بدون تعارف با خشکسالی!

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، خراسان رضوی ۱۸ سال پیاپی خشکسالی را از سر گذرانده و بارش‌های نسبتا مطلوب دو سال گذشته، تن تفتیده استان را نواخته بود و می‌رفت که رویای ترسالی در ذهن ساکنان این خطه شکل بگیرد که ناگاه با کاهش ناگهانی حدود ۶۰ درصدی بارندگی‌ها، این سراب محو شد و خشکسالی دوباره روی خود را نشان داد.

در بیان کمبود شدید بارش‌ها همین بس که میزان آورد به سد‌های خراسان رضوی در سال زراعی جاری به میزان ۱۰۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است.

هم اکنون خراسان رضوی بحرانی‌ترین منابع آب‌های زیرزمینی در سطح کشور را دارد، به گونه‌ای که اکنون این استان با کسری سالانه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعبی آب‌های زیرزمینی روبه روست، هرچند که با اقدامات تعادل بخشی در سال‌های گذشته کمی از این کسری جبران شده است.

بدین منظور جمعیت ناجیان آب با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد امروز نشست وبیناری را با عنوان "بدون تعارف با خشکسالی ۱۴۰۰" با حضور استادان دانشگاه، مدیران دستگاه‌های اجرایی حوزه آب و فاضلاب و تشکل‌های زیست محیطی برپا کرد.

در این نشست وبیناری که حدود سه ساعت به طول انجامید، وضعیت موجود، چالش‌ها و علل کم آبی و بی آبی و راهکار‌های مقابله با خشکسالی در  خراسان رضوی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

بیشتر بخوانید

• ۱۱۳ روستای اطراف مشهد با تنش آبی مواجه هستند

برای مقابله با خشکسالی امسال باید آب جیره‌بندی شود

محمد علایی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در سخنانی در این نشست گفت: با کاهش قابل توجه میزان بارندگی‌ها در خراسان رضوی، میزان آورد آب سد‌های استان از ۷۰۰ میلیون متر مکعب به ۷ میلیون مترمکعب در سال زراعی جاری کاهش یافته است.

او افزود: خراسان رضوی اکنون بحرانی‌ترین منابع آب‌های زیر زمینی در سطح کشور را دارد و این در حالی است که در شرایط خشکسالی ۹۵ درصد از  آب استان از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی ادامه داد: با توجه به شرایط خشکسالی، تامین آب مورد نیاز کشاورزی، صنعت و بخش شرب در استان نیاز به کمک جدی دولت و همه نهاد‌های مربوط دارد و در این راستا هفته گذشته جلسه‌ای با حضور استاندار برای لزوم اجرای بند "ز" قانون توزیع عادلانه آب مربوط به جیره بندی آب برگزار شد.

علایی بیان کرد: آب منطقه‌ای خراسان رضوی از اسفند سال گذشته با شدت برای افزایش شارژ آب زیر سوأل بوده است و به رغم این فشار‌ها با توجه به وضعیت بحرانی، شارژ آب مازاد را اعلام نکرده است.

او با اشاره به نقش تشکل‌های کشاورزی در کاهش برداشت‌ها تصریح کرد: سال گذشته ۱۸ تشکل کشاورزی در استان به طور جدی در این زمینه وارد کار شدند، به طوری که ۴۶۰ میلیون متر مکعب کاهش برداشت آب را از این طریق بدون یک ریال هزینه و تنش اجتماعی داشته ایم.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی تأکید کرد: کاهش تبعات خشکسالی برای تامین آب در حوزه‌های مختلف نیازمند حمایت جدی دانشگاهها، هیات دولت، وزارت نیرو و استانداری است و اجرای جیره بندی در سال زراعی جاری برای مقابله با خشکسالی ضروری است

 

تامین ۵۰ درصد آب مشهد از منابع سطحی

حسین اسماعیلیان مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد گفت: شرایط خشکسالی غیرمنتظره نیست، همچنانکه قبل از ۲ سال پربارش به دنبال تداوم خشکسالی‌های تدریجی، ذخیره آب سد دوستی به ۱۴۰ میلیون متر مکعب کاهش یافت و ما مجبور به برداشت از حجم مرده آب این سد بودیم.

 او افزود: ۲ سال پرآب در مشهد باعث ایجاد غفلت شد، به طوریکه چاره اندیشی ها، اجماع و نشست‌ها برای راهکار‌های مقابله با کم آبی در این کلانشهر کمرنگ شد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد ادامه داد: یکی از چالش‌های بزرگ در کلانشهر مشهد با ۳.۵ میلیون نفر جمعیت، این است که تأمین ۵۰ درصد از آب مورد نیاز این شهر وابسته به آب‌های سطحی و سد‌ها است و برای تامین آب این شهر حتی با حفر ۵۰ حلقه چاه نیز نمی‌توان بخشی از نیاز آن را تأمین کرد.

بیشتر بخوانید

• زنگ خطر خشکسالی و کم آبی به شهرهای مرزی خراسان رضوی رسید
• تابستانی پرتنش و بحرانی در پیش روی طرقبه و شاندیز
• شناسایی و توقیف ادوات غیرمجاز حفاری چاه در سرخس

اسماعیلیان بیان کرد: مشهد در سال ۱۴۲۰، نیازمند ۳۹۶ میلیون متر مکعب آب خواهد بود، در حالی که در دولت هیچ برنامه مشخصی در این زمینه وجود ندارد و این موضوع نگرانی جدی را ایجاد کرده است.

او تصریح کرد: توسعه بی رویه جمعیت، توسعه باغ‌ویلا‌ها و برداشت‌های غیرمجاز از خطوط انتقال آب و همچنین افزایش بار شرب دام‌ها با توجه به شرایط خشکسالی از جمله چالش‌های تأمین آب مشهد در شرایط کنونی است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد تأکید کرد: امسال با توجه به قطع برق و تأثیرات آن، از دست دادن بخشی از منابع تولید آب در مشهد را خواهیم داشت و از سوی دیگر شیوع کرونا و توجه بیشتر به رعایت اصول بهداشتی، باعث افزایش قابل ملاحظه مصرف آب در این شهر تا ۲۷ درصد نسبت به گذشته شده است.

 

چالش آبرسانی به جمعیت درگیر با بحران کم آبی

مهدی جهان طلب معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی نیز گفت: این شرکت با زیر پوشش داشتن ۳.۵ میلیون نفر جمعیت، هم اکنون خدمات آب رسانی به ۷۶ شهر و ۲ هزار و ۵۴ روستا را بر عهده دارد.

او افزود: توان آبدهی منابع آبی در خراسان رضوی امسال با توجه به خشکسالی‌ها و کاهش آبدهی چشمه و قنات‌ها به میزان ۱.۵ میلیون متر مکعب کاهش یافته است.

معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی ادامه داد: آب رسانی سیار به ۴۰۰ هزار نفر از جمعیت استان، بویژه در مناطق روستایی به دلیل بحران کم آبی چالش مهمی است و برای غلبه بر این چالش، برنامه‌های اضطراری خوبی مانند ستاد پایش آبی، بررسی منابع آبی و ارائه راهکار‌ها و همچنین فعال شدن تیم‌های واکنش سریع را در حال اجرا داریم.

روبه رو شدن با شدیدترین کم آبی ۵۰ سال گذشته

مهدی جمشیدی مدیرعامل سازمان مردم نهاد جمعیت ناجیان آب خراسان نیز در این نشست گفت: بیش از ۲۰ سال است که خراسان درگیر خشکسالی است، در یکی ۲ سال گذشته بارش‌های خوب قدری ذهن ما را منحرف کرد، اما امسال خشکسالی با فشار بیشتری برگشت به طوری که نسبت به ۵۰ سال گذشته با شدیدترین کم آبی مواجه هستیم.

او افزود: از دولت در سطح کلان و مدیران اجرایی استانی در سطح منطقه، انتظار می‌رفت از ابتدای سال با ارائه طرح و برنامه، راهکار‌هایی ویژه برای افزایش مشارکت مردم، به منظور برون رفت از این وضعیت ارائه می‌کردند، اما این مهم عملیاتی نشد.

مدیرعامل سازمان مردم نهاد جمعیت ناجیان آب خراسان ادامه داد: نخستین جلسه سازگاری با کم‌آبی خراسان رضوی، نیمه اردیبهشت پارسال به ریاست استاندار برگزار شد و به نظر می‌رسد باید حساسیت راس هرم استان نسبت به موضوعات محیط زیست و آب افزایش یابد.

جمشیدی با اشاره به فعالیت دبیرخانه همیاران آب مشهد در دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: باید این دبیرخانه را فعال نگه داریم و با ارائه راهکار به دستگاه‌های اجرایی برای کمک به بحران خشکسالی و کم آبی کمک کنیم.

 

خشکسالی هیدرولوژیکی

سیدحسین ثنایی نژاد استاد گروه علوم و صنایع کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این نشست گفت: فعالیت گروه‌های مردم نهاد در حوزه آب ضروری است، اما هنوز گروه‌های مردم‌نهاد در برنامه‌ریزی‌ها جایگاهی ندارند و این مورد در حوزه آب شدیدتر است.

او افزود: در حال حاضر بسیاری از چشمه‌ها خشک شده‌اند و خبری از انباشت برف روی کوه‌ها نیست.

 استاد گروه علوم و صنایع کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: طبق مشاهدات شخصی و تحقیقات صورت‌گرفته روی شاخص‌های خشکی دما، خشکسالی هیدرولوژیکی اتفاق افتاده است.

 

کاهش دیم و افزایش فشار روی منابع زیرزمینی

محمدحسین پاپلی یزدی محقق، جغرافیدان و عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این نشست گفت: برآورد می‌شود امسال به دلیل کاهش حجم دیم‌کاری در کشاورزی، روی چاه‌های زیرزمینی فشار بیشتری وارد شود.

او افزود: تجربه ثابت کرده است بعد از خشکسالی‌ها، سیلاب‌های عجیبی رخ می‌دهد لذا برای پیشگیری از وقوع سیلاب نیز باید پیش بینی لازم صورت گیرد.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به جنبه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بحران آب ادامه داد: در بعد اقتصادی کمبود آب با پرداخت خسارت، مسأله قابل حل است، اما چالش‌های سیاسی و اجتماعی به ویژه در حوزه آب شرب جدی است و باید سریعتر برای آن چاره اندیشی شود.

پاپلی یزدی بیان کرد: حل بحران آب، نیازمند عزمی ملی و همگانی است و ارائه راهکار‌های عملی برای خروج از وضعیت فعلی نیازمند برنامه ریزی دقیق و انسجام بخشی نهاد‌ها و حوزه‌های مرتبط با این موضوع است.

 

تاثیرات خشکسالی بر حوزه کشاورزی و دامداری

حمید ساربان معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: با توجه به پیش بینی‌های هواشناسی در سال گذشته، کشاورزان سطح کشت خود را افزایش دادند، اما این پیش بینی‌ها درست از آب درنیامد و کاهش بارندگی‌ها در پاییز و زمستان پارسال به بالاترین حد خود رسید.

او افزود: در اردیبهشت امسال حجم بارش‌ها در خراسان رضوی افزایش چشمگیری یافت و محصولات کشاورزی از این بابت به شدت آسیب دید، به طوریکه اکنون میزان برداشت گندم، جو، کلزا و زعفران در استان بیش از ۵۰ درصد کاهش داشته است.

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی همچنین به آسیب جدی به بخش دام، بویژه دام سبک با توجه به خشکسالی‌ها اشاره کرد و ادامه داد: با توجه به افزایش چشمگیر قیمت یونجه، کاه و ذرت علوفه ای، بخش دام سبک به شدت آسیب دید و از سوی دیگر واردات نهاده‌های دامی نیز محدود شد و قیمت سه تا پنج برابری سم، کود و تراکتور بر حجم مشکلات افزود.

ساربان بیان کرد: کشاورزان و دامداران در شرایط کنونی با مشکلات عدیده‌ای روبه رو هستند و با این حال به دنبال طرح کنتورگذاری‌های آب کشاورزی، کسی نمی‌تواند اضافه برداشت داشته باشد، در غیر این صورت مشمول جریمه خواهد شد.

 

نجات کشور از وضعیت خشکسالی نیازمند تغییرات بنیادی است

وحید اردکانیان عضو مرکزی شورای کشاورزی خراسان رضوی گفت: راهکار‌های مقابله با خشکسالی ۴۰ سال است که در مسیر فعلی خود حرکت می‌کند و برای نجات کشور از این وضعیت نیازمند تغییرات بنیادی هستیم.

او افزود: اکنون بحث جیره بندی آب در بخش کشاورزی مطرح است، ولی باید توجه داشت که کشاورزان به اندازه کافی زیر فشار، لگدخورده و زیان دیده هستند و برای اجرای جیره بندی تاکنون بیشتر از این‌ها عمل کردیم که نمونه اش کاهش ۵۰ درصدی پروانه‌های برداشت آب است.

عضو مرکزی شورای کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: اگرچه بارش‌ها کاهش یافته است، ما هم به جای چاره اندیشی، با زدن سد‌ها منابع زیرزمینی را از بین می‌بریم و از حرکت آب در مسیر رودخانه، رسیدن به تالاب ها، مرداب‌ها و دریاچه‌ها جلوگیری کرده و باعث خشک شدن آن و مانع تغذیه آب‌های زیرزمینی می‌شویم.

اردکانیان بیان کرد: این مشکل مربوط به یک استان و منطقه خاص نیست، باید سیاست را عوض کرد و موانع تغذیه آب‌های زیرزمینی را برداشت، چراکه اکنون بخش اندکی از آب سد‌ها به مصرف شرب می‌رسد و سوأل اینجاست بقیه آن به کجا می‌رود و اگر از این ظرفیت استفاده بهینه نمی‌شود، سیاست گذاری‌ها دارای ایراد است.

 

تدوین سند مقابله با خشکسالی

کامران داوری رئیس دبیرخانه دائمی شورای همیاران آب استان خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: برای مقابله با خشکسالی، چوب جاودیی وجود ندارد بلکه باید راهکار‌ها ارائه و چالش‌ها با همکاری تمامی نهاد‌ها و تشکل‌ها چاره اندیشی شود.

او افزود: در سال‌های گذشته نشست‌ها و جلسات کارشناسی در حوزه آب مانند جشنواره ملی فناوری‌های نوین آب، کنفرانس ملی مدیریت منابع آب ایران و نوزدهمین کنفرانس هیدرولیک ایران با حضور فناوران مسوولان و دست اندرکاران این حوزه در حال برگزاری است.

ئیس دبیرخانه دائمی شورای همیاران آب استان خراسان رضوی ادامه داد: با توجه به کاهش بارندگی‌ها و بحران خشکسالی این دومین جلسه‌ای است که با همت جمعیت ناجیان آب و با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد برای مقابله با کم آبی برگزار می‌شود و برایند این نشست حرکت به سمت تدوین سند برای مقابله اصولی با خشکسالی است.

منبع:ایرنا

انتهای پیام//ف.ب