ثانیه‌های حساسی که بی‌نتیجه سپری می‌شود؛ هدف بایدن از وقت‌کشی چیست؟

ابوالفضل خدائی: سرنوشت توافق هسته ای ایران با قدرت های جهانی هنوز مبهم است. وندی شرمن، گزینه جو بایدن برای معاونت وزیر امور خارجه آمریکا،‌ ۱۳ اسفند، در سنای این کشور گفته است، شرایط ژئوپلیتیک منطقه در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۱۶ تغییر کرده است و به توافقی محکم‌تر از توافق هسته‌ای موسوم به برجام با ایران نیاز است. شرمن در این نشست تایید صلاحیت خود درباره رویکرد در قبال توافق هسته‌ای با ایران گفت، از سال ۲۰۱۶ که این توافق به اجرا گذاشته شد، جهان تغییر کرده است. واقعیت‌ها در عرصه میدانی تغییر کرده است، شرایط ژئوپلیتیک منطقه تغییر کرده است و مسیر به جلو نیز می‌بایست به همین ترتیب تغییر کند، موضوعی که با واکنش ایران نیز روبرو شد. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران گفت: برجام نمی‌تواند بار دیگر مورد مذاکره قرار گیرد؛ خلاص.اگر ۲۰۲۱، سال ۲۰۱۵ نیست، ۱۹۴۵ هم نیست.

"شرمن در این نشست تایید صلاحیت خود درباره رویکرد در قبال توافق هسته‌ای با ایران گفت، از سال ۲۰۱۶ که این توافق به اجرا گذاشته شد، جهان تغییر کرده است"پس اگر اینطور است، بیایید منشور ملل متحد را تغییر دهیم و وتو را -که مکررا از سوی ایالات متحده مورد سواستفاده قرار گرفته - حذف کنیم.بیایید از ژست‌گیری دست برداریم- هر دوی ما از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ این کار را کردیم، بدون آنکه نتیجه‌ای داشته باشد - و سراغ اجرای برجام برویم- که در واقع هر دوی ما آن را امضاء کردیم.

در روزهای اخیر مقام های ایران و آمریکا بارها به تکرار مواضع پرداخته اند. آمریکا می گوید توپ در زمین ایران است و ایران می گوید قبل از هر اقدامی لغو موثر و محسوس تحریم ها ضروری است. در تازه ترین موضع گیری وزیر خارجه آمریکا با تکرار موضع خود مبنی بر اینکه ایران باید گام نخست را برای پایبندی به برجام بردارد، گفت: پیش از آن، تحریم‌ها برداشته نخواهند شد. بلینکن که بدون اشاره به اقدام غیرقانونی آمریکا در خروج از برجام سخن می گفت در تلاش بود تا ایران را به رد دعوت مذاکرات ۱+۵ متهم کند. جدا از مسائل جاری و تحولات اخیر بین تهران و واشنگتن تحلیلگران و ناظران عوامل دیگری در خصوص موانع احیای برجام مطرح می کنند؛ کلیچ بورا کانات مدیر تحقیقات بنیاد SETA در واشنگتن دی سی و استاد علوم سیاسی در دانشگاه ایالتی پن در روزنامه دیلی صباح در همین رابطه نوشت:

از زمان ورود جو بایدن به کاخ سفید یکی از سوالاتی که اغلب پرسیده می شود نگرش او نسبت به توافق هسته ای با ایران است.

بایدن در زمان رقابت های انتخاباتی خروج ایالات متحده آمریکا از این توافق را اشتباه بزرگ تلقی کرد و همچنین وعده داد تا آمریکا را به این توافق بازگرداند.

به هر روی پس از چند هفته از ورود او به کاخ سفید روند نشان داد که این موضوع به آن آسانی نیست که برخی ها فکر می کردند.

روند مذاکرات، محتوای توافق احتمالی و تأثیرات احتمالی آن بر سیاست های داخلی کشورها حتی قبل از آغاز مذاکرات نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

اکنون، پس از انتصاب نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، همه انتظار دارند که در مورد روند و جزئیات آن اطلاعاتی کسب کنند. با این وجود ، پنج چالش مختلف وجود دارد که دولت بایدن و مذاکره کنندگان آن باید هنگام دستیابی به توافق جدیدی در مورد برنامه هسته ای ایران به آنها توجه کنند.
 

بن بست در داخل

اول از همه، حمایت حداکثری کنگره برای توافقی جدید برای ایران برای دولت بایدن امری حیاتی محسوب می شود.

برخی از اعضای کنگره نگرانی های جدی درخصوص برنامه موشک بالستیک ایران دارند و خواهان آن هستند که این موضوع در توافق نهایی با ایران لحاظ شود.

پرواضح است که برخی از اعضای کنگره ملاحظات و یا مخالفت های جدی در خصوص برجام دارند. در جلسه استماع کنگره وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا یعنی آنتونی بلینکن به اعضای کنگره اطمینان خاطر داد تا آنها را در جریان مسائل سیاست خارجی آمریکا بگذارد و با آنها در این خصوص بحث و گفتگو کند.

در توافق هسته ای احتمالی با ایران، کنگره حرف های زیادی با دولت بایدن دارد. بلینکن و دیگر مذاکره کنندگان باید نگرانی های برخی از اعضای کنگره را مدنظر قرار دهند.

اعتراضات کشورهای منطقه 

دوم اینکه، برخی از متحدان آمریکا در منطقه واکنش منفی نسبت به توافق هسته ای ایران نشان داده اند. آنها احساس کردند که در مورد موضوعات مهم سیاست خارجی در مورد منطقه نادیده گرفته شدند.

برخی از کشورهای منطقه این توافق را چراغ سبزبه سیاست های منطقه ای ایران و حمایت از گروه های نیابتی اش تلقی کردند.

"واقعیت‌ها در عرصه میدانی تغییر کرده است، شرایط ژئوپلیتیک منطقه تغییر کرده است و مسیر به جلو نیز می‌بایست به همین ترتیب تغییر کند، موضوعی که با واکنش ایران نیز روبرو شد"این موضوع همچنین در واشنگتن نیز مطرح شد.

در یک مذاکره مجدد احتمالی در مورد توافق، دولت بایدن باید درمورد موضوع جنگ های نیابتی و نقش منطقه ای ایران برخی گام ها را بردارد. برای ایالات متحده دشوار خواهد بود که در مذاکره دوم با ایران درباره برنامه هسته ای، نگرانی های شرکای خود را نادیده بگیرد.
 

شک متحدین

مورد سوم اینکه دولت آمریکا باید نگرانی های متحدان و شرکای خود در ۱+۵ را مورد توجه قرار دهد: انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان

تصمیم رئیس جمهور قبلی یعنی دونالد ترامپ در خروج از توافق هسته ای با ایران، شک و تردیدهای زیادی را در خصوص تعهدات ایالات متحده ایجاد کرده است.

در نتیجه غیرقابل پیش بینی بودن بیش از حد در مواضع، آمریکا اعتبار خود را زیر سوال برده است. بنابراین آمریکا نیاز دارد تا به شرکا و متحدانش اطمینان دهد که توافق جدید از نوع بلندمدت خواهد بود.

یک راه برای مهیا کردن چنین ضمانتی ایجاد یک پیمان بین المللی با تصویب کنگره است.

نگرانی های داخلی ایران

 در ماه جون امسال(خردادماه) انتخابات ریاست جمهوری در ایران برگزار خواهد شد. به احتمال زیاد ، توافق هسته ای ایران و روابط با ایالات متحده بخشی از این مبارزات انتخاباتی خواهد بود.

برای تندروهای بلندپرواز، هر گونه تلاش دولت برای بازگشت به توافق هسته ای ایران ممکن است به عنوان اقدامی علیه منافع ملی ایران تبلیغ شود.

این ممکن است به عنوان نمایشی از عدم وطن پرستی از سوی دولت کنونی القا شود. بنابراین، مذاکره کنندگان آمریکایی ممکن است در حین مذاکرات با دولتی که نگاه به داخل دارد وارد مذاکره شوند.

در پایان از زمانی که رابرت مالی به عنوان نماینده برای مذاکرات هسته ای ایران انتخاب شد، حرف و حدیث های زیادی درباره او و مواضعش در خصوص برخی از بحران ها در خاورمیانه مطرح شد.

بنابراین ، صرف نظر از محتوای یک معامله جدید ، گروه هایی وجود خواهند داشت که بر اساس دیدگاه های سیاسی مذاکره کننده اصلی سعی درایجاد بحث و منازعه در خصوص توافق دارند.

در ماه های آتی، اگر زمانی واشنگتن در خصوص جزئیات توافق با تهران مذاکره کند، موارد متعددی وجود خواهند داشت که  دولت بایدن باید بر روی آن تمرکز کند.

این روند ممکن است چالش برانگیزتر از آن باشد که بسیاری انتظار داشته اند و ممکن است عواقب سیاسی داخلی را متوجه ایالات متحده کند.
 

زمان به نفع آمریکا نیست/ سایه جنگ بر سر تهران و واشنگتن

پایگاه آمریکن کانسروتیو در گزارشی به قلم باربارا بُلاند نویسنده، سردبیر سابق واشنگتن اگزمینز  و خبرنگار کنونی در زمینه سیاست خارجی و امنیت ملی وضعیت فعلی روابط تهران و واشنگتن را بررسی کرده و نظر برخی کارشناسان را جویا شده است.وی نوشت:  بایدن هنوز مذاکره با ایران را آغاز نکرده است و تمام تحریم های اعمال شده توسط دولت ترامپ همچنان پابرجاست.

ارتش آمریکا همچنان آماده جنگ کامل با ایران است. ایران از نشستن برای مذاکره با ایالات متحده امتناع می کند مگر اینکه تحریم ها برداشته شوند؛  بایدن می گوید که دولت وی تحریم ها را فقط برای آوردن آنها به میز مذاکره لغو نخواهد کرد. در همین حال ، ایران اخیراً اعلام کرده است که غنی سازی اورانیوم را تا سطح ۲۰ درصد آغاز کرده است. آنها فقط یک مرحله فنی برای رسیدن به سطح ۹۰ درصدی سلاح فاصله دارند. ما در حال بازی یک بازی خطرناک «جوجه هسته ای» هستیم ، با هر کشوری که جرات کند تا اولین حرکت را انجام دهد.

"محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران گفت: برجام نمی‌تواند بار دیگر مورد مذاکره قرار گیرد؛ خلاص.اگر ۲۰۲۱، سال ۲۰۱۵ نیست، ۱۹۴۵ هم نیست"علی رغم شعارهای انتخاباتی ، وضعیت دولت بایدن در قبال ایران تقریباً از حالت ترامپ تغییری نکرده است.

جو سیرین سیونه استاد اندیشکده کوئینسی  وکارشناس منع گسترش سلاح های هسته ای در گفتگویی اظهار داشت: امید برای بازگشت سریع به توافق با ایران در حال کمرنگ شدن است. گزینه جایگزین این توافق جنگ است و این می تواند به سرعت به یک فاجعه در خاورمیانه تبدیل شود که باعث می شود جنگ ها در عراق و افغانستان شعله ورتر شود. برای نجات توافق ممکن است فقط چند ماه باقی مانده باشد و پس از آن هر دو کشور دیگر به نقطه بازگشت نخواهند رسید.واقعاً قابل توجه است که درک کنیم هیچ چیز تحت نظر بایدن تغییر نکرده است  و این به دلیل یک استراتژی آگاهانه از طرف تیم ترامپ است. معلوم شد که لغو استراتژی پمپئو در مورد ایران به آسانی ممکن نیست.

دولت ترامپ هدفمند مجموعه ای از تحریم های سنگین را ایجاد کرد که حذف آن برای دولت بعدی دشوار است. کارشناسان معتقدند که برداشتن دیوار تحریم ها و محدودیت های بانکی اعمال شده ماه ها یا حتی سالها به طول می انجامد.

بایدن در بدو ورود به کاخ سفید توافق آب وهوایی پاریس و سازمان جهانی بهداشت را احیا کرد.

اما پیشرفت نامحسوسی در قبال توافق ایران بدست آورده است. آنها تئوری اصلی خود در خصوص تعهد در قبال تعهد با شعار اینکه ایران ابتدا باید کاملاً به تعهدات کامل برگردد تغییر دادند. جو سیرین سیونه معتقد است این نوعی از" مدل لیبی "جان بولتون [مشاور امنیت ملی سابق رئیس جمهور ترامپ] است. طرف مقابل قبل از اینکه ایالات متحده کاری انجام دهد باید همه کارها را انجام دهد."

وی افزود: مشکل این است که "بایدن نمی تواند ایران را به راحتی متوقف کند. "اوضاع بر وفق مرادش نیست.

"آمریکا می گوید توپ در زمین ایران است و ایران می گوید قبل از هر اقدامی لغو موثر و محسوس تحریم ها ضروری است"موارد زیادی وجود دارد که می تواند اشتباه از آب درآید و تعداد زیادی خرابکار در هر دو کشور که می خواهند معامله را بکشند. هرچه بیشتر منتظر بماند، احتمال وقوع حادثه ای در جنگ های خاورمیانه ، مانند حمله اسرائیل به سایت ها و پرسنل ایرانی ، یا حمله اخیر شبه نظامیان عراقی که منجر به کشته شدن یک پیمانکار آمریکایی در اربیل شد ، بیشتر خواهد شد.

. جو سیرین سیونه  در پایان گفت: "توصیه من به دولت بایدن این است: منتظر نمانید. سریع اقدام کنید. شما باید با ایران صحبت کنید.

"این محاسبات سیاسی است و نه محاسبات امنیت ملی، که مانع بازگشت یک معامله می شود.

جفری لوئیس، استاد موسسه مطالعات بین المللی میدلبری در مونتری نیز گفت: اگر دولت بایدن به دنبال بازگشت به برجام است پس چرا وقت را هدر می دهد؟

در ادامه گزارش آمده است: تندروها در داخل مانند همتایان خارجی خود حاضر به احیای توافق نیستند و مایل به وقت کشی هستند.

علی واعظ مشاور ارشد رئیس گروه بین‌المللی بحران نیز گفت: تحریم ها در زمان همه گیری ویروس کرونا تاثیرات بدی را روی ایران گذاشته است. عدم ارائه کمک های بشردوستانه این حس را در تهران ایجاد کرده است که دولت بایدن، در واقع ، می خواهد سیاست فشار حداکثری ترامپ را ادامه دهد اما با لبخند!

در طول دوران ریاست جمهوری اوباما، دموکراتها اصرار داشتند که توافق ایران "بهترین معامله" ای است که ایالات متحده می تواند بدست آورد. بنابراین موضع دولت بایدن گیج کننده است: آیا مقامات وی "نظر خود را تغییر داده اند؟"

استفان والت، نظریه‌پرداز مشهور آمریکایی و استاد روابط بین‌الملل نیز گفت: اگر دولت بایدن بازگشت به برجام را با اصرار بر اینکه "ایران گام اول را بردارد" خراب کند - با اینکه این آمریکا بود که در سال ۲۰۱۸ علی‌رغم پایبندی کامل ایران توافق را ترک کرد - نشان می‌دهد که آن‌ها به آن اندازه‌ای که ادعا می‌کنند در دیپلماسی ماهر نیستند.
 

حمله بایدن به خاورمیانه به دور از آن دیپلماسی است که بایدن وعده اش را داده بود

پایگاه بیزنس اینسایدر در تحلیلی به قلم مارین دنین کارشناس امور خاورمیانه درباره حمله اخیر دولت بایدن به شرق سوریه علیه مواضع ایران نوشت: این اقدام نظامی به جای کمک به گفتگوها با ایران، منطقه را  تهدید به پیچیده تر شدن موضوع و ورود به اوضاع نابسامان می کند. همچنین خبر بدی برای مذاکرات با ایران است.

علاوه بر این سوم ماه مارچ حمله راکتی به پایگاه عین الاسد صورت گرفت که طی آن یک پیمانکار آمریکایی کشته شد. در اینجا این سوال پیش می آید که آیا بایدن با حمله نظامی پاسخ خواهد داد؟ آنچه بدیهی است تداوم تشدید نظامی در منطقه نتیجه مثبتی ندارد.

"در تازه ترین موضع گیری وزیر خارجه آمریکا با تکرار موضع خود مبنی بر اینکه ایران باید گام نخست را برای پایبندی به برجام بردارد، گفت: پیش از آن، تحریم‌ها برداشته نخواهند شد"اگر دولت بایدن امیدوار است که برجام را احیا کند، در عوض باید بر کاهش تنش ها و تسهیل بهترین جو ممکن برای مذاکره با ایران متمرکز باشد. بایدن باید این را بداند. او باید خطر تصمیم گیری های ناگهانی در منطقه را درک کند. به هر حال  او تصمیمات نابجا و غیرمعقول ترامپ را در حین حضور در مبارزات انتخاباتی مورد انتقاد قرار داد و از رویکردهای سنجیده تری دفاع کرده است.

نویسنده در ادامه با بررسی واکنش ها و درخواست ها برای پاسخ به این حمله نوشت: به دور از بازگشت دیپلماسی بایدن به استفاده پرخاشگرانه از اقدام نظامی در کمترین سرعت روی آورده است.( برخلاف ترامپ که ۴ ماه طول کشید تا دستور حمله هوایی را صادر کند) او اکنون آماده است تا خرابکاری کند که تنها شانس وی برای احیای توافق هسته ای است که مشاور امنیت ملی وی جیک سالیوان ادعا کرد "اولویت اولیه" برای دولت وی است.

۸۱ میلیون آمریکایی که از تعهد بایدن برای دیپلماسی در انتخابات عمومی حمایت کردند، باید او را مسئول حمله اخیر به سوریه و عدم تعامل صمیمانه با ایران بدانند. منظور از یک دموکرات در کاخ سفید این نیست که رئیس جمهور مجوز تصدی رایگان برای ایجاد جنگ و بی ثباتی ایالات متحده در خاورمیانه را دارد.
 

منابع: روزنامه دیلی صباح /  پایگاه آمریکن کانسروتیو/ پایگاه بیزنس اینسایدر  / گزارش و ترجمه: ابوالفضل خدائی

بیشتر بخوانید:

قدم‌های نمادین یا عقب‌نشینی آمریکا؛ بایدن کی قدم نهایی را بر می دارد؟
رقص باله دوباره شروع شده؛ معنی کنایه ظریف چه‌بود؟
تندروها می‌خواهند توافق و گشایش اقتصادی به امضای خودشان باشد
دوره ترامپ چهارسال صبر کردیم،در دولت بایدن سه‌ماه را تحمل نداریم؟!
آیا پنجره‌های دیپلماسی در حال بسته شدن هستند؟
اروپا چگونه می‌تواند گره برجام را باز کند؟
تلاش تندروها برای نابودی برجام؛ایران این فرصت را هم از دست می‌دهد؟

۳۱۰۳۱۱