چرا مبتلایان به کرونا را روی شکم می‌خوابانند؟

حق نشر عکس

Getty Images

با افزایش شمار مبتلایان به کرونا، بیماران بستری در سراسر جهان دیگر تصاویری آشنا هستند. اما وقتی به این بیماران نگاه می کنیم که در بخش مراقبت‌های ویژه زیر دستگاه تنفس مصنوعی هستند تا بهتر نفس بکشند، یک چیز کمتر نظرمان را جلب می‌کند. به چه دلیل این بیماران را روی شکم - یا به اصطلاح دمر - خوابانده‌اند؟

این روش قدیمی به بعضی از بیماران مبتلا به دشواری تنفس، کمک می‌کند بهتر نفس بکشند به عبارت دیگر، این شکل خواباندن باعث می‌شود اکسیژن بیشتری وارد ریه‌ها شود.

اما این نوع خوابیدن خطراتی هم دارد.

حق نشر عکس

Getty Images

افزایش جریان اکسیژن

اصطلاح پزشکی روی شکم خواباندن (Proning) از واژه لاتینی pronus به معنی به جلو خم شدن گرفته شده است.

بیماران را چند ساعت روی شکم می‌خوابانند تا مایعاتی که در ریه‌ها جمع شده و تنفس را دشوار می‌کند خارج شوند. برای مبتلایان به کرونا که در بخش مراقبت‌های ویژه هستند از این روش زیاد استفاده می‌شود.

پاناگیس گالیاتساتوس، متخصص بیماری‌های ریه و استادیار دانشگاه جانز هاپکینز در آمریکا می‌گوید: "در بسیاری از مبتلایان به کرونا اکسیژن کافی به ریه‌ها نمی‌رسد که آسیب‌زا است."

"به این بیماران اکسیژن داده می‌شود اما گاه این مقدار اکسیژن هم کافی نیست بنابراین آنها را روی شکم می‌خوابانیم تا ریه‌ها منبسط شوند و ظرفیتشان افزایش یابد."

دکتر گالیاتساتوس توضیح می‌دهد که سنگین‌ترین بخش ریه در پشت قرار دارد و به این ترتیب، وقتی بیمار به پشت خوابیده و وزنش روی پشتش است، دریافت هوا برای ریه‌ها دشوارتر می شود. برعکس، روی شکم، ورود اکسیژن افزایش یافته و به عملکرد دیگر قسمت‌های ریه کمک می‌کند و "می‌تواند تغییر مشهودی ایجاد کند."

در ماه مارس، سازمان بهداشت جهانی توصیه کرد بزرگسالان مبتلا به کرونا که دچار سندروم دیسترس حاد تنفسی (ARDS) می‌شوند روزی ۱۲ تا ۱۶ ساعت روی شکم خوابانده شوند.

"حق نشر عکسGetty Imagesبا افزایش شمار مبتلایان به کرونا، بیماران بستری در سراسر جهان دیگر تصاویری آشنا هستند"برای کودکان، سازمان بهداشت جهانی گفت این کار باید زیر نظر متخصصان باشد تا خطری نداشته باشد.

اخیرا انجمن متخصصان قفسه سینه آمریکا در باره دوازده بیمار مبتلا به کرونا که به سندروم دیسترس حاد تنفسی دچار شدند تحقیق کرد. این تحقیق در بیمارستان جی‌نین‌تان، شهر ووهان چین در ماه فوریه صورت گرفت و نشان داد ریه‌های بیمارانی که روی شکم خوابانده نشده بودند به مراتب کمتر از آنهایی که روی شکم بودند منبسط می‌شدند.

حق نشر عکس

Getty Images

روش مخاطره‌آمیز

با وجود اینکه این روش ساده به نظر می‌رسد، روی شکم خواباندن بیماران بدون مشکل هم نیست. چرخاندن بیمار از طاقباز به دمر زمان‌بر است و به تجربه کافی پزشکی نیاز دارد.

دکتر گالیاتساتوس هم تاکید دارد "این کار ساده نیست" و برای انجام درست و موثر آن به "چهار یا پنج نفر نیاز است."

در بیمارستان‌هایی که به خاطر افزایش مبتلایان به کرونا با کمبود پرسنل دست به گریبان هستند این کار دشوارتر هم هست.

به گفته دگتر گالیاتساتوس، با افزایش شمار مبتلایان، بیمارستان دانشگاه جانز هاپکینز گروه ویژه‌ای را فقط برای این منظور تشکیل داده است:

"با تشکیل این گروه، اگر بیمار مبتلا به کرونا در بخش مراقبت‌های ویژه‌ای بستری باشد که کارکنانش با این روش آشنایی ندارند، از این گروه ویژه برای چرخاندن بیماران می‌توانند درخواست کمک کنند."

تغییر دادن وضعیت بیماران مشکلات دیگری هم می‌تواند داشته باشد. به گفته دکتر گالیاتساتوس "چاقی بیمار یکی از نگرانی‌های عمده است. بعلاوه باید مراقب افرادی باشیم که زخم دارند و مواظب بیمارانی باشیم که به دستگاه تنفس مصنوعی وصل هستند یا سوند و کاتتر دارند."

این روش همچنین با افزایش خطر حمله قلبی همراه است و در مواردی می‌تواند باعث بسته شدن مجاری تنفسی شود.

فواید خواباندن بیمار روی شکم نخستین بار اواسط دهه ۱۹۷۰ مشاهده شد اما به گفته کارشناسان، در سال ۱۹۸۶ بود که در بیمارستان‌های سراسر جهان رواج یافت.

لوچیانو گاتینونی یکی از نخستین پزشکانی بود که در این مورد تحقیق و آن را روی بیماران خود آزمایش کرد.

او در حال حاضر استاد بازنشسته دانشگاه دولتی میلان و از متخصصان برجسته بیهوشی و تنفس مصنوعی است.

پرفسور گاتینونی به بی‎بی‌سی گفت خواباندن روی شکم ابتدا "با مخالفت‌هایی" مواجه شد اما "در حال حاضر گسترده به کار می‌رود."

او مخالفت اولیه با این روش را به "محافظه‌کاری خاص" جامعه پزشکی نسبت می‍دهد و می‌گوید که افزایش اکسیژن‌رسانی به ریه تنها فایده خواباندن به شکم نیست:

"خواباندن روی شکم در بسیاری بیماران باعث می‌شود فشار در ریه‌ها متوازن توزیع شود."

"به ریه‌ای فکر کنید که زیر فشار دستگاه تنفس مصنوعی است؛ وضعیت این ریه درست مثل آن است که مرتبا به آن مشت می‌زنند. طبیعی است هرچه این ضربات پخش شوند، آسیب‌شان کمتر است."

نتیجه تحقیقات دیگر در مورد فواید این روش اوایل قرن بیست و یکم منتشر شد.

پرفسور گاتینونی می‌گوید: "یکی از مطالعاتی که در سال ۲۰۰۰ در فرانسه انجام شد نشان داد که بیمارانی که روی شکم خوابانده شده بودند هم بهتر تنفس کردند هم شانس زنده ماندنشان افزایش یافت."

در مجموع، این هم یکی از روش‌هایی است که برای مقابله با کرونا به کار گرفته شده، بیماری جهانگیری که جان چند ده هزار نفر را گرفته و هنوز برای آن درمانی نیست.

پرفسور گاتینونی می گوید: "در حال حاضر، بهترین‌هایی که داریم شیوه‌های درمانی مثل این است."