آیا از نگاه غرب میزان آمادگی ایران برای ساخت بمب هسته‌ای به سطح بحرانی رسیده است؟

آگهی

«مؤسسه علوم و امنیت بین‌الملل» روز دوشنبه با انتشار گزارشی آورده است که «وضعیت ناآرام در منطقه فرصت بی‌نظیری برای ایران فراهم کرده، به‌طوری که در داخل این کشور توجیه برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای افزایش یافته است، این در حالی است ظرفیت‌های ایالات متحده و اسرائیل برای شناسایی و بازداشتن ایران از [رسیدن به سلاح هسته‌ای] به شدت کاهش یافته است.»

این گروه کارشناسی که مرتبا برنامه اتمی تهران را در گزارش‌های خود دنبال می‌کند هشدار داد که «توانمندی‌های تسلیحات هسته‌ای ایران خطرناک‌تر از همیشه شده است و این در شرایطی است که روابط ایران با غرب در سطح پایینی قرار دارد.»

این یافته‌ها نشان‌دهنده میزان «اشد خطر» برای جامعه بین‌المللی است و «اولین بار» است که این اندیشکده معتبر آمریکایی از زمان شروع گزارش‌دهی‌های خود در اکتبر ۲۰۲۲ درباره سطح تهدید برنامه هسته‌ای ایران، چنین درجه‌بندی از خطر را تعیین می‌کند.

شمارشگر گایگر بالاترین درجه خطر را نشان می‌دهد

در گزارش قبلی «مؤسسه علوم و امنیت بین‌الملل» که در ماه مه ۲۰۲۳ منتشر شد، امتیاز کل تهدید ایران ۱۴۰ از ۱۸۰ محاسبه شد که در گزارش تازه آن به تاریخ پنجم فوریه، این امتیاز به ۱۵۱ رسید.

امتیاز ۱۵۱ در حال حاضر در بالاترین دسته از درجه‌بندی خطر قرار دارد. در این درجه بندی ۶ متغیر در نظر گرفته شده است که هر کدام حداکثر ۳۰ امتیاز دارند و به عبارت دیگر بالاترین درجه تهدید بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ امتیاز است. 

بیشتر این امتیاز نتیجه اقدامات خصمانه ایران (۲۸ امتیاز) و ادبیات خصمانه ایران علیه ایالات متحده و متحدانش (۲۹ امتیاز)، و باقی‌ماندن نقطه گریز هسته‌ای ایران بر روی صفر (امتیاز کامل ۳۰) است. مابقی این امتیازات نیز نتیجه پیشرفت ایران در توسعه قابلیت‌های حساس هسته‌ای (۲۲ امتیاز)، افزایش تلاش‌ها برای ساخت سلاح هسته‌ای (۲۱ امتیاز)، و شفافیت ناکافی در مورد برنامه هسته‌ای (۲۱ امتیاز) است. 

بدین ترتیب، این امتیازات از ماه مه ۲۰۲۳ به طور کلی افزایش یافته است و امتیاز کلی تهدید را به درجه «اشد خطر» رسانده است.

نقطه گریز هسته‌ای

بر اساس این گزارش، ایران توانایی «گریز هسته‌ای و تولید اورانیوم غنی شده با درجه تسلیحاتی به قدر کافی برای ساخت یک سلاح هسته‌ای را در یک هفته دارد که تنها با استفاده از کسری از اورانیوم ۶۰ درصدی آن خواهد بود. اگر ایران بخواهد دسترسی بازرسان را به تاخیر بیندازد، تشخیص سریع این گریز هسته‌ای برای بازرسان دشوار خواهد بود.»

ایران با استفاده از ذخایر فعلی اورانیوم غنی شده با خلوص ۶۰ درصد و باقیمانده اورانیوم غنی شده با خلوص ۲۰ درصدی خود، «در مجموع ایران می‌تواند در عرض یک ماه اورانیوم کافی با درجه خلوص تسلیحاتی برای ساخت شش سلاح هسته‌ای و بعد از پنج ماه برای ساخت ۱۲ عدد [سلاح هسته‌ای] را داشته باشد.»

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

این وضعیت توام با امتناع ایران از اعطای دسترسی کامل بازرسان هسته‌ای بین‌المللی به سایت‌های مورد بحث غنی‌سازی، باعث شده تا نگرانی‌های غرب دو چندان شود. سطح ابهام در مورد این مکان‌ها در سال گذشته میلادی افزایش یافته است.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در ژانویه هشدار داد که تهران از نظارت به طور بی‌سابقه‌ای  امتناع می‌کند.

گروسی در جریان مجمع جهانی اقتصاد در شهر داووس گفت: «این یک وضعیت بسیار ناامید کننده است.

ما فعالیت‌های خود در ایران را ادامه می‌دهیم، اما به طور حداقلی. آنها همکاری را به شکلی بسیار بی‌سابقه محدود کرده‌اند.»

این «عدم شفافیت» باعث شده تا «مؤسسه علوم و امنیت بین‌الملل» نمره شفافیت ناکافی در مورد برنامه هسته‌ای ایران را ۲ درجه نسبت به گزارش هفت ماه پیش خود افزایش دهد و به عدد ۲۱ برساند.

سانتریفیوژهای ساخت ایران در نمایشگاه دستاوردهای هسته‌ای در فوریه ۲۰۲۳

آسوشیتدپرس

بر اساس گزارش، تهران همچنین توانایی خود در غنی‌سازی اورانیوم از سطوح بسیار پایین تا میزان مورد نیاز به عنوان سوخت برای بمب هسته‌ای را افزایش داده است.

این مؤسسه اشاره می‌کند که «ایران اهداف بلندپروازانه‌ای برای افزایش برنامه غنی‌سازی خود دارد و هدف‌گذاری خود را بر روی نصب ده‌ها هزار سانتریفیوژ پیشرفته، تولید طیف وسیعی از سطوح غنی‌سازی و ده‌ها هزار کیلوگرم اورانیوم غنی شده قرار داده است.» 

این گزارش می‌نویسد که «ایران توانایی تولید مقادیر زیادی اورانیوم غنی شده و دستیابی به سطوح غنی‌سازی تا ۹۰ درصد یا همان اورانیوم با درجه تسلیحاتی را دارد.»

در پایان این گزارش آمده است که با این میزان از ذخایر زیادشونده، «ایران می‌تواند به سرعت اورانیوم کافی با درجه تسلیحات برای یک زرادخانه هسته‌ای را کوچک تولید کند. علاوه بر این، ایران راه‌های متعددی برای پرتاب سلاح‌های هسته‌ای از جمله موشک‌های بالستیک دارد.»

آگهی

• «وقت آن نرسیده که ایران سلاح اتمی داشته باشد؟»؛ یک «سئوال معمولی» یا «شیطنت» صداوسیما در پخش زنده!

در همین حال، ایران روز دوشنبه پنجم فوریه (۱۶ بهمن) اعلام کرد که ساخت چهارمین رآکتور هسته‌ای خود را آغاز می‌کند که نشان‌دهنده تمایل حاکمیت ایران برای ادامه ساخت زیرساخت‌های اتمی است.

 محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران در این رابطه گفت: «سایت هسته‌ای اصفهان به عنوان یکی از قطب‌های هسته‌ای در جهان با دارا بودن سه رآکتور هسته‌ای و با در دستور کار داشتن ساخت رآکتور چهارم، مرکز موفق هسته‌ای است.» 

این رآکتور جدید یک راکتور تحقیقاتی چند منظوره ۱۰ مگاواتی است. آقای اسلامی پیش‌تر تصریح کرده بود که «داشتن سلاح کشتار جمعی هرگز در دکترین دفاعی ایران جایگاه نداشته و ندارد.»

رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده و نامزد جمهوری‌خواه انتخابات ۲۰۲۴ روز یکشنبه در گفتگو با شبکه آمریکایی فاکس نیوز در یک گمانه‌زنی شخصی ادعا کرده بود که به اعتقاد او، ایران می‌تواند ظرف ۶۰ روز به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.