گزارش تحقیقی: تولید مشترک پهپاد «شاهد» توسط ایران و روسیه در خاک تاتارستان

گزارش جدید دو رسانه‌ تحقیقاتی روس از جزئیات تدارکات برای تولید پهپاد مدل «شاهد» در خاک تاتارستان در غرب روسیه پرده برمی‌دارد.

در حالی‌ که حکومت جمهوری اسلامی هم‌چنان منکر حمایت تسلیحاتی از روسیه است، برآورد می‌شود طی سه ماه گذشته پهپادهای مدل شاهد حدود ۶۰ درصد تسلیحاتی را تشکیل داده‌اند‌ که نظامیان روس در حمله‌های هوایی علیه اوکراین استفاده کرده‌اند.

آلابوگا واقع در جمهوری خودمختار تاتارستان در ۱۳۰۰ کیلومتری شرق مسکو و بیش از سه هزار کیلومتری شمال تهران از حدود ۲۰ سال پیش رسماً به عنوان منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی اعلام شد و آن قدر پیشرفت داشت که هفت سال پیش نشریهٔ فایننشال تایمز آن را بهترین منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی اروپا اعلام کرد.

اما از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین، وضع تحریم‌ها و انصراف شرکت‌های غربی از جمله فورد آمریکا که کارخانهٔ بزرگ تولید خودرو در این منطقه احداث کرده بود، وضعیت آلابوگا به طور اساسی تغییر کرده و در حالی‌که خروج سرمایه‌گذاران مشکلات مالی به بار آورده، فراخوان اجباری برای اعزام به جبهه برای پرسنل این منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی به چالشی جدی تبدیل شده است.

از آغاز جنگ تنها کارخانه‌هایی که در روسیه به سفارش دولت سلاح تولید می‌کنند مشکل مالی ندارند و کارگران‌شان از خدمت نظامی معاف شده‌اند. به همین دلیل مدیریت آلابوگا «تصمیم گرفته بخشی از ظرفیت‌های علمی-صنعتی خود را به تولید پهپاد اختصاص دهد».

حال گزارشی جدید نشان می‌دهد که در پاییز گذشته توافق تولید پهپادهای شاهد در تاتارستان منعقد شده است.

بیشتر در این باره:

کاخ سفید: روسیه به دنبال تولید پهپاد در خاک خود با کمک ایران است

رسانه‌های روسی پروتکل و ارزورت در تحقیقی مشترک گزارش دادند یک مجتمع با مساحت ۴۰ هزار متر مربع در آلابوگا به تولید پهپادهای شاهد اختصاص یافته و پس از تکمیل به صد هزار متر مربع گسترش می‌یابد.

به گفته یک منبع که هویتش فاش نشده، نامه‌ای با امضای سرگئی شایگو، وزیر دفاع روسیه، به رویت این منبع رسیده که منابع مالی لازم برای خرید فناوری پهپاد از ایران را پاراف کرده؛ به گفتهٔ این منبع، این نامه متعاقباً برای امضا به دفتر ولادیمیر پوتین ارسال شده است.

بر اساس این نامه، روسیه ۸۰ میلیارد روبل به ایران پرداخت کرده که ۳۰ میلیارد آن بودجه دولتی‌ است، اما دقیقاً مشخص نیست ۵۰ میلیارد روبل دیگر توسط چه نهادی پرداخت می‌شود. ظن آن می‌رود که بانک وت‌ب که خبر دایر شدن نمایندگی آن در تهران به تازگی منتشر شد تامین مالی این طرح را برعهده گرفته باشد.

هرچند ایران همواره ادعا کرده به دنبال خرید و فروش با ارز ملی‌ است، منابع دو رسانه‌ روس می‌گویند تهران از دریافت روبل در قبال پهپادهای خود صرف‌نظر و درخواست طلا کرده بود و گویا یک هواپیما آماده شده بود تا این طلا را به تهران انتقال دهد، اما بعداً نظر طرف ایرانی عوض شده و خواهان دریافت دلار شده است.

بیشتر در این باره:

درخواست آمریکا و متحدانش برای تحقیق سازمان ملل درباره همکاری پهپادی ایران و روسیه

به نوشته خبرنگاران پروتکل و ارزورت، اسنادی مرتبط با طرح تولید پهپادهای ایرانی در روسیه در اختیار آنهاست که از جمله گویای تلاش طرفین برای مخفی‌کاری در این فرایند است؛ چنان که این سند به‌رغم این‌که عکس پهپادهای شاهد را بر صفحهٔ پایانی خود دارد اما نام طرح، تولید قایق و طرف قرارداد نه ایران، بلکه بلاروس اعلام شده است.

مطابق این سند، در مرحلهٔ اول ایران موظف است فناوری و تمام قطعات لازم را در اختیار روسیه بگذارد و همچنین به حدود ۲۰۰ نفر پرسنل آموزش دهد و در مرحلهٔ دوم تمام قطعات پهپادهای شاهد در آلابوگا تولید خواهد شد و ضمناً مهندسان روس بر روی بهبود پهپادهای ایرانی کار خواهند کرد. در این مرحله تنها کلاهک جنگی این پهپادها دست‌کم به مدت دو تا سه سال توسط ایران تامین خواهد شد.

حدوداً یک ماه پیش آمریکا اسنادی از مشارکت نظامی ایران و روسیه در جنگ با اوکراین منتشر کرد و یکی از تصاویر آن مراحل ساخت کارخانهٔ تولید پهپاد در منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی آلابوگا در روسیه را نشان می‌داد.

جان کربی هماهنگ‌کنندهٔ ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرد کارخانهٔ ساخت پهپادهای شاهد در تاتارستان تا اوایل سال آینده میلادی به طور کامل به بهره‌برداری می‌رسد.