اعتراض؛ این حقِ به محاق رفته!

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، کوثر قاسمی؛ خوزستان زخمی‌ست، اعتراضات مردم خوزستان و مطالبات اولیه‌ترین نیازهای حیاتی از جمله آب برای شرب و اشتغال، حکایت از عمیق بودن این زخم‌ها می‌کند. این زخم‌خورده، پیش از درمان و احتیاج به متخصصان برای مداوا نیازمند التیام و شنیده‌شدن دردهایش است. خوزستان حق دارد از زخم‌ها گله کند و اعتراض حق رسمی و قانونی اوست. شنیدن رنج‌های خوزستان و برطرف کردن آن‌ها اگر رخ ندهد، آن زخم تبدیل به جراحت مهلکی می‌شود که دیگر راهی برای درمانش وجود نخواهد داشت.

ویرانه‌ از جنگی که آباد نشد

طرح‌های انتقال آب و سد سازی‌های گسترده‌ی استان خوزستان، در طول چند دهه تیشه به ریشه‌ی این استانِ حاصلخیز و سرشار از منابع آبی زده‌اند تا آن‌جا که تامین این مایه‌ی حیات برای شرب و اشتغال به یکی از چالش‌های بزرگ برای مردمان این استان تبدیل شده است. تداوم این اشتباهات راهبردی و اصلاح نکردن آن، ممکن است منجر به نابودی و خشک شدن رودهای این استان شود و هستی مردم را نشانه گیرد؛ اتفاقی که زمزمه‌های وقوع آن به گوش می‌رسد.

اما مشکل مردم خوزستان تنها بی‌آبی نیست؛ مشکلات آب، گوشه‌ای از محرومیت‌های خوزستان است.

"گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، کوثر قاسمی؛ خوزستان زخمی‌ست، اعتراضات مردم خوزستان و مطالبات اولیه‌ترین نیازهای حیاتی از جمله آب برای شرب و اشتغال، حکایت از عمیق بودن این زخم‌ها می‌کند"مردم هنوز زخمیِ جنگ هستند، جنگی که تمام شد اما ویرانه‌هایش مرمت نشد. آن‌ها معترض به محرومیت‌هایی هستند که با تغییر مسئولان، باز هم ماندگارند. بیکاری، کمبود امکانات و بی‌عدالتی پازل محرومیت‌های آن‌ها را تکمیل می‌کند.

اعتراضات مردم خوزستان ۲۴ تیر ماه با مطالباتی چون بی‌آبی آغاز شد و با گذر زمان به استان‌های دیگر نیز کشیده شد. ۱۳ شب از آغاز این اعتراضات می‌گذرد و همچنان اعتراضات مردم در بخش‌هایی از کشور ادامه دارد. اگرچه این اعتراضات مسالمت آمیز (سلمی) آغاز شد اما در برخی شهرها با افزایش تنش میان مردم و نیروهای مسلح و همچنین ورود گروهک‌های تروریستی چون الاحوازیه به تجمعات، تجمعات از جریان مسالمت آمیز خارج شد و در این میان عده‌ای کشته و زخمی شدند.

حقِ قانونی در محاق

سه شب‌ انتهایی ماه‌های قمری که ماه دیده نمی‌شود را مُحاق می‌گویند.

حق قانونی و شرعی اعتراض که در اصل ۲۷ قانون اساسی از آن یاد شده، شرایطی مشابه به ماه در محاق دارد. آن‌جا که با ظهور هر اعتراض در کشور عده‌ای سعی دارند این حق را از مردم سلب کنند و خواستار پایان تجمعاتِ به حق مردم می‌شوند، این حق به محاق رفته و برای مردمی که آخرین دستاویزشان همین اعتراض است؛ راه، تنگ می‌شود. علی‌رغم وجود و احاطه‌ی نگاه محدود به تجمعات مردمی، رهبر انقلاب اما از زاویه‌ای دیگر به مساله‌ی اعتراضات، نگاه می‌کنند.

آیت الله خامنه‌ای پس از دریافت نوبت دوم واکسن کوو ایران برکت در رابطه با اعتراضات مردم خوزستان فرمودند: «در روزهای اخیر یکی از نگرانی‌های واقعاً دردآور، مسئله آب خوزستان و مشکلات مردم بود. اگر آن توصیه‌ها مورد توجه قرار می‌گرفت مسلماً این وضع ایجاد نمی‌شد که مردم وفادار خوزستان را با وجود این‌همه امکانات و استعدادهای طبیعی و کارخانجات در استان، ناراضی و ناراحت کند.»

رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: «مردم ناراحتی خود را بروز دادند اما هیچ گله‌ای از آنها نمی‌توان داشت چرا که مسئله آب، آن‌هم در آن آب‌وهوای گرم خوزستان مسئله کوچکی نیست. این مردم نباید دچار مشکلات باشند و اگر در وقت خود به کار مردم رسیدگی می‌شد، این وضعیت ایجاد نمی‌شد.»

در میان مسئولین نیز بودند کسانی که نگاهی رو به جلو در به رسمیت شناختن اعتراضات مردمی داشتند، این پذیرش رسمی اعتراضات را می‌توان ناشی از وقایع رخ داده در آبان ۹۸ و تجمعات قبل و بعد از آن دید.

"این زخم‌خورده، پیش از درمان و احتیاج به متخصصان برای مداوا نیازمند التیام و شنیده‌شدن دردهایش است"اگرچه سطح مطالبات مردم از بنزین در آبان ۹۸ به آب در خوزستان، به عنوان یکی از نیازهای اساسی تقلیل یافته، اما پذیرش دیرهنگام حق اعتراض در میان عده‌ای قلیل از مسئولین، حرکت مثبتی است که ممکن است در میان مدت منتج به خروج حق اعتراض از محاق و بهبود نگاه‌های امنیتی به آن شود.

غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در رابطه حق اعتراض مردم خوزستان بیان کرد: «خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «لَا یُحِبُّ‌الله الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ» خداوند دوست نمی‌دارد که کسی صدا به اعتراض بلند کند و داد و فریاد کند مگر از ناحیه کسانی که مظلوم واقع شده‌اند. حقیقت این است که مردم خوزستان در این شرایط تنگنای اقتصادی از نظر تامین آب آشامیدنی و نیز تامین آب برای فعالیت‌های کشاورزی و دامداری و نیز از جهات مختلف دیگر مظلوم واقع شده‌اند و همین مظلومیت این حق را به آنها می‌دهد که صدایشان را به اعتراض بلند کنند و رهبر معظم انقلاب هم همین معنا را در سخنان اخیر خود در مورد اعتراضات مردم خوزستان موردتأکید قرار داده‌اند.»

وی افزود: «حقیقت این است که از ابتدا باید کاری می‌شد که مردم به نقطه جوش نرسند. باید پیش از این اعتراضات اقداماتی می‌شد که مردم خوزستان به نقطه‌ای نرسند که به آنها ظلم آشکار تحمیل شود. چرا به ‌موقع اقدام نشده تا آب مورد نیاز مردم تامین شود که صدای این جمعیت بلند شود و اعتراض کنند. وقتی پاسخی برای این سؤال‌ها نباشد، حق آن‌ها است که اعتراض کنند.»

بازگشت به عقب در تحقق اصل ۲۷

علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی در حساب کاربری‌ خود در توییتر نوشت: «به نیروهای امنیتی دستور داده شد بازداشتی‌های حوادث اخیر خوزستان که عمل مجرمانه‌ای نداشته‌اند به سرعت آزاد شوند.

اعتراض حق طبیعی و قابل پذیرش در جمهوری اسلامی است مردم اجازه نمی‌دهند مشکلات داخلی بستر سوء استفاده معاندین شود.»

سوالی که پس از توئیت دبیر شورای عالی امنیت ملی در میان مخاطبان فضای مجازی مطرح شد، این بود که "مگر شرکت در اعتراضات به خودی خود جرم محسوب می‌شود که بدون انجام عمل مجرمانه، عده‌ای دستگیر می‌شوند؟"

اعتراضات به بازداشتِ در تضاد با قانون تجمع‌کنندگان در خوزستان به حدی بود که حجت‌الاسلام موسوی فرد، امام جمعه اهواز خواستار آزادی معترضین شد و گفت: «بسیاری از معترضان برای اینکه صدایشان شنیده شود به خیابان آمدند، تقاضا دارم در اسرع وقت آزاد شوند و سوء سابقه هم در پرونده‌شان نباشد.»

قاسم ساعدی، نماینده دشت آزادگان و هویزه نیز در دیدار با معاون اول رئیس جمهور و خطاب به وی گفت: «مردم ولی نعمت شما هستند، به درد مردم توجه نکردید و امروز آمدید دلداری بدهید. در این هشت سال چقدر در مجمع نمایندگان خوزستان از آقای روحانی درخواست جلسه داشتیم اما اجازه ندادند. پس درد مردم را باید کجا بگوییم و با چه کسی مطرح کنیم؟»

ساعدی تاکید کرد: «تعدادی از جوانان ما در بازداشت هستند؛ اینها معترض‌اند و ضدانقلاب نیستند، اینها ولایتمداران و سربازان امروز و فردای کشورند. دستور بدهید که معترضین از خائنین جدا شوند و افراد معترض را هرچه زودتر آزاد کنید.»

همچنین شیخ عبدالحسین‌بدوی از سران عشایر عرب در گفتگو با همشهری در این رابطه اظهار داشت: «مردمی که اعتراض می‌کنند، مردم خوزستان و خانواده شهدا و رزمندگان هستند که از آب و خاک دفاع کرده‌اند. اعتراض ما مسالمت‌آمیز است و باید همه افراد بازداشت‌شده آزاد شوند، چون اعتراض حق‌شان است.»

بازداشت‌های گسترده‌ی معترضین در شرایطی که مرتکب خطایی نشدند برخلاف دیدگاه روبه‌جلوی مسئولین در به رسمیت شمردن حق اعتراض و حمایت رهبر انقلاب از مردم گله‌مند و معترض، بازگشت به عقب و تهدیدی‌ست برای اجرای اصل ۲۷ قانون اساسی.

محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در حساب کاربری‌اش در توییتر خود در این رابطه نوشت: «‏آنچه مردم مناطق بحرانی در ‌خوزستان از من خواستند این بود که جریان آب رودها باید باز بماند و خسارت‌های وارد شده به کشاورزان و دامداران باید جبران شود.

"13 شب از آغاز این اعتراضات می‌گذرد و همچنان اعتراضات مردم در بخش‌هایی از کشور ادامه دارد"نباید مردم و جوانانی که اعتراض بحقی را مطرح می‌کنند را ضد انقلاب خواند. این مردم وفادار هستند و دلبسته به میهن‌شان.»

همچنین عبدالله ایزدپناه نماینده مردم ایذه و باغملک در مجلس گفت: «در راستای برخی ناآرامی هایی که در استان خوزستان به علت تنش آبی رخ داد، در شهرستان ایذه هم عده ای به تبعیت از شهرستان های دیگر دست به اعتراض زدند. [در این اعتراضات] تعدادی از افراد بازداشت شده آزاد شده‌اند و پرونده برخی دیگر نیاز به بررسی دارد.»

ایزدپناه در خصوص وضعیت اینترنت شهرستان ایذه گفت: «تا جایی که من اطلاع داشتم اینترنت ایذه همچنان قطع است.»

صدا و سیما کاهل‌تر از همیشه

در شرایطی که اعتراضات مردم خوزستان در حال برگزاری‌ست رسانه‌ی ملی همچون گذشته با تاخیر به مساله ورود می‌کند و به هیچ وجه صدای مطالبات مردم نیست. صدا و سیما تنها زمانی از خوزستان می‌گوید که برای تسکین کوتاه مدت دردهای مردم بخشی از آب‌های پشت سد رها می‌شوند. اخباری کاملا خنثی و بدون رد مردم و مطالباتشان جای آنکه آلام مردم را برطرف کند و یا آگاهی بخش باشد، اعتماد مردم به این رسانه را بیش از پیش کاهش می‌دهد.

عباس عبدی روزنامه نگار و فعال سیاسی اصلاح طلب در روزنامه اعتماد درباره چگونگی حل مسائل خوزستان نوشت:

«تا هنگامی که رسانه‌های آزادی که بازتاب‌دهنده حقیقت و عینیت باشند، نداشته باشیم، نباید انتظار داشت که مشکلات حل شود.

رسانه آزاد نیز به صورت فرمایشی و دستوری شکل نمی‌گیرد. رسانه انحصاری، بازتاب‌دهنده خواست نهاد انحصارگر است و نه خواست مردم. خیلی صریح و روشن باید گفت با وجود انحصارِ رسانه‌ای هیچ اصلاحات واقعی در کشور رخ نخواهد داد. مردم از طریق رسانه آزاد و رقابتی است که می‌توانند خواست‌ها و مشکلات و راه‌حل‌های خود را بازتاب دهند و آنها را تبدیل به قدرت کنند.»

وی افزود: «کارکرد رسانه آزاد فقط منحصر به این نیست که حقیقت را بیان و مردم و مسئولین را آگاه کند. این کار را گزارش‌های خصوصی و رسمی مستقل هم می‌توانند انجام دهند.

"حق قانونی و شرعی اعتراض که در اصل ۲۷ قانون اساسی از آن یاد شده، شرایطی مشابه به ماه در محاق دارد"یقین دارم که تعداد زیادی از این گزارش‌ها به دست مسئولین کشور می‌رسد و از واقعیت آگاه هستند. کارکرد رسانه تبدیل این آگاهی‌ها و واقعیت‌ها به قدرت است و این قدرت است که موجب پیش بردن امور می‌شود و الا آگاهی از مشکلات مردم هست و کم هم نیست. مگر می‌شود مسئولین از ماجرای خوزستان آگاه نباشند؟ غیر ممکن است. مسأله این است که آنان حساسیت ندارند و بی‌خیال انجام اصلاحات و بهبود امور می‌شوند، لذا وضع به اینجا می‌رسد.»

عبدی خاطرنشان کرد: «در حالی که اگر رسانه مستقل و آزاد باشد، نه فقط نقش آگاهی‌بخشی دارد، بلکه نقش تبدیل آگاهی به قدرت سیاسی و اثرگذاری بر مسئولین را نیز دارد.»

پس از به رسمیت شناختن اعتراضات توسط مسئولین و حمایت رهبر انقلاب از معترضین، لازم است اهمیت اعتراضات در تمامی ساختار نظام جمهوری اسلامی به عنوان بخش مهمی از مشارکت مردمی، پذیرفته شود. تبدیل رسانه‌ی ملی به رسانه‌ای که صدای واقعی مردم است، مستلزم تحقق مشارکت در ابعاد گوناگونش از جمله اعتراضات مردمی‌ست.

تا زمانی که این حق قانونی تحقق نیابد و نگاه‌ مثبتی به برگزاری اعتراضات موجود نباشد، احتمال خروج ریل اعتراضات مسالمت آمیز و تبدیل آن به بحران شدت می‌یابد و اعتراضات برای مردم و کشور هزینه‌آفرین خواهند شد.

اصلاح این نگاه از اولویت‌های امروز کشور و قدم مهمی برای تحقق ابعاد مردم‌سالاری دینی است. همچنین لازم است به صدای اعتراضات مردم خوزستان پاسخی مناسب داده شود و پس از درمان کوتاه مدت مشکلات، برنامه‌های کارشناسی‌شده جهت رفع مشکلات مردم خوزستان و استان‌های درگیر با بی‌آبی برای بلند مدت تدوین و اجرا شود.