عدم تامین حق‌آبه هیرمند؛ مسئله‌ای که از هشدار به بحران رسیده است

به گزارش گروه استان‌ها خبرگزاری دانشجو، سال‌هاست که مسئله حق‌آبه رودخانه هیرمند از سوی کارشناسان و مسئولین مطرح می‌شود، حقی که گاهی رئیس جمهور افغانستان در ازای آن نفت ایران را طلب می‌کند و گاهی نیز مسئولین خبرهایی می‌دهند که خروجی عینی برای مردم سیستان و بلوچستان ندارد.

بحث خشک شدن رودخانه هیرمند و به تبع آن خشکی تالاب بین المللی هامون دیگر یک هشدار نیست بلکه به یک بحران تبدیل شده است و اگر در ایام پیش‌رو فکر اساسی برای حل این بحران نشود، تبعاتی سنگینی را برای سیستان و بلوچستان خواهد داشت، استانی که به قول رهبر معظم انقلاب «تنگه احد» ایران است و از دست دادن آن به مثابه شکست در جنگی مهم است.

 

بدعهدی دولت افغانستان در دوره‌های مختلف

حق آبه رودخانه هیرمند از مسائل مهم بین دو کشور ایران و افغانستان است که سابقه تاریخی طولانی دارد و درباره این مسئله چندین معاهده نامه بسته شده است، اما افغانستان به دلیل اینکه از نظر سیاسی کشور بی ثباتی به شمار می‌رود و تحت تاثیر دول بیگانه قرار دارد، همواره نسبت به رها کردن حق‌آبه بد عهدی می‌کند.

میزان حق آبه ایران از رودخانه هیرمند طبق معاهده سال ۱۳۵۱ شمسی به میزان ۸۲۰ میلیون مترمکعب در سال است و در کنار این مقدار نیز اگر شرایط سیلابی وجود داشت، دولت افغانستان حق انحراف سیلاب را ندارد و این آب تحت عنوان «حق‌آبه زیست محیطی» باید روانه تالاب هامون شود که طی سال‌های اخیر دولت افغانستان پای را از بدعهدی‌ها فراتر گذاشته است و تحت تاثیر کشور‌های عربستان و ترکیه با تاسیس سد کمالخان و کانال‌های انحرافی اقدام به جلوگیری ورود آب به کشورمان کرد.

 

سد کمالخان ماهیت فشار سیاسی به ایران را دارد

سد کمالخان سال‌هاست که در دستور کار دولت‌های افغانستان قرار گرفته است و ساخت این سد در زمان اشرف غنی شدت گرفت؛ در همان زمان نیز دانشجویان و کارشناسان نسبت به احداث این سد احساس نگرانی کردند و معتقد بودند که سد کمالخان سدی برای ذخیره آب نیست بلکه یک سد انحرافی است که آب را به شوره زار گود زره انحراف می‌دهد و ماهیت آن فشار سیاسی به ایران است.

حیات مردم سیستان به حیات رودخانه هیرمند و تالاب هامون وابسته است و در گذشته سیلاب‌های هیرمند جان تازه‌ای به کسب و کار و زندگی مردم میداد، اما این رویه با احداث و آبگیری سد کمالخان و هدایت این آب به شوره زار کود زره متوقف شد در واقع پیش از احداث این سد، بخش کشاورزی و اشتغال سیستان وابسته به سیلاب و رود هیرمند بود، اما احداث این سد تنش آبی را تا سطح آب شرب خانگی بالا برد.

آب ناچیزی که مسئولین حق‌آبه می‌پندارند!

سد کمالخان دو دریچه خروجی آب به سمت رودخانه هیرمند دارد که اگر این دو دریچه باز باشد حدود ۱۴۰ متر مکعب آب ماهانه از آن خارج می‌شود که حدود ۶ ماه طول می‌کشد که حق آبه ایران تامین شود و این مقدار یک چاه نیمه را هم برای مصرف آب شرب پر نخواهد کرد.

البته این میزان از آب بیشتر برای روستا‌های مرزی افغانستان از سد رهاسازی می‌شود و به سد لشگری می‌رسد و پس ذخیره سازی در سد لشگری و استفاده روستا‌های مرزی از این آب، مقدار ناچیزی وارد مرز ایران می‌شود و در مسیر رسیدن به اولین روستا‌های مرزی ایران این آب ناچیز خشک می‌شود و باعث تعجب است که برخی مسئولین این آب ناچیز را حق آبه ایران در نظر می‌گیرند!

اشرفیان، امام جمعه شهرستان نیمروز در خطبه‌های نماز جمعه ۱۱ فروردین در واکنش به اخبار منتشر شده درباره تامین حق آبه هیرمند تصریح کرد: حقابه هیرمند حق بین‌المللی ماست چرا از ظرفیت مجامع بین المللی برای وادار کردن افغانستان نسبت به رهاسازی آب استفاده نمی‌شود، چرا طالبان از همه ظرفیت‌های اقتصادی و سیاسی ما استفاده می‌کنند، اما مانتوانیم در مورد تمرد آن‌ها نسبت به حقابه اقدام قاطعی داشته باشیم

وی افزود: ما آب مازاد بر مصرف و صدقه نمی‌خواهیم، وظیفه قانونی و شرعی و بین المللی افغانستان است جلوی حرکت آب رودخانه مشترک هیرمند را نگیرند و تخلف نکنند و تخلفات گذشته را جبران کنند.

بیشتر بخوانید:

ما آب مازاد بر مصرف و صدقه از طالبان نمی‌خواهیم / عملکرد برخی نمایندگان درخصوص حقابه قابل دفاع نیست

علی رغم وجود سد کجکی در افغانستان و همچنین انحراف آب در زمان پرآبی حدود یک تا سه میلیارد متر مکعب آب سالانه تامین می‎شد، اما احداث سد کمالخان این آورده آبی را به چیزی نزدیک به صفر رسانده است؛ یعنی در این سه سالی که سد کمالخان به صورت رسمی آبگیری شده است تنها ۱۰ میلیون متر مکعب که رقمی بسیار کمتر از حق آبه قانونی هیرمند است.

با توجه به این ارقام اکنون مسئله صرفا به مشکلات زیست محیطی و احیای دریاچه هامون ختم نمی‌شود و کمبود آب در چاه نیمه‌ها به عنوان مهمترین منبع تامین آب شرب مردم سیستان مشهود است.

 

فاجعه نزدیک است!

هفته گذشته روستای «ده‌نو پشت ادیمی» از توابع شهرستان نیمرو با قطعی آب مواجه شده بود و در چند روستا دیگر نیز کمبود آب وجود دارد و اگر اوضاع به همین شکل پیش برود شاهد جیره بندی آب در شهر‌های بزرگ استان سیستان و بلوچستان هم خواهیم بود که تبعات امنیتی نیز در پی خواهد داشت.

طی سال‌های اخیر بحث تامین حق آبه با وعده‌های از سوی مسئولین استانی و کشوری همراه بوده است، اما متاسفانه این مسئله هیچگاه از شعار و مصاحبه نمایندگان مردم استان و مسئولین استانی و کشوری فراتر نرفته است و خروجی عینی برای مردم نداشته است.

بیشتر بخوانید:

هیچ آبی وارد چاه نیمه‌های سیستان نشده است + فیلم

با پیش رفتن اوضاع به این شکل و صرف شعار دادن مسئولین، مردم سیستان در مواجهه با خشکی کامل منطقه هر روز نسبت به ادامه زندگی ناامیدتر می‌شوند و مجبور به مهاجرت خواهند شد که مهاجرت مردم، منطقه را خالی از سکنه می‌کند و تامین امنیت مرز‌ها با مشکل مواجه می‌شود.