مسولیت و مجازات قطع بی رویه درختان متوجه کیست؟

دار و درخت در نماد شناسی اسطوره‌ای جهان یکی از پیچیده‌ترین نمادهاست و در فرهنگ همه‌ی ملت‌های جهان و به خصوص در فرهنگ ایران قبل و بعد از اسلام و مردم منطقه کویری و کومسی استان سمنان همواره ارزشی نمادین برخوردار بوده است و در عالم خلقت درخت همواره ارتباط میان زمین و آسمان وآب های زیر زمینی ستونهای نگهدارنده زمین تعبیر شده اند و تداعی زندگی و حیات و پویایی آن را نمایان ساخته است.

به گزارش «تابناک» مراتع و محیط زیست از بنیان‌های ضروری و اولیه در طبیعت و در تولید اکسیژن و کمک به اشتغال انسانها نقش بسیار مهمی ایفا و نیاز اساسی و ضروری تداوم حیات و زندگی روی سیاره زمین و نسلهای مختلف بشری محسوب می شوند، با توجه به موارد مذکور و اهمیت اشجار وانهار ، دین مبین اسلام و قانون اساسی ایران قطع درختان را بعنوان میراث مشترک بشریت و نماد هزاره سوم منع کرده است.

لیکن آه و افسوس گویا این مهم در برخی از شهرها و توسط مسئولان آن به بوته فراموشی سپرده شده و خود خواسته نسبت به "قطع درختان" و "خشکاندن مزارع و باغها با شرب آنها از آب حوضچه های که "غیر قانونی برای پرورش ماهی" احداث شده اقدام می نمایند! 

آیا تصرف حریم و اراضی این جوی وجویبار از منظر قانون تصرف وتخریب وتغییر کاربری منابع طبیعی و اموال عمومی تلقی نمی شود؟

آیا حفر چاه و..بهره برداری مخفیانه غیر مجاز در مسیر سرچشمه این سه رودخانه از منظر اداره امور ابهای زیر زمینی جرم نیست؟

آیا کسی معترض این زمین خواران بی حیایی که قریب چند کیلومتر مسیر و حریم این رودخانه و جویبار را تصرف و اشجار آن را قطع کرده اند، نباید بشود؟

واقعا مبارزه با این قاتلان و غاصبان درخت و آب و منابع طبیعی و سفره زیر زمینی و اعلام جرم بر علیه مباشرین و مسببین آن متوجه دادستان ها به عنوان مرجع تعقیب و پیگیری جرائم نیست؟

بحمدالله درخت در نماد شناسی اسطوره‌ای جهان یکی از پیچیده‌ترین نمادهاست و در فرهنگ همه‌ی ملت‌های جهان و به خصوص در فرهنگ ایران قبل و بعد از اسلام همواره سنت مردم منطقه ارزشی نمادین داشته است و در عالم خلقت درخت همواره ارتباط میان زمین و آسمان تعبیر شده و تداعی زندگی و حیات و پویایی آن را نمایان ساخته است درختان از بنیان‌های ضروری و اولیه در طبیعت هستند. آنها در تولید اکسیژن نقش بسیار مهمی ایفا می کنند که نیاز اساسی و ضروری تداوم حیات و زندگی روی سیاره زمین محسوب می شود، با توجه به موارد مذکور و اهمیت درختان، دین مبین اسلام قطع درختان را منع کرده است. در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز در قوانین متعدد به این موضوع توجه شده است.

یکی از قوانینی که این اقدام را جرم تلقی کرده است.

یک) قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع:

ماده ۴۲ (اصلاحی ۱۳۴۸/۱/۲۰) که مطابق آن "بریدن و ریشه‌کن کردن و سوزانیدن نهال و درخت و تهیه چوب و هیزم و ذغال از منابع ملی و توده‌های جنگلی بدون اخذ پروانه از وزارت منابع طبیعی ممنوع است. مرتکب در مورد بریدن و ریشه‌کن کردن و سوزانیدن هر اصله نهال به پرداخت جریمه نقدی از ۲۰ تا ۵۰ ریال و در مورد بریدن و ریشه‌کن کردن درخت و تهیه چوب و هیزم و ذغال به حبس تأدیبی از ۱۱ روز تا ۶ ماه و پرداخت جریمه نقدی از یکصد تا یکهزار ریال نسبت به هر اصله درخت یا هر متر مکعب هیزم یا ذغال محکوم می‌شود. در تمام موارد عین مال نیز ضبط و به ترتیب مقرر در ماده (۲۸) این قانون عمل خواهد شد."

دوم) کتاب پنجم‌قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده):ماده ۶۸۶ که به صراحت این مهره "هرکس درختان موضوع ماده یک قانون گسترش فضای سبز را عالما عامدا و بر خلاف قانون مذکور قطع یا موجبات از بین رفتن آنها را فراهم آورد علاوه بر جبران خسارت وارده حسب مورد به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و یا جزای نقدی از سه میلیون تا هجده میلیون ریال محکوم خواهد شد.

سوم) فصل بیست و ششم‌هتک حرمت منازل و املاک غیر موضوع ماده ۶۹۰ همان قانون دائر بر اینکه "هرکس به وسیله صحنه‌سازی از قبیل پی‌کنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت‌بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و زراعت و امثال آن به «تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگلها و مراتع ملی شده، کوهستانها، باغها، قلمستانها، منابع آب، چشمه‌سارها، انهار طبیعی و پارکهای ملی، تأسیسات کشاورزی و دامداری و دامپروری و کشت و صنعت و اراضی موات و بایر و سایر اراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکتهای وابسته به دولت یا شهرداریها یا اوقاف و همچنین اراضی و املاک و موقوفات و محبوسات و اثلاث باقیه که برای مصارف عام المنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذی‌حق معرفی کردن خود یا دیگری، مبادرت نماید یا بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذی صلاح دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی گردد یا اقدام به هرگونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از «حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود.دادگاه موظف است حسب مورد رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حقّ یا اعاده وضع به حال سابق نماید.

تبصره ۱ - رسیدگی به جرائم فوق الذکر خارج از نوبت به عمل می‌آید و مقام قضائی با تنظیم صورتمجلس دستور متوقف ماندن عملیات متجاوز را تا صدور حکم قطعی خواهد داد.
«تبصره ۲ - در صورتی که تعداد متهمان سه نفر یا بیشتر باشد و قرائن قوی بر ارتکاب جرم موجود باشد قرار بازداشت صادرخواهد شد، مدعی می‌تواند تقاضای خلع ید و قلع بنا و اشجار و رفع آثار تجاوز را بنماید."

چهارم) مواد۶۸۴و ۶۸۵و ۶۸۶ مربوط به قانون مجازات اسلامی و قانون حفظ و گسترش فضای سبز شهرهااست که مجازات حبس از شش ماه تا سه سال و شلاق تا ۷۴ برای مباشرین آن پیش بینی نموده.صرفنظر از قانون مجازات اسلامی قوانین و مقررات مربوط به شهر و شهرداری

پنچم )مطابق ماده ۱ و۶ لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها با کسانی که اقدام به قطع غیرقانونی درختان کنند برخورد قانونی می شود .

"قوانین، مقررات و آرای صادره درباره قطع درختان، نکاتی را در این باره مطرح می کنند که آگاهی از آنها خالی از فایده نخواهد بود"ماده ۱ لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها می گوید؛ به منظور حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی رویه درختان، قطع هر نوع درخت و یا نابود کردن آن به هر طریق در معابر، میادین، بزرگراه ها و پارک ها، بوستان ها، باغات و نیز محل هایی که به تشخیص شورای اسلامی شهر، باغ شناخته شوند در محدوده و حریم شهرها بدون اجازه شهرداری و رعایت ضوابط مربوطه ممنوع است. قوانین، مقررات و آرای صادره درباره قطع درختان، نکاتی را در این باره مطرح می کنند که آگاهی از آنها خالی از فایده نخواهد بود. قانون، قطع درختان در معابر، بزرگراه ها، پارک ها و باغ ها را بدون اجازه شهرداری ها ممنوع کرده است. به طور کلی شاید بتوان گفت قطع درختان در مکان های عمومی شهرها و املاک خصوصی که درخت در آنها وجود دارد، ممنوع است.

در مقام نتیجه باید گفت:

با عنایت به اینکه قطع درخت و تصرف حریم جوی و جویبار و رودخانه مطابق قانون جرم محسوب شده و قانونگذار با کسانی که اقدام به قطع درختان و غصب و تصرف اراضی حریم نمایند. با توجه به اهمیت و تاثیر آب سالم درختان در اقلیم خاص مناطق کویری برای متخلفین فوق مجازات سنگینی لحاظ نموده است.‌لازم است مقامات مسئول قانونی بر علیه افراد و مقامات ناقض قانون در تخریب محیط زیست و قطع درختان و ..اقدام نمایند.دادستان شهرستان بعنوان مدعی العموم با مقامات و مسئولانی که در این زمینه به هر صورت وتحت هر عنوان مماشات نموده اند شدیدا برخورد نماید.

ادارات منابع طبیعی و ابهای زیر زمینی و....امثالهم از به خواب زدگی و خرگوشی خویش بیدار و از تخریب بیشتر عرصه منابع طبیعی منطقه جلوگیری نمایند.

کارشناسان اداره جهاد کشاورزی ضمن بررسی از پرورش غیرقانونی ماهی و تبدیل آب شیرین به شور و خسارات وارده از محل سموم و داروهای شیمیایی این ماهیان به مزارع وباغات پایبن دست آن جلوگیری نموده واز طرق حقوقی و کیفری نسبت به طرح دعوی و برچیدن و جمع آوری حوضچه ها و تخریب بناهای غیر قانونی آن وواعاده وضع به حال سابق اقدام نمایند. تا دیر نشده ادامه این وضع و خشک صدن بیشتر درختان ومزارع تبدیل به شورشها و ...انعکاس ان خدمت مقامات عالیه نظام و روسای قوای قضاییه و مجریه و ...نشود.

دکتر حمیدرضا آقابابائیان / وکیل پایه یک دادگستری