عبور از سال غمگین موسیقی ایران/ داغی که بر دل «موسیقی نواحی» ماند

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، موسیقی سرزمین ایران در سال ۱۳۹۹، در سالی که سر تا پایش ممزوج شده با ویروسِ نامردِ آدم کشِ کرونا بود، یکی از سخت‌ترین و غم‌انگیزترین سال‌هایش را پشت سر گذاشت. سالی پر از مسافرت‌های ابدی برای هنرمندانی که در همه حوزه‌های موسیقایی دستاورد‌های ارزشمندی را برای مخاطبانشان به همراه داشتند. چه آن‌هایی که در جنگ با کووید ۱۹ نفسشان کم آورد و رفتند و چه آن‌ها که به دلیل بیماری و اتفاقات دیگر دار فانی را وداع گفتند.

خلاصه که سال ۹۹ یکی از نحس‌ترین سال‌ها برای موسیقی ایران و مردمانش بود. سالی بی کیفیت، اما رکورددار در کمیت فوت شدگان این عرصه که توانی برای تنفس نداد و تا آخرین روزهایش پر شد از رجعت هنرمندانی که از دنیا رفتند.

آنچه می‌خوانید گزارشی از هنرمندان و نام‌آوران عرصه موسیقی است که طی سال ۱۳۹۹ از دنیا رخت بربستند. هنرمندانی که هر یک برگ سبزی در حوزه فعالیت‌هایشان بودند و پیدا کردن جایگزین برای آن‌ها عملی دشوار و سخت است.

"سالی پر از مسافرت‌های ابدی برای هنرمندانی که در همه حوزه‌های موسیقایی دستاورد‌های ارزشمندی را برای مخاطبانشان به همراه داشتند"روحشان شاد و قرین رحمت الهی.

* ۱۵ فروردین؛ موسی‌الرضا، ولی نژاد و بی‌قراری‌های یک دوتار نواز

موسی‌الرضا، ولی نژاد از خوانندگان و نوازندگان دوتار شمال خراسان عصر روز پانزدهم فروردین بر اثر ایست قلبی دارفانی را وداع گفت.

موسی‌الرضا، ولی نژاد خواننده و نوازنده دوتار عصر روز پانزدهم فروردین بر اثر ایست قلبی در بیمارستان آیت الله هاشمی رفسنجانی شهرستان شیروان دارفانی را وداع گفت. این هنرمند طی سال‌های اخیر فعالیت‌های متعددی در عرصه موسیقی داشت که از آن جمله می‌توان به حضور در چندین جشنواره موسیقی کشور و سرپرستی گروه موسیقی «جولان» اشاره کرد.

هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی اقوام ایران در یادداشتی به مناسبت درگذشت این هنرمند نوشته بود: «موسی الرضا، ولی نژاد استاد ماهر دوتار نوازی سبک گلیان و پیرو پدر بزرگوارش روانشاد سلطان رضا بود و درزمانی که هیچ حمایتی از موسیقی نواحی نمی‌شد، گروهی را به نام جولان راه انداخت و به تربیت عده‌ای جوان علاقمند پرداخت که اینک هرکدامشان دارای مهارت ویژه خود هستند. او افزون بر نوازندگی ساخت ساز هم انجام می‌داد و به عنوان کارآفرین یک کارگاه بزرگ خیارشورسازی را در روستای محل زندگی اش ایجاد کرد که محصولاتش را به استان‌های دیگر هم صادر می‌کرد، اما همین بی قراری‌هایش و تلاش سختی که درراه تأمین زندگی‌اش داشت موجب شد تا دچار ناراحتی قلبی بشود و شوربختانه از میان ما رفت.»

* ۲۹ اردیبهشت؛ حسن خان بیگی و خاموشی یک چراغ خیلی روشن

سید حسن خان بیگی نوازنده شناخته شده تنبور و از آخرین بازماندگان نسل طلایی موسیقی مقامی لکی شامگاه دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ماه در شهرستان دلفان دار فانی را وداع گفت. این هنرمند پیشکسوت موسیقی یکی از آخرین راویان مقام‌های حوزه لکی و دلفان بود که تأثیر زیادی در این گونه موسیقایی به جای گذاشته است.

در پیشینه فعالیت‌های مرحوم سید حسن خان بیگی آمده است: «سیدحسن خان بیگی نوازنده مقامی تنبور لکی دلفان، متولد ۱۳۱۳ در آبادی «گلام بحری» دلفان از توابع استان لرستان است. سید حسن را می‌توان از آخرین بازماندگان نسل طلایی تنبور مقامی لکی دلفان و طرحان نامید که پیش از او استادانی مانند امامقلی امامی، نجفعلی میرزایی، سید همت‌الله حسینی در چند دهه گذشته بوده‌اند نامید.

سید حسن استاد ثابتی نداشته، اما مقام‌های مربوط به یاری دلفان که در آن استادی چیره دست است از پدرش فرا گرفته و بسیاری دیگر از مقام‌های مانند پاوه موری، سحری، ماله ژیری، چوپی را در دوران جوانی از نوازندگان کهنسال آن دوران فرا گرفته است.»

* ۶ تیر؛ حسین قلمی و غروب غمگینانه یک استاد ساز سازی

حسین قلمی از استادان و هنرمندان پیشکسوت سازنده ساز‌های ایرانی که طی سال‌های اخیر فعالیت‌های متعددی در این زمینه داشت، روز ششم تیر ماه سال ۱۳۹۹ دار فانی را وداع گفت.

مرحوم قلمی از استادان صاحب سبک و شناخته شده عرصه ساز سازی بود.

حسین قلمی در ۱۰ مهر سال ۱۳۲۸ در شهرستان گلپایگان متولد شد. وی تحصیلاتش را در زادگاهش به پایان رسانید و در همان دوران تحصیل و کودکی به کار‌های دستی علاقه یی فراوان داشت و با لوازم ساده و ابتدایی ساز‌هایی همچون سنتور، ویو لن و سایر کار‌های مشابه را می‌ساخت. وی در سال ۱۳۵۳ به استخدام امور اداری وزارت فرهنگ و هنر وقت درآمد و تحت نظر استاد ابراهیم قنبری مهر با اصول و فنون سازسازی در سطح عالی آشنا شد و در سال ۱۳۷۸ به کارگاه سازسازی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تهران منتقل شد و به مدت ۵ سال مشغول به کار بود و سپس بازنشسته شد.

این هنرمند علاوه بر ساخت تار به ساخت ساز‌های دیگری، چون قیچک، رباب، کمانچه و سه تار نیز همت گماشت و در سال ۱۳۸۳ موفق به دریافت درجه یک هنری (دکتری) در رشته سازسازی گردید. وی در نمایشگاه و جشنواره‌های موسیقی مختلفی به عنوان داور و کارشناس ارزشیابی ساز شرکت کرده‌است. همچنین ایشان مقام نخست در ساخت رباب در جشنواره موسیقی فجر را کسب کرده‌اند.

"هنرمندانی که هر یک برگ سبزی در حوزه فعالیت‌هایشان بودند و پیدا کردن جایگزین برای آن‌ها عملی دشوار و سخت است"استاد قلمی طی سال‌ها شاگردان بسیاری را تربیت کرد که از جمله آن می‌توان به سیامک قلمی، ایرج طباطبایی، پرویز حسینی، پرویز نصیری اشاره کرد. این در حالی است که آموزش ساخت ساز در مرکز آموزش هنر‌های سنتی خانه استاد حسین بهزاد و آموزش ساخت ساز در دانشگاه هنر کرج ارائه می‌شد.

* ۲ مرداد؛ عیسی رستمی و رجعت یک هنرمند دیگر از موسیقی مقامی خراسان

عیسی رستمی‌افین هنرمند پیشکسوت موسیقی مقامی خراسان جنوبی روز چهارشنبه اول مرداد مردادماه بود که بر اثر ابتلا به بیماری کرونا در شهر قاین دار فانی را وداع گفت.

مرحوم رستمی متولد سال ۱۳۴۷ دهستان افین، بخش زهان شهرستان زیرکوه بود. او به سبب علاقه به موسیقی محلی از دوران نوجوانی آواز محلی را دنبال می‌کرد و از سال ۱۳۷۸ بصورت تجربی دوتار نوازی را آغاز کرد. سپس در سال ۱۳۸۲ از محضر استاد عزیز تنها و استاد ذوالفقار عسکریان بهره برد. وی ضمن نوازندگی دوتار به جهت علاقه به خوانندگی محلی از دوران نوجوانی وجوانی در این زمینه نیز فعالیت داشت.

وی مسئول گروه موسیقی مقامی سرآهنگ شهرستان قائنات بود و سال‌های متمادی با انجمن موسیقی قاین و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی قائنات در اجرای کنسرت‌های موسیقی، جشنواره‌های موسیقی مقامی در شهرستان و استان به عنوان نوازنده و داور همکاری داشت.

این هنرمند از سال ۱۳۸۵ با صدا و سیمای خراسان جنوبی نیز همکاری داشت که آثار ارزشمندی از دوتار و آواز او در آرشیو مرکز صدا و سیمای استان خراسان جنوبی موجود است.

* ۳ مرداد؛ موسیقی سیستان و بلوچستان و کوچ رسول بخشی زنگشاهی

رسول بخشی زنگشاهی از استادان برجسته موسیقی نواحی منطقه سیستان و بلوچستان هم روز سوم مرداد ماه بعد از مدت‌ها مبارزه با بیماری دار فانی را وداع گفت.

مرحوم زنگشاهی برجسته‌ترین نوازنده ساز (قیچک) بلوچستان بود که در اختتامیه جشنواره موسیقی فجر سال ۹۶ به عنوان چهره برتر قیچک ایران تجلیل شد. او دارای درجه یک هنری (معادل دکتری) از شورای ارزشیابی کشور است. ضمن اینکه چندی پیش نیز آلبوم آثار مرحوم رسول بخش زنگی شاهی با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان و انجمن موسیقی استان در دسترس مخاطبان قرار گرفت.

زنده یاد زنگشاهی نواختن ساز قیچک (سرود) را از ١٤ سالگی و از پدرش آموخت این در حالی است که نواختن ساز در خانواده او به هشت نسل می‌رسد. ضمن اینکه ندیم و سهیل دو فرزند این هنرمند هستند که راه پدرشان را ادامه می‌دهند. این هنرمند موسیقی اقوام منطقه بلوچستان دکترای افتخاری از دانشگاه پاریس فرانسه دارد و تجربه برگزاری کنسرت‌هایی در فرانسه، سوئد، بلژیک، آلمان، سوئیس و ایتالیا دارد.

پهلوان رسول بخش زنگشاهی دو سال پیش به دلیل بیماری دیابت یک پای خود را از دست داد و طی دوران زندگی خود از پای مصنوعی استفاده می‌کرد.

* ۱۲ مرداد؛ محمد دوّلو و پایان یک عمر عکاسی در حوزه موسیقی

محمد دَوّلو از عکاسان پیشکسوت موسیقی و ورزش کشورمان که سابقه‌ای طولانی در عکاسی از هنرمندان صاحب نام حوزه موسیقی ایرانی و چهره‌های فوتبال داشت، روز یکشنبه دوازدهم مرداد ماه دار فانی را وداع گفت.

مرحوم دولو از جمله هنرمندانی بود که طی سال‌های متمادی در دو حوزه ورزش و موسیقی تصاویر متعددی را به ثبت رسانده بود.

آیین بزرگداشت این هنرمند یک بار در مراسم تجلیل از پیشکسوتان ورزش ارتش در سال ۱۳۹۰ و یک بار در مراسم افتتاحیه سومین جشنواره و جایزه موسیقی همایون خرم (نوای خرم) برگزار شده بود.

* ۱۸ مرداد؛ درگذشت حجت حسنی نوازنده پیشکسوت موسیقی ایرانی

حجت حسنی نوازنده پیشکسوت موسیقی ایرانی و مدیر موسیقی بنیاد آفرینش‌های هنری نیاوران روز ۱۸ مرداد ماه بعد از مدت‌ها بیماری دار فانی را وداع گفت.

این هنرمند پیشکسوت موسیقی که بعد از مدت‌ها مبارزه با بیماری سرطان دارفانی را وداع گفت، از جمله هنرمندانی بود که تحصیلات خود را در رشته موسیقی دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران به پایان رساند.

این نوازنده سنتور از شاگردان ممتاز مجید کیانی استاد موسیقی ایرانی بوده که طی سال‌های قبل از بیماری خود فعالیت‌های متعددی را در عرصه موسیقی ایرانی انجام داده بود.

* ۲۲ مرداد؛ سهراب محمدی و غروب یک خواننده نامدار کرمانجی

سهراب محمدی از نوازندگان و خوانندگان نامدار موسیقی خراسان شمالی که با تک آهنگ «شاره جان» میان مردم معرفی شده بود، روز بیست و دوم مرداد ماه دار فانی را وداع گفت.

مرحوم محمدی یکی از هنرمندان پیشکسوت و شناخته شده موسیقی و از بازماندگان بخشی‌های کرمانج خراسان شمالی بود.

وی که زاده ۱۳۱۷ بود از سنین کودکی در کنار پدر خود بالیده و به فنون آوازی و دوتار نوازی آشنا شده و به ویژه در حماسه‌خوانی و منظومه‌خوانی‌های کرمانجی سرآمد روزگار شد، نزدیک به چهل ترانه انقلابی در زمان انقلاب و جنگ تحمیلی از جمله آثار تولیدی ایشان بود.

"مرحوم قلمی از استادان صاحب سبک و شناخته شده عرصه ساز سازی بود.حسین قلمی در ۱۰ مهر سال ۱۳۲۸ در شهرستان گلپایگان متولد شد"وی مدرک درجه یک هنری معادل دکترای نوازندگی و خوانندگی را نیز دریافت کرده بود.

نخستین بار خفوزیه مجد مادر اتنوموزیکولوژی موسیقی نواحی، او را به جامعه هنری معرفی کرد، سهراب نخستین خواننده کرمانج بود که همکاری خود را با رسانه رادیو آغاز کرد و در برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی و همینطور جشنواره‌های مختلف کشور پس از انقلاب اسلامی حضور داشت.

* ۹ شهریور؛ حمید سعید نوازنده باسابقه جنوبی درگذشت

حمید سعید نوازنده چیره‌دست هرمزگانی روز نهم شهریور در سن ۵۳ سالگی درگذشت.

این هنرمند متولد محله سریگ بندرعباس بود و از نوجوانی کار موسیقی را آغاز کرد. وی در بسیاری از آثار ناصر عبداللهی به عنوان نوازنده فعالیت داشته است.

این هنرمند در آذرماه ۹۸ سکته مغزی کرد و مدت‌ها در بستر بیماری بود بدون آنکه از طرفِ نهاد یا ارگانی مورد حمایت واقع شود.

* ۲۱ شهریور؛ سفر ابدی یک خواننده و نوازنده تربت جامی

دلدار رسول‌زاده یکی از هنرمندان پیشکسوت موسیقی مقامی منطقه خراسان روز بیست و یکم شهریور ماه در سن ۷۶ سالگی دار فانی را وداع گفت. این هنرمند موسیقی مقامی خراسان علاوه‌بر نوازندگی دوتار به خوانندگی هم اشتغال داشت.

مرحوم رسول زاده، متولد روستای پیروحش در ۹۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان تربت جام و ۳۰ کیلومتری شمال شهر مرزی صالح آباد بود. شغل اصلی او کشاورزی بود و به همین دلیل کمتر در مجامع شهری به ارائه هنر می‌پرداخت، اما در صورت حضور در جمعی همگان مسحور هنر وی می‌شدند.

این هنرمند پیشکسوت موسیقی مدتی از زندگی خود را ساکن مشهد بود و در این دوران از فعالان مسجد جامع النبی شهرک شهید باهنر محسوب می‌شد.

* ۳۰ شهریور؛ کرونا جان بهرام نازمهرِ خواننده را گرفت

بهرام نازمهر خواننده موسیقی پاپ روز سی ام شهریور ماه پس از مدتی نبرد با ویروس «کووید – ۱۹» دار فانی را وداع گفت.

او از جمله خواننده‌های فعال موسیقی پاپ بود و اغلب آثارش از طریق رادیو و تلویزیون به گوش مخاطبان می‌رسید.

«شرط انسان بودن»، «بهار و بهشت»، «پایان تنهایی»، «آروم جونم»، «حس اون روزا» و «اشک شوق» از جمله آثار زنده‌یاد نازمهر بود.

او همچنین در کارنامه کاری خود سابقه اجرای چند آهنگ آیینی و ملی را هم داشت. ضمن اینکه تولید و انتشار موزیک‌ویدیو‌هایی نظیر «هوای گندم»، «با هم» و «گل‌های شهر» هم بخش دیگری از کارنامه کاری این هنرمند بود.

* ۳ مهر؛ سفر ابدی رحیم خیوه‌ای از استادان بخشی گری ترکمن‌ها

رحیم خیوه لی از استادان هنر بخشی گری ترکمن‌های ایران پنجشنبه سوم مهر ماه بر اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت.

هوشنگ جاوید از پژوهشگران پیشکسوت موسیقی نواحی ایران در گفتگویی درباره درگذشت رحیم خیوه لی گفت: شوربختانه در این بحران کرونایی و سکوتی که بر جامعه هنر تحمیل شده است یکی دیگر از استادان هنر بخشی‌گری ترکمن‌های ایران روانشاد خلیفه رحیم خیوه لی نیز روز پنجشنبه سوم مهر ماه در اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت.

این استاد گرانقدر موسیقی نواحی ایران یک شب قبل از درگذشت در یکی محافل موسیقایی که در منطقه آق قلا برگزار شده بود برنامه‌ای را نیز اجرا کرده بود که به نوعی آخرین اجرای وی محسوب می‌شد. این هنرمند موسیقی سنتی ترکمنی از چهره‌های مطرح خوانندگی و نوازندگی دوتار و شادی بخش محافل عمومی و جشن‌های محلی در منطقه ترکمن صحرا بود.

جاوید در بخش پایانی صحبت‌های خود عنوان کرد: قطعاً درگذشت استاد خیوه لی یک ضایعه سنگین برای جامعه موسیقی ترکمن است. چرا که وی از استادان و هنرمندان شاخص این عرصه محسوب می‌شد که با فقدانش بخش زیادی از حافظه موسیقایی منطقه ترکمن نیز از وجودشان بی بهره می‌شود.

* ۱۷ مهر؛ وداع با اصغر ابراهیم نژاد ۱۰۰ ساله در روز اربعین

اصغر ابراهیم‌نژاد از نوازندگان شناخته شده مطرح دوتار مازندران بامداد پنجشنبه ۱۷ مهر ماه در سن ۱۰۰ سالگی دار فانی را وداع گفت.

علی مغازه‌ای پژوهشگر و دبیر هنری فستیوال موسیقی نواحی «آینه دار»، در گفتگویی با اعلام خبر درگذشت اصغر ابراهیم نژاد توضیح داد: استاد اصغر ابراهیم نژاد از نوازندگان دوتار یا به اصطلاح «دوتاری» منطقه بهشهر استان مازندران بود که به گفته بسیاری از دوستان و آشنایانش سنی بالای ۱۰۰ سال داشت و در مدت حیات خود همواره جزو بهترین و شناخته‌شده‌ترین هنرمندان دوتارنواز منطقه بودی که دستی هم بر خوانندگی داشت. او اگر چه طی سال‌های پایانی عمرش به دلیل ضعف در شنوایی نمی‌توانست ساز خود را کوک کند، اما پیش از این همواره از جمله نوازندگان مطرحی بوده که قدرت بسیار خارق‌العاده‌ای در حافظه شعری و آوازی داشت.

وی گفت: استاد اصغر ابراهیم نژاد در منطقه محل سکونت خود به کربلایی اصغر هم مشهور بود که اصولاً در زندگی انسان ساکت و آرامی بود و این بسیار نکته جالب و قابل تعمقی است که این هنرمند در روز اربعین دار فانی را وداع گفت.

* ۱۷ مهر؛ محمدرضا شجریان خواننده پیشگام ایرانی درگذشت

محمدرضا شجریان خواننده پیشکسوت موسیقی ایرانی پس از تحمل یک دوره بیماری پنجشنبه ۱۷ مهرماه در سن ۸۰ سالگی درگذشت.

همایون شجریان که در سال جاری با حاشیه‌ها و فراز و فرود‌های زیادی در زمینه بیماری و درگذشت پدرش همراه بود در این روز بود که با با انتشار تصویری سیاه در صفحه اینستاگرام شخصی خود، با این جمله خبر را تأیید کرد: خاک پای مردم ایران به دیدار معشوق پرواز کرد.

مرحوم محمدرضا شجریان که یکی از بهترین و مهم‌ترین خوانندگان ایرانی در تاریخ موسیقی کشورمان محسوب می‌شد، طی سه چهار سال اخیر همزمان با تشدید بیماری بار‌ها در بیمارستان بستری شده بود.

* ۲۵ مهر؛ سید حمزه حسینی و خداحافظی با دنیا در سالروز رحلت پیامبر

سیدحمزه حسینی، نوازنده و خواننده موسیقی سنتی و از پیرغلامان پیشکسوت تعزیه استان گلستان به دلیل عارضه مغزی، روز جمعه، ۲۵ مهرماه، در سالروز رحلت پیامبر (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) دار فانی را وداع گفت.

او از دوران کودکی به موسیقی سنتی و آواز علاقه داشت و بعد از مهاجرت به تهران در محضر اساتید مختلف موسیقی، ردیف‌های آوازی را آموخت. وی با حضور در کلاس مرحوم وحدانی که شاگرد ممتاز استاد مرحوم علی اکبر شهناز بودند، شروع به یادگیری ردیف‌های آوازی نمود تا اینکه به محضر استاد ابراهیمی معرفی شد.

"وی در نمایشگاه و جشنواره‌های موسیقی مختلفی به عنوان داور و کارشناس ارزشیابی ساز شرکت کرده‌است"ایشان همچنین شاگرد استاد علی اکبر شهناز بود و از ایشان آموخت. سپس با استاد علی اکبر محسنی (آهنگساز الهه‌ی ناز) آشنا شد و همچنین در کنسرت‌های وی شرکت نموده و خواننده‌ی ارکستر بود.

استاد سید حمزه حسینی کنسرت‌های متعددی در داخل و خارج از کشور برگزار کرد و با هنرمندان بسیاری همچون زنده یاد استاد جلال ذوالفنون همکاری داشت.

* ۳ آبان؛ درگذشت داریوش سالاری سازنده پیشکسوت ساز ایرانی

داریوش سالاری نوازنده پیشکسوت ساز سنتور که به بیماری دیابت مبتلا بود شامگاه شنبه سوم آبان ماه به دلیل ابتلا به ویروس کرونا دارفانی را وداع گفت.

داریوش سالاری ۶ اردیبهشت سال ۱۳۲۹ در آبادان متولد شد. پس از پایان تحصیلات متوسطه در آبادان به منظور ادامهٔ تحصیل به هندوستان رفت و در رشتهٔ علوم سیاسی مشغول به تحصیل شد. او به دلیل علاقه به موسیقی فراگیری ساز «سی‌تار» را آغاز کرد و ۶ سال نزد «آناندا شارما» شیوهٔ نوازندگی «راوی شانکار» را آموخت. وی در دانشگاه اسلامی هندوستان تحصیل کرده‌است و در نواختن سنتور به مهارت رسید.

وی در سال ۱۳۵۹ به ایران برگشت و از سال ۱۳۶۵ ساختِ ساز «سنتور» را آغاز نمود.

او به مُرور تغییراتی در ساختمان و روش ساخت ساز سنتور ایجاد کرد. تغییر ابعاد سنتور و ضخامت صفحات، تغییر روش در پُل گذاری، استفاده از سیم‌های فولادی به جای سیم‌های برنجی، ساختن سنتور دوطرف سیم فولادی سُل کوک، ساخت سنتور کروماتیکِ ۹ خَرَک و ۱۱ خرک و ۱۵ خرک و سنتور باس از جمله فعالیت‌های سالاری در زمینهٔ ساخت و بهبود ساز سنتور بود.

در شهریور ۱۳۹۳ کتاب «هزار و یک پرسش دربارهٔ سنتور» نوشتهٔ داریوش سالاری با تنظیم و ویراستاری شهاب مِنا توسط انتشارات سرود منتشر شد. او در مرداد ۱۳۹۴ داریوش سالاری به همراه ۴ نوازندهٔ پیشکسوت سنتور از سوی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مورد تقدیر قرار گرفت.

* ۱۷ آبان، آمان دای و خاموشی یک دوزله نواز ماهر

امان الله طاهری معروف به «آمان دای» از هنرمندان پیشکسوت موسیقی نواحی سنقر و کلیایی در منطقه کرمانشاه روز هفدهم آبان ماه دارفانی را وداع گفت.

رسول طاهری نوازنده و فرزند امان الله طاهری در گفتگویی ضمن تایید خبر درگذشت پدرش گفت: متاسفانه پدرم صبح روز شنبه ۱۷ آبان ماه در سن ۸۵ سالگی به دلیل کهولت سن و بیماری که مدت‌ها درگیر آن بود دارفانی را وداع گفت. این هنرمند چندی پیش در جشن موسیقی کرمانشاه و چندین مراسم دیگر به اجرای برنامه پرداخته بود.

امان الله طاهری از استادان معروف و شناخته شده موسیقی نواحی شهرستان سنقر و کلیایی از توابع استان کرمانشاه بود که در طول فعالیت‌های هنری خود با نام «آمان دای» میان مخاطبان شناخته شده بود.

این هنرمند پیشکسوت از سن ۱۲ سالگی با ساز «دوزله» با شاگردی نزد مرحوم مراد طاوسی سنقری آشنا می‌شود و بیش از ۷۵ سال در این عرصه به خلق آثار هنری می‌پردازد.

* ۱۸ آبان؛ رحمان گواهی در مبارزه با کرونا شکست خورد

رحمان گواهی از خنیاگران شناخته شده منطقه شیروان استان خراسان شمالی در سن ۵۳ سالگی بر اثر ابتلاء به کرونا درگذشت.

این هنرمند از دوتارنوازان صاحب نام منطقه خراسان شمالی است که طی سال‌های اخیر در جشنواره‌های مختلف مرتبط با موسیقی اقوام ایران حضور مؤثری داشت و چندی پیش نیز در جریان برگزاری نهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران مورد تجلیل و قدردانی قرار گرفته بود.

زنده یاد رحمان گواهی از جمله هنرمندانی بود که از او به عنوان یکی از هنرمندان نسل میانی موسیقی نواحی منطقه خراسان شمالی یاد می‌کردند که به واسطه اجرای آثار گذشتگان و استادان خود در این حوزه میان مخاطبان این گونه موسیقایی معرفی شده بود.

* ۲۰ آبان؛ درگذشت یکی از بازماندگان تشمال‌های لرستان

عزیز بُسّاق یکی از هنرمندان پیشکسوت موسیقی نواحی لرستان و از آخرین بازماندگان تشمال‌های این منطقه روز بیستم آبان ماه در سن ۸۸ سالگی دار فانی را وداع گفت.

علی مغازه‌ای پژوهشگر و دبیر هنری فستیوال موسیقی نواحی آینه دار در گفتگویی با اعلام خبر درگذشت عزیز بساق از هنرمندان پیشکسوت موسیقی نواحی لرستان توضیح داد: مرحوم عزیز بساق از جمله هنرمندان مطرح موسیقی نواحی لرستان به ویژه در منطقه الیگودرز بود که از وی به عنوان یکی از تشمال‌های بزرگ این منطقه نیز یاد می‌کردند. این «تشمال» از نسل و تبار شاه میرزا مردای از تشمال‌های بزرگ موسیقی لرستان بود که به نوعی نسل آخر نوازندگان این منطقه را تشکیل می‌دهند که متاسفانه این شیوه‌های نوازندگی در نسل بعدی استفاده نمی‌شود.

"استاد قلمی طی سال‌ها شاگردان بسیاری را تربیت کرد که از جمله آن می‌توان به سیامک قلمی، ایرج طباطبایی، پرویز حسینی، پرویز نصیری اشاره کرد"این هنرمند بعدازظهر روز سه شنبه بیستم آبانماه در بیمارستان شهید ولیان الیگودرز بر اثر بیماری قلبی و بزرگ شدن قلب از دنیا رفت. البته طی این سال‌ها وی از ناراحتی‌های جسمی متعددی برخوردار بود که واقعاً شرایط او را تحت تاثیر قرار داده بود.

مغازه‌ای گفت: مرحوم عزیزبساق چندی پیش هم در فستیوال موسیقی نواحی آینه دار حضور فعالی داشت که در مراسم اختتامیه نیز تندیس این رویداد به وی تقدیم شد. او به جد یکی از هنرمندان بزرگ منطقه الیگودرز بود که خدمات قابل توجهی را در عرصه موسیقی و شیوه‌های سرنا نوازی انجام داد. این در حالی است که او در سال‌های پایانی عمرپربارش همچنان قادر به نوازندگی ساز سرنا بود که این فضا شگفتی بسیاری از مخاطبان را فراهم کرد.

* ۱۵ آذر؛ محمدرضا اتابکی نوازنده و مدرس ویولن درگذشت

محمدرضا اتابکی یکی از نوازندگان پیشکسوت ویولن روز شنبه پانزدهم اذرماه در سن ۸۰ سالگی دار فانی را وداع گفت. رامتین اتابکی فرزند محمدرضا اتابکی با انتشار تصویری در صفحه شخصی‌اش این خبر را اعلام کرد.

محمدرضا اتابکی زاده سال ۱۳۱۹ بود.

او ردیف‌های ابوالحسن صبا را نزد پرویز کوهستانی آموخت و در هنرکده موسیقی ملی از محضر علی تجویدی و دیگر استادان بهره برد و دوره‌های میرزا عبدالله را فراگرفت.

اتابکی که فارغ‌التحصیل دوره کارشناسی موسیقی از دانشکده هنر‌های دراماتیک و تجسمی بود، از سال ۱۳۵۹ با سمت کارشناس خدمات هنر در دفتر پژوهش و نمونه‌سازی آموزش و پرورش، در زمینه تألیف کتاب «موسیقی و سرود» مدارس شروع به فعالیت کرد و هم‌زمان با آن در دانشگاه ابوریحان و دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران به‌عنوان مدرس حضور یافت. او در سال ۱۳۶۴ بنا به پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان معاونت هنری مرکز سرود و آهنگ‌های انقلابی معرفی شد.

زنده‌یاد محمدرضا اتابکی ضمن همکاری با گروه‌های مختلف، طی سال‌های گذشته، به تدریس ویولن مشغول بود.

* ۱۸ آذر؛ احمد علی راغب خالق ماندگارترین نوا‌های انقلاب به رحمت ایزدی پیوست

احمد علی راغب یکی از ماندگارترین و شناخته شده‌ترین آهنگسازان و هنرمندان موسیقی انقلاب که طی دهه‌های اخیر خالق ماندگارترین ترانه‌ها و سرود‌ها در این زمینه سه شنبه ۱۸ آذر ماه در سن ۸۶ سالگی پس از مدت‌ها مبارزه با بیماری سرطان دار فانی را وداع گفت.

ریاست مرکز موسیقی سازمان صدا و سیما، مدیریت تولید موسیقی مراکز و استان‌های سازمان صدا و سیما، عضو شورای عالی موسیقی سازمان صداو سیما و عضویت در شورای عالی نظارت و ارزشیابی شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی از جمله فعالیت‌هایی است که این آهنگساز فقید در عرصه مدیریتی انجام داده است.

زنده یاد راغب در سال ۱۳۸۲ بود که به دلیل خلق ترانه‌ها و سرود‌های ماندگار انقلاب موفق به دریافت مدرک درجه یک هنری معادل دکترا در رشته آهنگسازی شود. این در حالی بود که از این هنرمند در جریان برگزاری بیست و هشتمین و سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر نیز قدردانی به عمل آمد.

* ۲۴ آذر؛ رجعت جواد داوری از شاگردان قدیمی مرحوم لطفی به دنیای ابدی

جواد داوری نوازنده سنتور و از شاگردان قدیمی مرحوم محمدرضا لطفی که سوابق زیادی در عرصه نوازندگی و آهنگسازی داشت دار فانی را وداع گفت.

مدیرکل و کارکنان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گلستان روز بیست و چهارم آذر با انتشار پیامی نوشتند: متاسفانه باخبر شدیم جواد داوری هنرمند پیشکسوت بین‌المللی موسیقی ایران و از هنرمندان موسیقی استان گلستان امروز دار فانی را وداع گفت.

جواد داوری، استاد گرگانی موسیقی و نوازنده سنتور، در سال ۱۳۲۷ در خانواده‌ای که همگی اهل موسیقی بودند به دنیا آمد. وی از سال‌های کودکی و به گفته خودش از دوران ابتدایی با مرحوم محمدرضا لطفی همراه بود.

این هنرمند پیشکسوت اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۴ بود که طی گفتگویی به بیان فعالیت‌ها و سوابق خود در عرصه‌های مختلف موسیقی پرداخت.

* ۵ دی؛ دوستعلی صادقلو یکی از پیشکسوتان موسیقی قزلباش

حاج دوستعلی صادقلو از هنرمندان پیشکسوت موسیقی منطقه قزلباش که به گفته تعدادی از کارشناسان و پژوهشگران از آخرین بخشی نسل دوتار ابریشم نواز ترک قزلباش رامیان بودند دار فانی را وداع گفت.

این استادِ پیشکسوت موسیقی که خبر درگذشت او عمدتاً در فضای مجازی منتشر شد، به دلیلِ بیماری در هشت سال اخیر دیگر توانایی نواختنِ حرفه‌ای نداشت، اما تا آخرین روز‌های حیاتش به آموزش ساخت و نواختن دوتار همت گماشت.

* ۱۵ دی؛ هنرمند ممتاز عرصه موسیقی مقامی شمال خراسان درگذشت

رضا کوهستانی هنرمند ممتاز عرصه موسیقی مقامی شمال خراسان هم روز پانزدهم دی ماه درگذشت.

رضا کوهستانی متولد سال ۱۳۱۵ در روستای «کوران ترکیه» شهرستان فاروج، از هنرمندان سرشناس موسیقی کرمانجی شمال خراسان بود که بیش از ۶۰ سال از عمر خود را به فعالیت در عرصه موسیقی مقامی مشغول بود و در سن ۸۴ سالگی دار فانی را وداع گفت.

* ۲۱ دی؛ مرگ پوریا جوانمیری نوازنده جوان براثر ایست قلبی

پوریا جوانمیری از مدرسان و نوازندگان فعال موسیقی کشورمان یکشنبه بیست و یکم دی ماه بر اثر ایست قلبی دار فانی را وداع گفت.

وحید تاج خواننده شناخته شده موسیقی ایرانی طی تازه‌ترین مطلب خود در فضای مجازی از درگذشت پوریا جوانمیری یکی از نوازندگان و مدرسان جوان موسیقی خبر داده بود.

مرحوم جوانمیری پس از مراجعه به منزل احساس درد قلب می‌کند و متاسفانه صبح روز یکشنبه بیست و یک دی ماه بر اثر ایست قلبی دارفانی را وداع می‌کند.

این نوازنده ۴۴ ساله از مدرسان حوزه نوازندگی ویولن بود که دوران آموزشی خود را نزد استادانی، چون اکبرایزدی، محمود مرآتی، علی تجویدی، جوادلشگری، محسن تویسرکانی، فرید عمران و حسین دهلوی سپری کرده است.

جوانمیری ضمن تالیف و تدوین چند کتاب آموزشی درارکستر‌های «صبا»، «رودکی»، «کیش مهر» و «البرز» نیز حضور داشته است.

* ۲ بهمن؛ ابراهیم اثباتی آهنگساز شناخته شده تئاتر دارفانی را وداع گفت

ابراهیم اثباتی از نوازندگان و آهنگسازان شاخص موسیقی ایرانی که عمده آثارش مبتنی بر ساخت موسیقی برای آثار نمایشی بوده ساعاتی پیش بعد از مدت‌ها مبارزه با بیماری دار فانی را در سن ۴۹ سالگی وداع گفت.

این نوازنده تنبور و دیوان موسیقی را از سال ۱۳۶۴ با ساز تنبور آغاز کرده و از رهنمود‌های استاد سید خلیل عالی نژاد بهره‌ها برده است. اثباتی در این مسیر به فراگیری ساز‌های دیگر همچون سه تار، تار، عود، دیوان و دف پرداخت و همچنین از یادگیری و پژوهش در زمینه تئوری موسیقی و آهنگسازی دریغ نکرد.

این هنرمند فقید تا سال ۱۳۹۲ قریب به ۴۳ موسیقی تئاتر و چندین موسیقی فیلم ساخته است.

"او به سبب علاقه به موسیقی محلی از دوران نوجوانی آواز محلی را دنبال می‌کرد و از سال ۱۳۷۸ بصورت تجربی دوتار نوازی را آغاز کرد"او در سال ۱۳۸۰ با جمعی از هنرمندان و نوازندگان نخبه اقدام به تاسیس گروه وصل صوفیان نمود که حاصل آن اجرای کنسرت‌های متعدد در داخل و خارج از کشور بوده است.

* ۸ بهمن؛ وداع اهالی موسیقی سمنان با غلامرضا حاج محمدی

غلامرضا حاج محمدی از شاخص‌ترین اساتید موسیقی استان سمنان و شاهرود است که سابقه ۱۴ سال عضویت در ارکستر سمفونیک تهران را در کارنامه داشت؛ پس از یک عمر آموزش و کار هنری، جان به جان آفرین تسلیم کرد.

این چهره نام آشنای موسیقی که متولد ۱۳۱۴ در روستای دهملای شاهرود بعد از فارغ‌التحصیلی از هنرستان عا لی موسیقی تهران به مدت چهارسال از سوی وزارت فرهنگ و هنر برای ادامه تحصیل در کشور آلمان بورس شد.

این هنرمند شاهرودی در سال ۱۳۴۲ پس از پایان تحصیلات و بازگشت به وطن در هنرستان عا لی موسیقی به تدریس سازشناسی پرداخت. ضمن اینکه ۱۴ سال عضویت در ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر اپرا نوازنده ترمبون و آلات ضربی و ارکستر فارابی رادیو ایران به رهبری استاد مرتضی حنانه، دوره سازسازی ساز‌های بادی چوبی و برنجی و آموزش موسیقی در شاهرود، دامغان و سمنان و سرپرستی موسیقی استان سمنان از جمله خدمات این چهره برجسته موسیقی است.

تالیف چندین کتاب از جمله تئوری موسیقی (موسیقی نظری) از سوی انتشارات چنگ، ایجاد ارکستر هارمونی با حضور شماری از نوجوانان پرورشگاه، ساختن چندین ساز بادی (فلوت و کلارینت) در کارگاه، تاسیس انجمن موسیقی در شاهرود، راه‌اندازی آموزشگاه موسیقی و…از دیگر خدمات این چهره موسیقایی استان سمنان است.

* ۹ بهمن؛ پرواز ابدی رسول شریفی خواننده و نوازنده رفسنجانی

رسول شریفی خواننده و نوازنده‌ی سه تار شهر رفسنجان در ۴۷ سالگی دار فانی را وداع گفت.

مرحوم رسول شریفی متولد ۱۳۵۲ در شهر رفسنجان بود. او آواز و ردیف‌های موسیقی ایرانی را نزد زنده یاد ایرج بسطامی فرا گرفت. رسول شریفی برای فراگیری ساز تار در کلاس‌های کیوان ساکت شرکت کرد.

این خواننده رفسنجانی با گروه‌های مختلفی کنسرت برگزار کرد و در قالب دو گروه باربد و دلنوا و ترنم به عنوان خواننده و نوازنده ساز تار کنسرت‌های گوناگونی به روی صحنه رفت. حضور در جشنواره موسیقی فجر و فستیوال اکسپوی چین از جمله تجربیات ملی و بین المللی این خواننده بود.

این هنرمند سال ۹۶ آلبوم «صبوحی زدگان» به آهنگسازی محمد جلیل عندلیبی را منتشر کرد.

* ۱۰ بهمن؛ وداع با جمشید نجفی، هنرمند خاطره ساز

جمشید نجفی از خوانندگان پیشکسوت موسیقی پاپ آذربایجان روز جمعه دهم بهمن ماه بر اثر سانحه تصادف دار فانی را وداع گفت.

جمشید نجفی از خوانندگان پیشکسوت موسیقی آذربایجان بود که طی دهه‌های اخیر آثار و ترانه‌های ماندگاری را به زبان آذری در دسترس مخاطبان قرار داده است که از آن جمله می‌توان به ترانه ماندگار «خلبانان … ملوانان» به آهنگسازی بابک رادمنش اشاره کرد. این هنرمند مراغه‌ای طی سال‌های اخیر در شهر تهران ساکن بود.

«آخشاملار»، «رنگ شب»، «گلدی بابا»، «نی نیم»، «گجه لر» از جمله آلبوم‌هایی هستند که از این خواننده در دسترس شنوندگان قرار گرفته‌اند.

* ۱۳ بهمن؛ چهره ملی موسیقی مقامی خراسان در ۸۸ سالگی دار فانی را وداع گفت

براتعلی ابراهیمی از هنرمندان پیشکسوت موسیقی مقامی استان خراسان رضوی در سن ۸۸ سالگی دار فانی را وداع گفت.

ابوالفضل مکرمی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی، با اعلام خبر درگذشت براتعلی ابراهیمی پیشکسوت موسیقی خراسان در روز سیزدهم بهمن ماه گفت: براتعلی ابراهیمی پیشکسوت و چهره ملی موسیقی مقامی خراسان رضوی، متولد سال ۱۳۲۱ از اهالی روستای جوزقان توابع بخش میان ولایت که سالیان دراز مشغول به فعالیت در زمینه موسیقی بود، در ۸۸ سالگی دارفانی را وداع گفت.

وی با اشاره به این‌که استاد ابراهیمی صاحب سبک نوای سرحدی فریادی بود، اظهار کرد: از او به‌عنوان چهره ملی موسیقی مقامی خراسان و صدای ماندگار سرحد کهن یاد می‌شود.

* ۲۶ بهمن؛ فرزند موسیقی‌دان بزرگ دارفانی را وداع گفت

گلنوش خالقی موسیقی‌دان، آهنگساز، رهبر ارکستر و رهبر گروه کُر بیست و ششم بهمن ماه درگذشت. او موسیقی را نزد حسین صبا، جواد معروفی و مصطفی کمال پورتراب آموخت و سال‌ها به فعالیت در این زمینه پرداخت.

گلنوش خالقی فرزند استاد موسیقی ایران روح الله خالقی، ۱۷ دی سال ۱۳۱۹ در تهران متولد شد. او در سال ۱۳۳۰ به هنرستان موسیقی ملی راه یافت و فراگیری ساز پیانو را آغاز کرد. او در سال ۱۳۳۸ پس از دریافت دیپلم هنرستان موسیقی ملی، با رتبه نخست به هنرستان عالی موسیقی وارد شد و تحت تعلیم امانوئل ملیک اصلانیان قرار گرفت.

"این استاد گرانقدر موسیقی نواحی ایران یک شب قبل از درگذشت در یکی محافل موسیقایی که در منطقه آق قلا برگزار شده بود برنامه‌ای را نیز اجرا کرده بود که به نوعی آخرین اجرای وی محسوب می‌شد"او پس از یک سال دیپلم هنرستان عالی موسیقی را نیز با رتبه اول دریافت کرد و پس از آن به عنوان دستیار استاد به آموزش پیانو و سرایش در هنرستان عالی موسیقی مشغول شد.

خالقی در سال ۱۳۴۱ برای ادامه تحصیلات موسیقی به اتریش سفر کرد و در آکادمی «موتزارتئوم سالزبورگ» به تحصیل در رشته «رهبری کر» مشغول شد و پس از ۳ سال به آمریکا مهاجرت کرد و در «کالج اوبرلین» (اوهایو) تحصیلات خود را ادامه داد. پس از آن در سال ۱۳۵۳ مدرک فوق لیسانس رهبری کر را از دانشگاه ویسکانسین در شهر مدیسون دریافت کرد.

* ۲۷ بهمن؛ محمود مدیری پیشکسوت موسیقی لرستان دار فانی را وداع گفت

محمود میرزا وندی روز بیست و هفتم بهمن ماه بود که از درگذشت محمود مدیری یکی از هنرمندان پیشکسوت موسیقی لرستان خبرداد.

محمود مدیری بنیانگذار موسیقی کلاسیک در لرستان از آهنگ‌سازان و نوازندگان توانمند ویولن بود که تلاش‌های فراوانی جهت اعتلای موسیقی لرستان کشیده است.

وی ۲۵ اسفند ۱۳۱۴ در نهاوند به دنیا می‌آید و از ۱۲ سالگی در دسته موزیک ارتش استخدام می‌شود و دیپلم را در مدرسه شبانه نزد استاد حمید جزایری در خرم‌آباد طی می‌کند. مدیری ابتدا به نواختن ساکسیفون و ترمپت مشغول می‌شود و سپس نواختن ویلون را آغاز و مدتی نیز خدمت استاد شاپور نیاکان هنر آموخت.

از جمله کار‌های زنده یاد محمود مدیری نت‌نویسی آهنگ‌های لری است که با زحمات استاد زنده‌یاد حمید ایزدپناه در کتاب لرستان در آیینه تاریخ سال ۱۳۵۱ منتشر شده است.

آهنگ‌های «چشم‌به‌راه»، «دایه‌دایه»، «یاد یار»، «کفش طلا»، «بیا بختم» و «بیا یارم»، «قدم خیر»، «وطن»، «دلدار» از ساخته‌های اوست.

منبع: مهر