ترکیه را بست. استدلال شاکیان این بود که تتلو در فضای مجازی ترویج کودک‌آزاری کرده و باید بابت این عمل غیرقانونی مجازات شود.

اینستاگرام با توجه به قوانین خودش شکایت را وارد دانست، هر چند گفته می‌شود این شکایت در سطحی بالاتر در دادگاه محلی و حتی فراتر از ترکیه همچنان در جریان است.

"پس از اینکه امیر حسین مقصودلو معروف به تتلو در اینستاگرام از دختران ۱۵ سال تا ۲۰ برای ورود به "حرمسرا" دعوت کرد صفحه اینستاگرامش بسته شد"این نخستین بار نیست که تتلو با سخنان جنجالی و توهین‌آمیز، بخشی از جامعه را هدف حمله قرار داده است. زمانی که در ایران زندگی می‌کرد، توییتی منتشر کرد که از آن تعبیر به آن شد که وی زنان بی‌اعتقاد به حجاب را "مستحق تجاوز" دانسته بود. در آن زمان اینستاگرام پس از تعلیق موقت، به او اجازه حضور دوباره داد و صفحه‌اش باز شد. این بار البته به نظر می‌رسد که براحتی دفعه قبل نیست.

بر اساس قوانین بین‌المللی و در اکثر کشورهای آزاد، هر نوع عمل و تبلیغ مبنی بر زن‌ستیزی و کودک آزاری مشمول مجازات است. اما چرا اینستاگرام بار نخست از این اقدام او با اغماض گذشت؟ این بار چه می‌کند؟

حق نشر عکس

INSTAGRAM

Image caption

سلبریتی‌ توان ایجاد احساس نیاز به مصرف را دارد

تتلو را چه دوست بداریم چه نداریم، توان جلب افکار عمومی را دارد، حتی سیاستمداران نیز سعی کردند تا با استفاده از نفوذ او برای خود رای بخرند.

اگرچه بسیاری از کارشناسان فضای مجازی و جامعه‌شناسان معتقدند مخاطبان او نوجوانان و جوانان کم سن هستند با این حال تتلو می‌تواند به بخش بزرگی از جامعه دسترسی داشته باشد.

در دنیای امروز، عصر اطلاعات و ارتباطات، هر کس توان جلب توجه بیشتری داشته باشد، پتانسیل سودآوری بیشتری نیز دارد.

این حکم جهان سرمایه‌داری است. برای فروش بیشتر نیازمند مشتری بیشتری هستیم. از این رو نفوذ در افکار عمومی برای تشویق به مصرف، ارزش اقتصادی زیادی دارد.

در واقع نفوذ یک فرد به افکار عمومی می‌تواند مثل شرکت تبلیغاتی عمل کند و اینجاست که به عبارتی "سلبریتی"، ارزش اقتصادی پیدا می‌کند.

سلبریتی‌ توان ایجاد احساس نیاز به مصرف را دارد که بالتبع پولساز است، از تتلو و دیگر "سلبریتی"‌ها، می‌توان پول درآورد. این پولسازی قرار نیست الزاما تبلیغ محصول یا کالا باشد، جلب مخاطب بیشتر، برای هر شبکه اجتماعی سودآور است. روشن است که افزایش مخاطب با افزایش ارزش مادی آن شبکه اجتماعی رابطه مستقیم دارد.

بیشتر بخوانید:

• ناظران می‌گویند؛ دوران پساکرونا؛ از جهانی‌سازی تا دولت‌های ملی
• سرویس‌های اطلاعاتی غرب و 'حملات اول و دوم' به حزب توده
• چهار پرده از لنین و لنینیسم در ایران
• صد زن؛ از گرگینه تا امپراطور کوزکو؛ زنان پر طرفدار ایرانی در اینستاگرام
• 'سحر تبر'؛ چهره بحث‌برانگیز اینستاگرام بازداشت شد

در این شرایط به همان سوال کلاسیک می‌رسیم، آیا هدف وسیله را توجیه می‌کند؟ در اخلاق سرمایه‌داری، نفع شخصی و موقت می‌تواند بر ارزش‌های اخلاقی مقدم باشد.

آدام اسمیت در کتاب "تئوری‌ احساسات‌ اخلاقی" همدردی‌ را مهم‌ترین‌ عامل‌ حفظ‌ نظم‌ اجتماعی‌ و منافع‌ عمومی‌ دانسته‌ است.

"این نخستین باری نیست که تتلو در شبکه‌های مجازی جنجال‌آفرین شده، او بیش از خوانندگی به‌خاطر حضور در این شبکه‌ها و شمار دنبال‌کننده‌هایش شهرت یافته است"در تفکر اسمیت، مبارزه با تتلو به عنوان یک ضد ارزش اخلاقی، موضوعیت پیدا می‌کند.

اما نگاه جرمی‌ بنتام‌ نظریه پرداز لیبرال که اصول اخلاقی خود را بر مبنای "لذت حداکثری" بنا کرده توجیه‌کننده رفتار تتلو است. لذت‌طلبی حداکثری تتلو برای ساخت حرمسرا، باعث رونق سرمایه‌داری است. از این رو سیستم تا حد توان با سکوتش از آن حمایت می‌کند.

امیر حسین مقصودلو با توان جذب مخاطب، الگوریتم‌های بازاریابی را به موفقیت هدایت می‌کند. تا جایی که افکار عمومی واکنش نشان می‌دهد و از این جنجال خبر تولید می‌شود، مثبت تلقی می‌شود. هر چیزی که می‌تواند جذاب باشد به کار گرفته می‌شود؛ منظره‌ای زیبا، خاطرات نوستالژیک، موسیقی و حتی عملکرد ضد عرف یا اخلاق.

تمام اینها برای بخشی از مخاطبان جذابند.

ایجاد دو قطبی نیز می‌تواند هر دو سوی ماجرا را به خیل هواداران یا صاحب نظران اضافه کند. راحت‌ترین مسیر برای تحریک جامعه، مسائل جنسی و اخلاقی یا نزاع‌های دینی است. وقتی تتلو به کودک‌آزاری متهم شد، بلافاصله در مقام دفاع از خود از پیامبر اسلام و ازدواج او با عایشه مثال آورد. در اینجا اینستاگرام سکوت کرد. همین مجددا توان ایجاد دو قطبی مخاطب‌آفرین دارد.

"امیر سلطان‌زاده در مطلبی برای صفحه ناظران به موضوع ارزش‌های اخلاقی و شبکه‌های مجازی درآمدزا پرداخته است"

به عبارت دیگر در سطحی بالاتر، اگر چه عملکرد فردی مانند تتلو مغایر با همان اخلاقی است که تبلیغ می‌شود، اما چون در راستای پیشبرد سیستم است تا زمانی که اقدام قانونی علیه آن نشده، باید سکوت کرد. همانطور که پیشتر نیز در قبال اظهارات زن‌ستیزانه او،همین سکوت فرصت بازگشت را برایش فراهم کرد.

ارزش‌های اخلاقی در شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر همان نگاه لیبرالیستی است. حتی دشمن هم تا زمانی که چرخ تولید محتوای عامه پسند را به گردش در بیاورد، می‌تواند در آن حضور داشته باشد. اصلا مهم نیست که در این مسیر، چرخ‌های تولید محتوا ارزش‌های اخلاقی خود شما را له کند. مهم کارکرد سیستم است که حتی دشمن شما را به بازی می‌گیرد.

ترمز نهایی تنها وقتی کشیده می‌شود که اعتماد به این زیرساخت خدشه‌دار شود.

در اینجا چون سیستم از اساس زیر سوال می‌رود، پس بهتر است خطر رفع شود. تجربه نشان داده این رفع خطر، موقت و تا آرامش مجدد افکار عمومی خواهد بود. مهم این نیست که دفعه بعد هدف حمله کدام گروه جامعه‌ است، مهم این است که سیستم دارد کار می‌کند.