آمارهایی تکان‌دهنده از جنگ ایران و عراق

چکیده :عددها به شما نشان می‌دهد ۹۱۹۱۸ نفر از شهدای ایران نوجوانان بین ۱۶ تا ۲۰ سال بودند؛ وقتی به تک‌تک نوجوان‌های این آمار و زندگی‌ها و خانواده‌های پشت سرِ هر کدام نگاه کنید، تن و بدنتان...

جعفر شیرعلی نیا

جمله‌ی معروفی منسوب به استالین هست که می‌گوید: «مرگ یک نفر یک تراژدی و مرگ میلیون‌ها نفر آمار است.»
این بدترین نوع نگاه به عددهایی است که به‌عنوان آمار پیشِ روی ما قرار می‌گیرد به‌ویژه آن‌جا که عددها و رقم‌ها با جان انسان‌ها سر و کار دارد.

عددها به شما نشان می‌دهد ۹۱۹۱۸ نفر از شهدای ایران نوجوانان بین ۱۶ تا ۲۰ سال بودند؛ وقتی به تک‌تک نوجوان‌های این آمار و زندگی‌ها و خانواده‌های پشت سرِ هر کدام نگاه کنید، تن و بدنتان می‌لرزد.

اگر رقم ۶۳۴۴۱ نفریِ جوانان شهید که سن ۲۱ تا ۲۵ سال داشتند را به آمار شهدای نوجوان اضافه کنیم حدود ۷۲ درصد از شهدای ایران را نوجوانان و جوانانِ بین ۱۶ تا ۲۵ سال تشکیل می‌دهند. یعنی از هر سه نفر ایرانی که در صحنه‌ی جنگ ایران و عراق در خون خود می‌غلطد، دو نفر کمتر از ۲۵ سال دارند.

از کتابچه‌ای با عنوان گزیده‌های آماری بنیاد شهید که سال ۱۳۸۰ منتشر شده آمارهایی در فایل پی‌دی‌افِ در پست بعدی قرار داده‌ام که می‌تواند زمینه‌ی تامل‌ها و تحقیقات فراوانی باشد.

بر اساس این آمارها سال ۱۳۶۵ خونین‌ترین سال جنگ ایران و عراق بود. بر اساس آمار رسمی بنیاد شهید، سال ۱۳۶۳، ۱۵۰۶۶ شهید و سال ۱۳۶۴، ۱۶۷۹۹ شهید داشته‌ایم. در حالی که سال ۶۵ به تنهایی ۴۱۰۵۰ نفر شهید شده‌اند‌، حدود ۹ هزار شهید بیشتر از مجموع شهدای دو سال قبل.

این اطلاعات می‌تواند ذهن محققان را به پرسش‌های فراوانی راهنمایی کند.

نمونه‌ی دیگر این‌که در سال ابتدایی جنگ که آغاز هجوم همه‌جانبه‌ی ارتش صدام است ‌آمار شهدا عدد ۱۲۳۴۵ را نشان می‌دهد. این عدد در سال ۶۷ که جنگ چند ماه بیشتر در جریان نبود ۲۱۲۳۰ شهید است.

"بر اساس آمار رسمی بنیاد شهید، سال ۱۳۶۳، ۱۵۰۶۶ شهید و سال ۱۳۶۴، ۱۶۷۹۹ شهید داشته‌ایم"مقایسه‌ی آمار اسرا در این دو مقطع نیز بسیار تکان‌دهنده است. بر اساس کتاب تهیه‌شده در موسسه‌ی پیام آزادگان آمار اسرای سال اول جنگ حدود ۲۰۰ اسیر است، این آمار برای چند ماه پایانی جنگ به حدود ۲۴ هزار اسیر می‌رسد. این رقم وقتی شگفت‌انگیز‌تر می‌شود که بر اساس آمار همین کتاب آمار کل اسرای ایران در جنگ حدود ۴۰ هزار نفر است. یعنی بیش از نیمی از اسرای کل جنگ مربوط به چند ماه پایانی جنگ در سال ۶۷ است. (شرح قفص، ص۷ و۲۴)

حالا شما می‌توانید دقت‌های بیشتری در این عددها داشته باشید و به نکات و سوال‌های بیشتری برسید.