روابط ایران و طالبان چگونه است؟

افزایش همکاری‌ها

در پی ظهور داعش در افغانستان در سال ۲۰۱۵، ایران همکاری خود با طالبان را به منظور محافظت از مرزهایش افزایش داد. بخش‌های از نواحی مرزی دو کشور در اختیار این گروه است. این همکاری پنهانی در عین حال به گسترش روابط دیپلماتیک نیز منجر شد.

حد و حدود روابط طالبان با ایران هنگامی مشخص شد که ملا اختر منصور، رهبر این گروه، هنگامی که در ماه مه ۲۰۱۶ از ایران به پاکستان بازمی‌گشت، در حمله پهپادی ایالات متحده کشته شد.

ایران نخستین بار در اواخر ۲۰۱۸ اذعان کرد که میزبان فرستادگان طالبان بوده است. به گفته این کشور دولت افغانستان در جریان این دیدارها بوده است و هدف مذاکرات را "حل و فصل مشکلات امنیتی در افغانستان" اعلام کرد.

در پی توافق سال ۲۰۲۰ میان طالبان و ایالات متحده برای خروج نیروهای این کشور از افغانستان، ایران از واشنگتن به خاطر بها ندادن به مذاکرات بین دولت افغانستان و طالبان انتقاد کرد.

"آقای مجاهد در مصاحبه اخیر خود با خبرگزاری ایلنا گفت جنگ داخلی و نداشتن تجربه باعث شد که این گروه نتواند در دوره حکومت خود بر افغانستان روابط خوبی با ایران ایجاد کند"اما محمد جواد ظریف، وزیر خارجه این کشور، در سخنانی عمومی اعلام کرد که "طالبان قطعا بخشی از آینده افغانستان است، ولی نه همه آن."

روابط در حال حاضر به چه شکل است؟

بیشتر رسانه‌های داخلی ایران از اوج‌گیری مجدد نظامی طالبان، و شبح بازگشت این گروه به قدرت، ابراز نگرانی کرده‌اند.

• طالبان؛ اهرم فشار ایران در بازی بزرگ
• منطق رابطه ایران با طالبان
• ظریف: آینده دولت افغانستان بدون طالبان غیر ممکن است
• 'جنگ نیابتی'؛ طالبان و فاطمیون با ایران علیه آمریکا می‌جنگند؟

موضع عمومی دیپلمات‌های ایرانی به تأکید بر کاهش درگیری‌ها و بازگشت به دیپلماسی در افغانستان، و البته مقصر دانستن سیاست‌های آمریکا، محدود بوده است.

اما برخی از رسانه‌های تندرو و وابسته به سپاه حرف دیگری می‌زنند. خبرگزاری تسنیم نه تنها به منش اعتدالی طالبان اشاره کرده است، بلکه مطالبی نیز از مقامات ارشد این گروه در مذمت فرقه‌گرایی در افغانستان منتشر کرده است.

برای نمونه، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، به این خبرگزاری گفت است "ما به برادران شیعه خود تعهد می‌دهیم که هیچ‌گونه تبعیضی علیه آن‌ها اعمال نخواهد شد، و ما اجازه چنین کاری را نخواهیم داد."

این منابع به نوعی چهره عمومی روابط بلندمدت میان ارگان‌های امنیتی ایران و طالبان محسوب می‌شوند.

طالبان نیز لحن آشتی‌جویانه‌ای در قبال بخش بزرگ‌تری از رسانه‌های ایران اتخاذ کرده‌اند. آقای مجاهد در مصاحبه اخیر خود با خبرگزاری ایلنا گفت جنگ داخلی و نداشتن تجربه باعث شد که این گروه نتواند در دوره حکومت خود بر افغانستان روابط خوبی با ایران ایجاد کند. به گفته او طالبان دارد "رفتار خود را عوض می‌کند" و حالا فرق زیادی با حضیض روابط ایران و طالبان در سال ۲۰۰۰ دارد.

با این که ترسیم کلیات روابط ایران و طالبان به خاطر شالوده متغیر منافع دو طرف کار راحتی نیست، مشخص است هر دو دارند برای بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان که امری بسیار محتمل است، آماده می‌شوند.

• خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌‌بی‌سی فارسی دنبال کنید

ببینید: شلیک به امید؛ حملات هدفمند در افغانستان