نگاهی به فعالیت‌های حوزه موسیقی؛ سه فصل از یک دفتر

دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی سال های گذشته دوران پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. دورانی که همزمان شد با بحران های اقتصادی و اجتماعی نظیر تورم ناشی از تحریم ها، رویدادهای نه چندان خوشایند اجتماعی، موج سهمگین انتقادات ناشی از تصویب قانون کسر ۱۰ درصد از درآمد کنسرت‌های موسیقی و در پی آن استعفای مدیرکل سابق دفتر موسیقی در آستانه برگزاری جشنواره موسیقی فجر،  لغو برخی از فستیوال‌های موسیقی نظیر فستیوال موسیقی آزادی و سانحه هواپیمای اوکراینی و برخی رویدادهای اجتماعی که به حاشیه هایی از جمله تحریم جشنواره های موسیقی در کشور توسط هنرمندانی که اساسا قراری بر حضور آنها در جشنواره ها نبودف منجر شد و نهایتا شیوع بیماری کرونا و لغو تمامی رویدادهای موسیقی در کشور.

با نگاهی به آمارهای ارایه شده و رصد رسانه ای فعالیت های دفتر موسیقی در سه سال گذشته میتوان به این نتیجه رسید که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در پی آن دفتر موسیقی با توجه به شرایط نه چندان مساعدی که در سالهای اخیر با آن مواجه بوده عملکردی شایان توجه و تقدیر داشته است که این عملکرد بدون تدبیر محوری در بدنه مدیریت کلان هنری دولت فعلی امکان پذیر نبود.

در این گزارش نگاهی خواهیم داشت به عملکرد و دستاوردهای دفتر موسیقی در سه سال گذشته یعنی از ابتدای سال ۱۳۹۶ تا پایان سال ۱۳۹۸.

سال ۱۳۹۶ : سال تسهیل امور و برون سپاری‌ها

در سال ۱۳۹۶ باید مهمترین دستاوردهای دفتر موسیقی را محصول سیاست‌هایی دانست که از پیچیدگی و دشواری‌های مربوط به روند اداری در دفتر موسیقی کاست و تا حد بسیار زیادی این روند را تسهیل کرد.

اقدامات مهم دفتر موسیقی در سال ۱۳۹۶ را می‌توان در چند سرفصل خلاصه کرد.

الف _ ساده و روان سازی قوانین و مقررات اداری و ضوابط و آیین نامه ها که شامل موارد زیر می‌شود.

- تدوین آئین نامه جشنواره بین المللی موسیقی فجر بعد از سی و سه دوره

- بازنگری و اصلاح آئین نامه های شعب انجمن موسیقی ایران

- تهیه و تدوین پیش نویس آئین نامه جشنواره موسیقی نواحی

- در سه حوزه موسیقی بی کلام اصیل و دستگاهی ایران، موسیقی بی کلام نواحی و موسیقی بی کلام کلاسیک ، آثار کلیه آهنگسازانی که حداقل ۲ بار موفق به کسب مجوز دفتر موسیقی برای آلبوم ویا اجرای صحنه­ ای شده باشند از بررسی شورای موسیقی بی نیاز خواهد بود.

- گروه های موسیقی دارای مجوز به شرط آن که با همان مشخصات اولیه ثبت شده در دفتر موسیقی ،حداقل دو بار مجوز اجرای صحنه ای گرفته باشند وترکیب آن نیز ثابت مانده باشد، نیاز به بررسی در شورای موسیقی نخواهد داشت، این اقدام صرفا به منظورتسهیل و تسریع در صدور مجوزها صورت گرفته است.

ب - رفع موانع فعالیت مراکز و مؤسسات مجاز در حوزه موسیقی که با اتخاذ تصمیمات زیر ممکن شد:

- تغییر در نحوه صدور پروانه فعالیت استودیو های صدابرداری شامل : افزایش اعتبار پروانه فعالیت موقت ۶ ماه به یکساله و تبدیل پروانه فعالیت ۴ ساله استودیو های صدابرداری به پروانه دائم اعم تهران و استان ها.

ج- برون سپاری فعالیت های اجرایی به بخش خصوصی و تفویض تصدی گریها به ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی:

- برون سپاری برگزاری جشنواره های موسیقی به بخش خصوصی از قبیل جشنواره موسیقی کلاسیک ایرانی، جشنواره موسیقی معاصر.

د- استفاده از ابزارهای فرهنگی برای ارتقای فرهنگ عمومی متناسب با الزامات واهداف دفتر موسیقی:

- استفاده از سامانه های شعر و ترانه و راه اندازی سامانه صدور مجوز آلبوم به منظور تسهیل مراحل صدورمجوز و کاهش هزینه ها.

- حمایت از فعالیت های استانی نظیر برگزاری جشنواره های آیینی – نواحی و تولیدات موسیقایی.

درسال ۱۳۹۶ دفتر موسیقی در راستای سیاست های حمایتی خود موفق شد تا به دستاوردهایی نظیر آنچه در ذیل خواهد آمد نایل شود:

برگزاری یازدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان، مشارکت در برگزاری دهمین جشنواره موسیقی نواحی، برگزاری سی و سومین جشنواره موسیقی فجر، حمایت از برگزاری جشنواره موسیقی معاصر، برگزاری جشنواره موسیقی کلاسیک ایرانی، حمایت از جشنواره کار و تلاش، حمایت از اجرای اینتر ارکستر تهران به رهبری نادر مشایخی ۲ شب، حمایت از تولید مجموعه آثار دفاع مقدس.

حمایت از تولید گزیده ردیف کاربردی موسیقی ملی ایران کیوان ساکت، حمایت از اجرای  ارکستر تهران به رهبری نادر مشایخی ، حمایت از انتشار کتاب پاپ نامه پرویز بیگی حبیب آبادی، حمایت از تولید آلبوم تصویری گروه نهفت بزرگداشت غلامحسین درویش ، حمایت از انتشار کتاب پیشینه هنر موسیقی در تمدن ایرانی ـ اسلامی ۲۰۰ جلد، جمع آوری و آماده سازی سامانه اطلس موسیقی نواحی ایران

حمایت از انتشار کتاب استاد سنجری، حمایت از گروه موسیقی فلوت و کر تهران به سرپرستی خانم فیروزه نوائی، کمک به اداره گروه موسیقی نو به رهبری آقای علیرضا مشایخی، حمایت از مرکز موسیقی بتهوون برای انتشار آثار موسیقایی، کمک  هزینه درمان برخی از هنرمندان موسیقی و پیشکسوتان موسیقی نواحی، بزرگداشت استاد حسین اسدی و غیره.

آمار مجوزهای صادر شده

در سال ۱۳۹۶ دفتر موسیقی برای ۲هزار و ۴۹۹ اجرای صحنه ای برای پنجهزار و ۴۴۴ نوبت اجرا مجوز و برای حضور ۵۱ گروه و هنرمند موسیقی خارجی مجوز اجرا در داخل کشور و همچنین مجوز فعالیت ۲۵ گروه و هنرمند داخلی را در خارج از کشور صادر کرد.

دفتر موسیقی در سال ۹۶ برای ۵۴۵ آلبوم موسیقی، ۳۰ آلبوم تصویری موسیقی، یکهزار و ۲۶۸ تک آهنگ، ۲۷۰ نماهنگ، ۱۹۷ کتاب گویا در زمینه موسیقی، مجوز فعالیت ۳۰ استودیوی صدابرداری، ۹۵ مجوز برای آغاز فعالیت مراکز تولید و تکثیر آثار شنیداری و ۱۴ جشنواره اقدام به صدور مجوز نمود. 

 سال ۱۳۹۷؛ سال جوانگرایی، تدوین و بازنگری

با توجه به عملکرد دفتر موسیقی در سال ۱۳۹۷ درخواهیم یافت که موفقیت و دستاوردهای این دفتر در سال ۹۷ ذکر شده بیش از هر مورد دیگری حول محور جوانگرایی و توجه به استعدادهای برتر و توجه ویژه به هنرمندان موسیقی نواحی و توجه ویژه به تقویت کلام و اشعار در موسیقی بوده است.

از مهمترین اقدامات دفترموسیقی در سال ۱۳۹۷میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

بازنگری و اصلاح شیوه نامه صدور مجوز اجرای شعر و ترانه در حامل های صوتی یا تصویری موسیقایی(آلبوم) و صحنه ­ای ( کنسرت) به منظور شفاف سازی فعالیت ها و کاهش مراجعین در راستای طرح تکریم ارباب رجوع به صورت کامل انجام می شود.

تدوین آئین نامه جشنواره بین المللی موسیقی فجر بعد از سی و سه دوره ( بهار ۱۳۹۷) و نیز تدوین آئین نامه جشنواره موسیقی نواحی ایران.

برگزاری سه جشنواره مرجع موسیقی کشور ( فجر، نواحی، جوان) با رعایت شاخص های حرفه ای و نیز رعایت انضباط مالی.

بازنگری و اصلاح آئین نامه های شعب انجمن موسیقی ایران

در سال ۱۳۹۷ دفتر موسیقی در راستای سیاست های حمایتی خود موفق شد تا به دستاوردهایی نظیر آنچه در ذیل خواهد آمد نایل شود: مشارکت در برگزاری یازدهمین جشنواره موسیقی نواحی اردیبهشت ۹۷، حمایت از جشنواره موسیقی سورناوا  ( ایلام ) –  اردیبهشت ماه  ۹۷، حمایت از برگزاری دومین جشنواره هه لپه رکی ( بانه) – فروردین ۹۷، حمایت از برگزاری سومین جشنواره موسیقی البرزنشینان (لیلم)– مرداد ماه ۹۷، حمایت از برگزاری جشنواره موسیقی شبهای کر ایران – بهار ۹۷، حمایت از برگزاری جشنواره موسیقی و فعالیت موسیقایی خراسان جنوبی، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، حمایت از برگزاری یادواره شهدای مدافعان حرم، حمایت از برگزاری جشنواره موسیقی سنتی همدان، حمایت از انتشار ۹ عنوان کتاب شعر و موسیقی، کمک به انجمن موسیقی استان ها و غیره.

آمار مجوزهای صادر شده دفتر موسیقی در سال ۱۳۹۷

دفتر موسیقی در سال ۱۳۹۷ به سه هزار و ۲۲۱ اجرای صحنه ای در پنجهزار و ۸۴۲ نوبت مجوز اجرا داده است و ۱۳ گروه موسیقی با اخذ مجوز از این دفتر به خارج از کشور سفر کرده و ۴۱ گروه موسیقی نیز موفق به اجرای برنامه در داخل کشور شده اند. در همین بازه زمانی ۵۴۸ آلبوم موسیقی، ۲۰ آلبوم تصویری موسیقی، دوهزار و ۴۶۰ تک آهنگ، ۳۲۴ نماهنگ، ۷۳ کتاب گویا، ۱۴۱ استودیوی صدابرداری و مرکز تولید آثار شنیداری موفق به اخذ مجوز از دفتر موسیقی شده اند و ۱۸ جشنواره نیز زیر نظر دفتر موسیقی در سال ۱۳۹۷ برگزار شده است.

سال ۱۳۹۸ ؛ بازنگری ها و اصلاحات زیرساختی

دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۸ بعد از تغییر مدیر خود دست به اقداماتی جهت بازسازی زیرساختها و بازنگری در قوانینی کرد که به اعتقاد مدیریت جدید دفتر موسیقی این اقدامات توان و دیپلماسی موسیقی ایران را در عصه بین المللی تقویت می‌کند.

مدیریت تازه دفتر موسیقی عزم خود را برای تدوین و تصویب استاد بالادستی در حوزه موسیقی جزم کرد چون معتقد بود بسیاری از مشکلات عرصه موسیقی کشور ریشه در فقدان اسناد بالادستی دارد.

از سوی دیگر، تشکیل جلسات برنامه ریزی و انتخاب شورای ارزیابی و هیات انتخاب سی و پنجمین جشنواره موسیقی فجر، تشکیل جلسات برنامه ریزی  و هماهنگی برگزاری جشنواره موسیقی نواحی و برگزاری جلسات متعدد ( بالغ بر ۷۰۰ جلسه ) با هنرمندان و صنوف حوزه موسیقی، اصلاح آئین نامه جشنواره موسیقی نواحی، انجام امور اداری و تسهیل حضور ۲۶ گروه خارجی برای اجرای برنامه در ایران، افزایش تعامل میان دستگاهی دفتر امور موسیقی با وزارت امور خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حضور هنری سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان صدا و سیمای ج.ا.ایران، شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی از جمله اقدامات دفتر موسیقی در سال ۱۳۹۸ بوده است.

 اما در میان اقدامات دفتر موسیقی در سال ۱۳۹۸، برگزاری جلسات متعدد با مجلس شورای اسلامی ، صنوف هنرمندان موسیقی برای اقناع و اصلاح درخصوص قانون ۱۰ درصد و دورخیز برای تدوین و تصویب اسناد بالادستی در حوره موسیقی را باید مهم ترین اقدامات دفتر موسیقی در این بازه زمانی دانست.

نگاهی به اقدامات حمایتی دفتر موسیقی از رویدادها و فعالیت ها در سال ۱۳۹۸

مشارکت در برگزاری دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی، برگزاری سی و پنجمین جشنواره موسیقی فجر، حمایت از ارکستر موسیقی نو

برگزاری نشست روسای انجمن های موسیقی به منظور ساماندهی و تدوین و بروز رسانی آیین نامه انجمن موسیقی ایران، رونمایی از ۲ جلد کتاب آموزش کمانچه استاد علی اکبر شکارچی، حمایت از جشنواره های استانی (خراسان رضوی) و فعالیت های استانی، تبدیل آثار موسیقی آنالوگ به فایلهای دیجیتال، جمع آوری و آماده سازی سامانه اطلس موسیقی نواحی ایران، کمکهای مالی در زمینه درمان هنرمندان موسیقی و غیره

نگاهی به مجوزهای صادر شده در سال ۹۸

در سال ۱۳۹۸ دفتر موسیقی برای ۶۲۱ اجرای صحنه ای در یکهزار و ۱۲۹ نوبت مجوز اجرا صادر کرده است و ۲۵ گروه داخلی را برای کنسرت های بین المللی به خارج از کشور اعزام و از ۴۰ گروه و هنرمند خارجی برای حضور در ایران دعوت به عمل آورده است.

در این بازه زمانی ۳۵۷ آلبوم موسیقی و ۶ آلبوم تصویری موسیقی موفق به اخذ مجوز شده اند و ۶ آلبوم تصویری، ۳۰۵۷ تک آهنگ، ۲۵۹ نماهنگ، ۷۰ کتاب گویا، ۱۰۲ استودیوی صدابرداری و مرکز تولید و نشر آثار شنیداری از دفتر موسیقی مجوز گرفته اند و ۱۸ جشنواره موسیقی نیز در سال ۱۳۹۸ تحت نظارت و مجوز دفتر موسیقی در کشور برگزار شده است.