حجاب اجباری، عرصۀ نبرد زنان آزادی‌خواه ایرانی با جمهوری اسلامی از آغاز تا امروز

تبلیغ بازرگانی

روز یکشنبه ۱۷ مرداد برابر با هشتم ماه اوت یکی از مأموران «ستاد امر به معروف و نهی از منکر» آذربایجان غربی دو زن را به بهانۀ بدحجابی در یکی از خیابان‌های ارومیه با خودرو زیر گرفت. آن دو زن که زخمی شده بودند به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس منتقل شدند. گفته می‌شود یکی از آنان سخت آسیب دیده است. به گزارش «خبرگزاری کار ایران» (ایلنا)، رانندۀ خودرو پس از زیر گرفتن آن دو زن و تصادف با خودروهای دیگر فرار کرد، اما در ساعات پایانی شب دستگیر شد.

روز بعد، نمایندۀ ولی فقیه در «ستاد امر به معروف و نهی از منکر» آذربایجان‌غربی رفتار آن مأمور را نادرست خواند و گفت که با او «به شدت برخورد خواهد شد». با این حال تأکید کرد: «اجازه نمی‌دهیم این گونه مسائل امر به معروف و نهی از منکر را زیر سؤال ببرد».

"تبلیغ بازرگانیروز یکشنبه ۱۷ مرداد برابر با هشتم ماه اوت یکی از مأموران «ستاد امر به معروف و نهی از منکر» آذربایجان غربی دو زن را به بهانۀ بدحجابی در یکی از خیابان‌های ارومیه با خودرو زیر گرفت"ستاد امر به معروف و نهی از منکر چگونه تشکیل شد و چرا نظارت بر حجاب زنان به نخستین وظیفۀ آن تبدیل شد؟

در سال ۱۳۵۸ خمینی با فرستادن نامه‌ای به دولت موقت بازرگان درخواستِ تشکیل وزارتخانۀ مستقلی با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر» کرد. درخواست او در اوضاع و احوال آشوب‌زدۀ سال‌های اول انقلاب عملی نشد. او در خرداد ۱۳۶۸ درگذشت و خامنه‌ای به جای او نشست.

خامنه‌ای که خود را شاگرد وفادار خمینی و مُجری آرزوهای او می‌داند، در محرم ۱۳۷۲ در یک سخنرانی در جمع بسیجی‌ها از تهاجم فرهنگی، غارت فرهنگی و شبیخون فرهنگی سخن گفت و خواستار احیای دو فریضۀ امر به معروف و نهی از منکر در کشور شد.

در پی آن سخنرانی جلسه‌ای با شرکت خود او و جمعی از سرکردگان جمهوری اسلامی تشکیل شد که موضوع آن ایجاد «ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر» بود. خامنه‌ای وظیفۀ ایجاد تشکیلات آن ستاد را به آیت‌الله جنتی واگذار کرد. به دستور او هفتۀ اول ماه محرم نیز به نام «هفتۀ امر به معروف و نهی از منکر» نامگذاری شد.

ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر رفته رفته به یکی ارکان جمهوری اسلامی تبدیل شد.

در کتاب «فرهنگ‌نامۀ نهادهای انقلاب اسلامی» که به توضیح ۹۷ نهاد تأسیس شده پس از انقلاب اسلامی پرداخته، وظیفۀ آن ستاد «ارتقا و تقویت روحیۀ مسئولیت‌پذیری در مردم» تعریف شده که باید از راه «فرهنگ ‌سازی»، «الگوسازی» و «رفتارسازی» انجام گیرد.

یکی از وظایف اصلی این ستاد نظارت بر رفتار و پوشش زنان ایرانی در فضای عمومی است. در شهریور ۱۳۸۰ دفتری در آن ستاد زیر عنوان «دفتر امور زنان» تشکیل شد که هدف آن، چنان که در توضیح ساختار و تشکیلات ستاد آمده، «ترویج معروف و نهی منکرات در میان بانوان» است. مبارزه با بی حجابی و بدحجابی به این دفتر واگذار شده است.

تا ۱۳۶۲ جمهوری اسلامی نتوانسته بود به حجاب اجباری جنبۀ قانونی ببخشد. در اوایل انقلاب بعضی از روحانیان بانفوذ با اجباری کردن حجاب مخالفت کردند و گفتند چنین اجباری نه تنها توجیه شرعی ندارد بلکه امری غیراخلاقی است. در قرآن نیز اشارۀ روشنی به آن نشده است.

"با این حال تأکید کرد: «اجازه نمی‌دهیم این گونه مسائل امر به معروف و نهی از منکر را زیر سؤال ببرد»"اما با تصویب قانون مجازات اسلامی در سال ۱۳۶۲ جمهوری اسلامی توانست به حجاب اجباری در معابر عمومی جنبۀ قانونی ببخشد.

موضوع حجاب اجباری را نخستین بار خمینی در ۱۶ اسفند ۱۳۵۷ نزدیک به یک ماه پس از پیروزی انقلاب و یک روز پیش از نخستین تظاهرات زنان در ۸ مارس، روز جهانی زن، مطرح کرد. تظاهرات گستردۀ زنان برضد حجاب اجباری در ۸ مارس و سخنانِ آشتی جویانۀ آیت الله طالقانی سبب شد که خمینی برای مدتی از پافشاری بر حجاب اجباری دست بردارد.

روزنامۀ اطلاعات در ۲۰ اسفند ۱۳۵۷ نوشت: در مورد حجاب اجبار در کار نیست. حتی دادستان کل انقلاب اعلام کرد: مزاحمان خانم‌های بی‌حجاب ضدانقلابی‌اند.

در آن زمان سراسر کشور آشفته و ناآرام و جمهوری نوبنیاد اسلامی ناپایدار بود. اما همین که پایه‌های نظام اندکی استوارتر شد، دوباره صدای خمینی برضد «نشانه‌های شاهنشاهی» در ادارات دولتی بلند شد. او در تیرماه ۱۳۵۹ در یک سخنرانی دولت را به سبب اهمال در اسلامی کردن ادارات به باد انتقاد گرفت و به بنی صدر ۱۰ روز مهلت داد تا ادارات را اسلامی کند.

شورای انقلاب در ۱۶ تیرماه ۱۳۵۹ به ریاست ابوالحسن بنی‌صدر حجاب اجباری را تصویب کرد و علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی آن را ابلاغ کرد: خانم‌ها بدون حجاب اسلامی حق ورود به ادارات را ندارند.

نبردی که از آن پس میان زنان آزادی‌خواه ایران و جمهوری اسلامی درگرفت، هرگز فرو ننشست.

مشعل این نبرد تاریخی را نسل‌های تازه‌ای از زنان که پس از انقلاب به عرصه آمدند فروزان نگاه داشتند. درست است که تاکنون زنان در این نبرد نابرابر بسیار قربانی داده‌اند، اما لحظه‌ای از پای ننشسته‌اند. بسیاری از کارشناسان ایرانی و جهانی معتقدند که زنان آزادی‌خواه ایران در به زانو درآوردن جمهوری اسلامی نقش تعیین کننده خواهند داشت.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

آبونه شوید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید