آثار مخرب زیست محیطی که با احداث سد مارون شاهد خواهید بود / تشدید بحران بی‌آبی در خوزستان و آینده مبهم شادگان

به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، از دوران سازندگی تاسیس سدهای مختلف بر روی رودخانه‌های استان خوزستان آغاز شد و به گفته کارشناسان تاسیس این سدها باعث ایجاد مشکلات متعدد زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی برای منطقه خوزستان شده‌ است و اکنون نیز چند ماهی است که خبر از تاسیس سد جدیدی به نام «سد مارون ۲» شده است که برای بررسی مشکلات احتمالی در پی احداث این سد با یکی از کارشناسان محیط زیست به گفتگو نشستیم.

شبنم قنواتی زاده، کارشناس محیط زیست درباره تعداد سدهای بالا در استان خوزستان گفت: ما فعالین محیط زیستی تاسیس هر سدی را به عنوان مانعی بر مسیر جریان اصلی رودخانه تلقی می‌کنیم و به طور عام مخالف احداث این سد‌ها هستیم؛ البته احداث تعداد معدودی سد، آن هم با کارشناسی درست برای توسعه ضروری و احداث آن اجتناب ناپذیر است و اگر قرار است سدی ساخته شود، باید تمام ملاحظات زیست محیطی، فرهنگی، اجتماعی و حتی امنیتی آن در نظر گرفته شود.

وی ادامه داد: «سد مارون ۲» چند اشکال اساسی دارد؛ اولا با توسعه کشاورزی که در بالادست سد مارون یک انجام شده، آب چندانی به تالاب شادگان (در انتهای مسیر رود مارون که در انتهای آن رودخانه جراحی نام دارد) روانه نمی‌شود و همین الان میزان آب حداقلی از طریق کانال "محیط زیست" وارد تالاب می‌شود و وضعیت تالاب شادگان به عنوان یک تالاب بین‌المللی رو به احتضار است.

این کارشناس محیط زیست درباره مشکلات سد مارون ۲ تصریح کرد: الان قرار است سد مارون ۲ با رویکرد اشتغال‌زایی در شهرستان دهدشت در بالادست سد مارون یک احداث شود و مشخصا از طرف مسئولین مطرح می‌شود که احداث این سد برای توسعه کشاورزی و تامین آب شرب منطقه دهدشت است؛ غافل از اینکه در پایین این سد رودخانه‌ای داریم که آب آن شور و سولفات است و احداث این سد اجازه نمی‌دهد که این آب شور با آب شیرین ترکیب شود و اثرات شور بودن آن در پایین دست متعادل‌تر شود و وقتی که شما سدی را بر روی آب شیرین در بالادست احداث می‌کنید، آن چیزی که باقی می‌ماند، این است که آب شیرین را در بالا حبس کردید و آن‌چیزی که در پایین دست باقی می‌ماند، آب سولفات است که علاوه بر اینکه باعث شوری خاک پایین دست می‌شود، شوری فزاینده‌ای را نیز برای آب پایین دست ایجاد می‌کند.

مدیرعامل انجمن دیده‌بان جلگه سبز خوزستان درباره استدلال موافقین احداث سد ادامه داد: موافقین، مسئولین شهرستان‌های محرومی مانند دهدشت هستند؛ منطقه‌ای است که مانند برخی استان‌ها از توسعه عقب مانده و مردم و متولیان امر یا نمایندگان مجلس وعده‌هایی را به مردم برای احداث سد و آبادانی و ایجاد اشتغال در منطقه می‌دهند و البته احداث همان سد مارون یک نوعی کشاورزی را توسعه داد که مشکلات زیست محیطی فراوانی برای زمین‌های پایین دست ایجاد کرد.

وی افزود: ایجاد سد مارون ۲ ممکن است بتواند یک آبادانی و اشتغال موقت برای شهرستان دهدشت به وجود بیاورد، اما حتی در همان کوتاه مدت اثراتی زیست محیطی زیادی را خواهد داشت که دود آن در چشم همه خواهد رفت؛ شما بعد از احداث این سد، کانون‌های ریزگرد جدید با بستر‌های تالابی شادگان را خواهید داشت؛ رئیس هواشناسی کشور هم اعلام کرده‌ بود که بیش از ۷۰ درصد ریزگرد‌هایی که کشور را تحت تاثیر قرار داده‌ است با فعال شدن کانون‌های داخلی ریزگرد است و اکنون با احداث سد مارون ۲ جریان طبیعی رودخانه حبس می‌شود و در بالادست "تشت تبخیری" (دریاچه‌های پشت سدها) را ایجاد می‌کنیم و باعث تشدید شکل‌گیری کانون‌های ریزگرد جدید در پایین‌دست می‌شویم.

قنواتی زاده درباره بحران آینده آب ناشی از تاسیس سد مارون ۲ اظهار کرد: سد مارون ۲ قطعا باعث تشدید بحران آب در منطقه خواهد شد؛ در استان خوزستان در قسمت خروجی رودخانه‌ها به خلیج فارس مسئله‌ای تحت عنوان "مد دریا" را داریم؛ در سالیان گذشته جریان طبیعی رودخانه‌های شیرین که به خلیج فارس تخلیه می‌شدند باعث پس زدن آب شور دریا می‌شدند که این مد دریا در تقابل با آب شیرینی که به آن تخلیه می‌شد توازنی را در منطقه ایجاد کرده‌ بود که باعث پایداری اکوسیستم منطقه شده‌ بود و متاسفانه با احداث سد‌های بیش از توان رود‌های استان، حق آبه طبیعی خلیج فارس را در "تشت‌های تبخیر" حبس کردیم که علاوه بر اثرات گلخانه‌ای که در منطقه ایجاد می‌کنیم، باعث ذوب شدن زودهنگام ذخایر برفی و یخچالی در ارتفاعات می‌شود و پایین دست را نیز از جریان طبیعی رودخانه‌ها محروم می‌کنیم.

وی در این باره تاکید کرد: یکی دیگر از اثراتی که ایجاد می‌شود، این است که شما دیگر آب شیرین را برای پیش‌آمدگی آب دریا ندارید و آب شور در نهایت پیروز و وارد نخیلات می‌شود و بسیاری از نخیلات که در منطقه شادگان داریم از بین می‌رود و همه این‌ها می‌تواند باعث کاهش درآمد از صادرات خرما، مشکلات اجتماعی، مهاجرت، اثرات زیست محیطی و حتی تبعات امنیتی نیز داشته باشد.