شفافیت آراء؛ آرزوی دست نیافتنی مردم
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو،
سید صادق هاشمی مهر؛
شفافیت آرای نمایندگان، موضوعی که در چند سال اخیر نقل محافل سیاسی و حتی کوچه بازار شده و همة مردم منتظرند که این طرح در مجلس تصویب شود تا نتایج آن و تغییری که در بحث نظارت مردم بر فعالیتها و تصمیمات وکلای منتخب خود ایجاد میکند را ببینند. شفافیت رأی، راهکار مناسبی برای نظارت مردم بر تصمیمگیریهای نمایندگان مجلس است. شفافیت همچنین باعث پاسخگویی نمایندگان به مردم در قبال تصمیم هایی که میگیرند، میشود. شفافیت آرای نمایندگان یعنی پذیرش مسئولیت در قبال رأیی که داده میشود، به این نحو که پس از بررسی و رأیگیری در مورد طرحها و لوایح در مجلس باید اسامی نمایندگان موافق، مخالف و ممتنع به اطلاع عموم مردم برسد. عدم شفافیت در هر بخش از حکومت باعث ایجاد فساد و رانت میشود و مجلس نیز از این امر مستثنی نیست.
در مجلسی که شفافیت نباشد، نماینده پاسخگوی هیچکدام از آرای خود نیست ولو این رأی باعث ایجاد خسارت به مردم شود.
"شفافیت رأی، راهکار مناسبی برای نظارت مردم بر تصمیمگیریهای نمایندگان مجلس است"در کشور ما نمایندة مجلس مسئولیت مدنی در قبال رأی خود ندارد، به این معنا که اگر رأی نماینده باعث خسارت شود، نه تنها توسط هیچ نهاد و دستگاهی مورد مؤاخذه قرار نمیگیرد بلکه در قبال مردم نیز پاسخگو نیست زیرا مردم اطلاعی از رأی وی ندارند. اگر در بحث آراء شفافسازی شود، قطعاً نمایندگان با اطلاعات و دقت بیشتری در کمیسیونها حضور پیدا میکنند، چهبسا در راستای همین امر کارآمدی مجلس نیز افزایش یابد. اگر از این منظر به طرح شفافسازی نگاه کنیم، وقتی مردم از آراء آگاهی داشته باشند، باعث میشود که به نماینده یا مسئول اجازة تخلف داده نشود که این امر باعث اعتماد مردم به سلامت نهادهای حاکمیتی میشود. شفافیت به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای نظارت مردم بر مجلس است و باعث تأثیرگذاری بر تصمیم گیریها در کشور میشود که میتواند بستر تحول در عرصة قانونگذاری را آماده کرده و فرصتی برای آغاز اصلاح فرآیندها در دستگاههای اجرایی باشد.
بُعد مثبت و منفی طرح:
بُعد مثبت: جنبة مثبت طرح شفافیت آرای نمایندگان، این است که باعث افزایش پاسخگویی نمایندگان و مسئولیت پذیری آنها در مقابل افکار عمومی میشود. نماینده موظف میشود با علم و آگاهی در مجلس حضور یابد و در مورد طرحها و لوایح اظهار نظر کند و رأی بدهد، از طرفی مردم مطلع میشوند که این نمایندهای که به مجلس فرستادهاند، آیا به صورت مرتب در مجلس حضور پیدا میکند یا نه، گاهی از طریق رسانةملی میبینیم که در بررسی خیلی از مسائل، تعداد کمی از نمایندگان در مجلس حضور فیزیکی دارند و با تصویب شفافیت مسئولیت پذیری نمایندگان از این جنبه نیز تقویت میشود.
بُعد منفی: شفافیت باعث ترس و نگرانی نمایندگان از رد صلاحیت توسط نهادی مثل شورای نگهبان می شود، به همین دلیل ممکن است برخی نمایندگان بدون توجه به مسائل کارشناسی و فواید و هزینههایی که ممکن است این موضوع داشتهباشد، فقط به خاطر تبعات سیاسی احتمالی در مورد طرحها و لوایح تصمیم گیری کند.
گاهی نیز ممکن است یک طرح یا لایحه که در سطح کلان دارای فوایدی است به دلیل عدم همخوانی با منافع منطقه یا حوزة انتخابیة یک نماینده یا به دلیل منافات با مسائل قومی، مذهبی آن حوزه توسط نماینده به درستی اتخاذ تصمیم نگردد، زیرا نماینده در حوزة خود تحت فشار مردم، گروههای قومی و مذهبی قرار میگیرد و برای فرار از این فشار ممکن است منافع خود و حوزة انتخابیهاش را به منافع ملی ترجیح دهد.
تجربة برخی کشورها از شفافیت آراء نمایندگان:
کانادا، مجلس نمایندگان: در پارلمان کانادا، تمامی اطلاعات و اسناد مرتبط با طرحها و لوایح اگر محرمانه نباشند، از طریق وبسایت پارلمان منتشر میشوند. تمامی مذاکرات و مباحث مجلس نمایندگان نیز از طریق شبکة جهانی وب قابل دسترسی است. اغلب جلسات کمیسیونها، عمومی هستند و برخی از جلسات نیز از طریق وبسایت پخش میشوند که در این صورت خلاصة جلسات که شامل آرای نمایندگان و اسناد مرتبط است، به صورت آنلاین در دسترس عموم قرار میگیرند. نکتة قابل توجه در ارائة اطلاعات آرای نمایندگان پارلمان کانادا، این است که هرکدام از نمایندگان، یک صفحة اختصاصی برای خود در وبسایت پارلمان دارند که وضعیت رأیدهی هرکدام از آنها در پارلمان در پروفایل شخصی آنها بروز میشود و مردم میتوانند از وضعیت رأیدهی هرکدام از نمایندگان در طول دورة نمایندگی او اطلاع یابند.
جمهوری چک:
وبسایت پارلمان جمهوری چک از جمله بهترین وبسایتهای ارائة اطلاعات آرای نمایندگان است. در این وبسایت نتایج تمامی رأیگیریهای صحن علنی پارلمان از جمله رأیگیری بر روی پیشنهاد تغییر دستور جلسه تا رأیگیری بر روی طرحها و لوایح به تفکیک هر نماینده بارگذاری شدهاست.
"شفافیت همچنین باعث پاسخگویی نمایندگان به مردم در قبال تصمیم هایی که میگیرند، میشود"این اطلاعات به فاصلة کمتر از یک ماه از برگزاری جلسات صحن علنی بر روی وبسایت پارلمان و با تفکیک اسامی نمایندگان و حزب آنان قرار میگیرد.
انگلستان :
در مجلس نمایندگان انگلستان، مشروح مذاکرات روزانه همراه با لیست آرای نمایندگان به طرحها و لوایح، در نسخههای الکترونیکی و آمادة چاپ در وبسایت پارلمان به صورت رایگان در ساعت ۶ صبح روز کاری بعد منتشر میشود. مذاکرات و مباحث هر دو پارلمان همگی از طریق کانال تلویزیونی، پخش میشوند. اسامی اعضا و نوع رأی دهی آنها در یک لیست برای تمامی آراء در گزارش رسمی مذاکرات (هانسارد، مشروح مذاکرات) منتشر میشود. این اطلاعات همچنین به صورت هارد کپی و آنلاین موجود است.
شفافسازی آرای نمایندگان در صورتی مفید است که بسترسازی مناسب برای اجرای این طرح ایجاد شود. باید در کشور احزاب، قوی باشند، البته احزابی که در جهت منافع ملی تلاش کنند نه برای اهداف سیاسی و شخصی حزب خود.
اگر احزاب قوی نباشند، نمایندگان منافع منطقهای، قومی و مذهبی را بر منافع ملی ترجیح میدهند. شفافیت، یکی از حقوق مهم شهروندی است و قرار نیست وظیفه ای به زور به نمایندگان اطلاق شود. اصل شفافسازی آراء در واقع طرحی برای یادآوری عمل به وظایف خود به نحو احسن است. امید است همه در جهت انجام وظایف خود نهایت تلاش و استمرار را داشته باشیم.
سید صادق هاشمی مهر - کارشناسی ارشد مدیریت نظارت و بازرسی دانشگاه علوم قضایی
انتشار یادداشتهای دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروهها و فعالین دانشجویی است.
اخبار مرتبط
دیگر اخبار این روز
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران