پیام رزمایش مشترک دریایی ایران، چین و روسیه چیست؟

این رزمایش مشترک در سال های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۲ نیز برگزار شده بود. ناوشکن موشک انداز «نانینگ» چین در این رزمایش حضور دارد.بر اساس بیانیه وزارت دفاع روسیه، این رزمایش مشترک به توسعه همکاری ها میان نیروهای دریایی کشورهای شرکت کننده و افزایش آمادگی مشترک برای تامین امنیت دریایی و ایجاد انرژی مثبت برای صلح و ثبات منطقه ای کمک می کند.این رزمایش دریایی اما بیش از همه حاوی پیام برای آمریکا به حساب می‌آید. آمریکا که در نتیجه اتفاقات چند ماه اخیر در خلیج‌ فارس ائتلاف دریایی راه انداخته، حال دریافته است که نمی‌تواند در خلیج‌فارس ایران را منزوی کند.

ایران محور اصلی امنیت خلیج‌فارس و دریای عمان به حساب می‌آید و کشورهای فرامنطقه‌ای نیز با توجه به اهمیت این منطقه سعی در ایجاد تنش نداشتند. هر چند در برهه‌هایی کشورهایی چون آمریکا و انگلیس به دنبال سنجش حساسیت ایران در قبال امنیت مرزهای آبی‌اش بوده‌اند که غالبا هم جواب درخور دریافت کرده‌اند، با این حال در پی ایجاد درگیری در این منطقه نبوده‌اند. قدرت بومی‌شده نظامی ایران در خلیج‌فارس و گزینه‌های متعدد نظامی برای تنبیه متجاوز، در عمل استفاده از گزینه نظامی برای مقابله با ایران در خلیج‌فارس را حذف کرده است.

در چنین شرایطی آمریکا با یارکشی از برخی متحدانش به دنبال ایجاد موازنه‌ای در به دست گرفتن امنیت خلیج‌فارس و دریای عمان بوده است.

"با این حال خلیج‌فارس و دریای عمان صرفا آن طور که آمریکا می‌خواست به آرایش امنیتی و سیاسی دست پیدا نکرد"به بیان دیگر آمریکا خواهان آن است نظم پیشین امنیتی در خلیج‌فارس را با به میدان آوردن متحدانش به نفع خود برهم بزند؛ نظمی که در آن نقش محوری ایران، تغییر کند و در نتیجه حضور ائتلاف دریایی مورد حمایت آمریکا، کفه سیاسی و نظامی خلیج‌فارس به نفع آمریکا سنگین‌تر شود. با این حال خلیج‌فارس و دریای عمان صرفا آن طور که آمریکا می‌خواست به آرایش امنیتی و سیاسی دست پیدا نکرد. حضور روسیه و چین در منطقه خلیج‌فارس و دریای عمان در کنار ایران برای آمریکا قابل هضم نیست.

حضور چین و روسیه در کنار ایران به این دلیل مهم است که این ۲ کشور عملا هیچ نقشی در مهم‌ترین منطقه دریایی و نفت‌خیز جهان نداشته‌اند؛ منطقه‌ای که رقیب آنان یعنی آمریکا حضور پررنگ داشته اما آنان به دلایل مختلف از نقش‌آفرینی در تحولات آن محروم بوده‌اند. ایران اما با بازی دادن چین و روسیه عملا سعی در ایجاد تعادل در تحولات حوزه سرزمینی خلیج‌فارس دارد؛ البته حضور چین و روسیه در خلیج‌فارس حضوری عنان‌گسیخته نیست. نوع همکاری ایران و روسیه در سوریه نشان داد این ۲ کشور می‌توانند روی حوزه منافع مشترک سرمایه‌گذاری کنند.

نتیجه حضور روسیه در سوریه نه به ضرر ایران، بلکه در نهایت منفعتی بیش از زمان غیبت روسیه در این کشور نصیب ایران کرد.

البته روسیه نیز از حضور «کنترل شده» در سوریه به دنبال منفعت ملی خود بود و در نتیجه این نقش‌آفرینی، این کشور نیز سود برد. بازنده میدان سوریه اما بدون‌شک آمریکا و کشورهای هم‌پیمان او بودند. همین الگو در خلیج‌فارس در حال تکرار است. ایران برای آن که نقش اولش در منطقه فوق حساس غرب آسیا را نصیب دیگری نکند، بازیگران نقش مکمل را وارد معادلات خلیج‌فارس کرده است تا همچنان خودش حرف اول را در خلیج‌فارس بزند. به بیان دیگر، ایران برای برهم زدن نظم جدیدی که آمریکا به دنبال استقرار آن در خلیج‌فارس بود، نیروهای برهم زننده چنین نظمی یعنی ۲ عضو شورای امنیت سازمان ملل را که جزو قدرتمندترین ارتش‌های دنیا هستند، وارد معادله و بازی خود کرد.

"ایران اما با بازی دادن چین و روسیه عملا سعی در ایجاد تعادل در تحولات حوزه سرزمینی خلیج‌فارس دارد؛ البته حضور چین و روسیه در خلیج‌فارس حضوری عنان‌گسیخته نیست"

در همین باره روزنامه فرامنطقه‌ای «رای الیوم»، با اشاره به رزمایش دریایی ایران، روسیه و چین نوشته بود: این همکاری نظامی میان ۳ کشور مذکور پیامی روشن و چالش‌برانگیز برای دولت آمریکا ارسال می‌کند و به عنوان نشانه‌ای قابل توجه از ظهور ائتلاف نظامی جدید میان تهران، پکن و مسکو در رویارویی با اقدامات دولت آمریکا و سیاست‌های آن در منطقه و جهان تلقی می‌شود. همزمان روزنامه دولتی «گلوبال تایمز» چین نیز در مقاله‌ای نوشته بود: این رزمایش مشترک نشان می‌دهد چین و روسیه به عنوان ۲ قدرت بزرگ جهانی از ایران و توافق هسته‌ای پس از خروج آمریکا از آن حمایت می‌کنند. هر ۳ کشور ایران، روسیه و چین به دلیل منازعات در برخی پرونده‌ها، با تحریم‌های آمریکا روبه‌رو هستند و اقدامات تنبیهی فزاینده آمریکا مستلزم هماهنگی سه‌جانبه میان این کشورهاست که این هماهنگی به سطح نظامی رسیده است و این ۳ قدرت با برگزاری مانوری توانمندی‌ها و قابلیت‌های نظامی‌شان را در منطقه‌ای حیاتی و حساس به نمایش می‌گذارند.

۲۳۲۳