چه کسی ریاضی را اختراع کرد؟

غزال زیاری: شنیده می‌شود که کارل فردریش گاوس، ادعا کرده که ریاضیات، ملکه علوم است. هرچند که به نظر می‌رسد که او در قامت یکی از مشهورترین و تأثیرگذارترین ریاضیدانان تاریخ، دراین باره کمی جانبدارانه نظر داده است.

اگر سوال مشابهی را از یک فیزیکدان بپرسید، او ممکن است به شما پاسخ دهد که فیزیک در برابر ریاضیات، در حکم یک غذای اشرافی در مقابل یک غذای ساده و پیش پا افتاده است. اما چه ریاضیات ملکه علوم باشد و چه نه، می‌توان این علم را پیشوای علوم دانست. داستان ریاضیات دست کم به ده‌ها هزار سال قبل برمی‌گردد؛ زمانی که ابن هیثم در قرن دهم، اختراعات علمی متعددی انجام می‌داد، برای تکمیل اطلاعات و تحقیقاتش به دانش و اکتشافات ریاضی صدها سال قبل تکیه می‌کرد.

اما سوال اینجاست که چه کسی ریاضیات را اختراع کرده؟

مروری بر تاریخ

اولین "ریاضیدانان" (یعنی اولین افرادی که با این نام شناخته می‌شوند) افرادی بودند که کارهای به مراتب بزرگتر از بالا و پائین کردن اعداد انجام می‌دادند.

در شرایطی که در بسیاری از مواقع، ریاضی و حکمت با هم اشتباه گرفته می‌شوند، اما این دو، کاملا متفاوت از یکدیگر هستند. اما در این ترجمه ناقص، سرنخی از فصلی قدیمی‌تر در تاریخ ریاضی نهفته است.

در هر فرهنگ قدیمی که به بررسی ریاضی پرداخته شده، این بررسی به شیوه خاصی صورت گرفته: یونانی‌ها، هندسه و منطق را به کار می بردند تا قضایا و برهان ها را ارائه کنند ( مفاهیمی که پیش از آنکه افرادی مثل فیثاغورث و افلاطون شروع به آموزش دادن آنها در قرن ششم قبل از میلاد بکنند، هیچ مدرکی درباره آنها وجود ندارد).

"مشاهدات آنها به برخی از اولین نمونه‌های شناخته شده ریاضیات باستان اشاره دارد: «کاتبان به شکلی سیستماتیک در حدود قرن هشتم قبل از میلاد، پدیده‌های آسمانی (مانند کسوف) را ثبت می‌کردند"در چین باستان، ریاضیات عمدتاً به عنوان یک سیستم عملی برای حکومت و قوانین، رشد پیدا کرد و در هند، در متون باستانی متعلق به قرن هشتم قبل از میلاد ذکر شده که شاتاپاتا برهمانا از ریاضیات به‌عنوان راهی برای ارتباط با خدایان استفاده می‌کرد.

برای بابلی‌های باستان طبق اطلاعات به دست آمده، تا سال ۱۶۰۰ قبل از میلاد، این نجوم بود که سنت ریاضی را از بقیه متمایز می‌کرده. مشاهدات آنها به برخی از اولین نمونه‌های شناخته شده ریاضیات باستان اشاره دارد: «کاتبان به شکلی سیستماتیک در حدود قرن هشتم قبل از میلاد، پدیده‌های آسمانی (مانند کسوف) را ثبت می‌کردند. اخترشناسان برای این کار، موقعیت‌های آینده اجرام آسمانی را در جدول‌هایی ثبت می‌کردند و این روند حدود ۲۰۰۰ سال ادامه داشت.»

قدیمی‌ترین نشانه‌های ریاضیات در بابل، مانند آنچه در Plimpton ۳۲۲ دیده می‌شود، ابتدایی و چشمگیر و در عین حال ناقص و حاوی اشتباهات متعددی است و هیچ مدرکی که ثابت کننده استفاده از تکنیک خاصی است دیده نمی‌شود و احتمالا توسط فردی که ریاضیدان نبوده، نوشته شده است. با این وجود، این مدرکی از یک سنت ریاضی باستانی است که به اعتقاد برخی‌ها، از نظر پیچیدگی با اروپای رنسانس رقابت تنگاتنگی دارد. اما اول کدامیک بوده؟

اولین ریاضیدان مشهور دنیا کیست؟

برای آنکه به اولین نمونه‌های ریاضی نوشتاری برسیم، باید به قرن‌ها قبل برگردیم.

در مصر مردم از همان زمان که می‌نوشتند، از ریاضیات هم استفاده می‌کردند. در این زمینه، شواهد متعددی مبنی بر یافتن یک سیستم اعداد پایه ده برروی مصنوعات متعددی که به بیش از پنج هزار سال پیش برمی‌گردد مشاهده شده است.

جان جوزف اوکانر و ادموند رابرتسون، دو محقق دانشکده ریاضیات و آمار دانشگاه سنت اندروز در این باره نوشتند: «تا ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، کشاورزی با محاسبه و در نظر داشتن دوره‌های منظم بارش و خشکسالی در سال در جریان بود؛ از همین رو دانستن زمان رسیدن فصل باران، اهمیت بالایی داشت و به همین خاطر هم مطالعه نجوم برای تنظیم اطلاعات تقویمی توسعه یافت.»

آنها ادامه دادند:« منطقه وسیعی که زیرنظر دولت مصر بود، به مدیریت پیچیده، سیستم مالیاتی و ارتش نیاز داشت و با پیچیده‌تر شدن جامعه، نیاز به نگهداری سوابق و محاسبات زمانی که مردم به مبادله کالاها می‌پرداختند، بیشتر احساس می‌شد. از همین رو نیاز به شمارش، نوشتن و ثبت اعداد برای معاملات ایجاد شد.»