باغ عفیف آباد بنایی زیبا از دوره صفویه

 باغ عفیف آباد که به باغ گلشن نیز شهرت دارد از زیباترین باغ‌های سنتی ایران بوده که گذر زمان هم نتوانسته ساختار سنتی آن را تغییر دهد.

این باغ مساحتی حدود ۱۲۷ هزار مترمربع دارد و بهترین زمان بازدیدش اردیبهشت ماه است.

عمارت دو طبقه‌ای که در وسط باغ گلشن ساخته شده با ظاهر شاهانه و تزیینات خیره‌کننده‌اش هر بازدیدکننده‌ای را مبهوت شکوه، عظمت و زیبایی خود می‌کند.

تاریخچه باغ عفیف آباد

باغ عفیف آباد  در دوره صفویه ساخته شده و مورد استفاده شاهان آن دوره بوده‌ است.

پس از دوره صفویه، این باغ رونق و آبادی خود را از دست می‌دهد تا اینکه در دوره قاجاریه میرزا علی محمد خان قوام‌الملک دوم این باغ را خریداری کرده و دوباره بازسازی و مرمت می‌کند.

باغ گلشن یا عفیف آباد در منطقه‌ای عیان نشین قرار داشته و بازسازی و ساخت عمارت آن در سال ۱۸۶۳ میلادی به پایان رسید. قوام‌الملک دوم قناتی در نزدیکی باغ برای آبیاری این مجموعه خریداری می‌کند.

این باغ در اواخر دوره قاجار به عفیفه خانم خواهرزاده قوام‌الملک دوم به ارث می‌رسد.

عفیفه خانم در بهسازی و دگرگونی باغ بسیار موثر بوده و جلوه‌ای دیگر به باغ  بخشید که در دوره پهلوی وارثان خاندان قوام این باغ را به فرح پهلوی هدیه کردند.

در سال ۱۳۴۰ این باغ در مزایده گذاشته شد و ارتش این مزایده را برنده شد و باغ عفیف آباد در اختیار ارتش قرار گرفت.

ارتش از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۹ به مرمت و بازسازی آن پرداخت.

معمارانی که مرمت بنا را به عهده گرفته بودند، با الهام از کاخ ورسای فرانسه بخش‌هایی از بنا را بازسازی کردند.

 فرم سنتی ساختمان در تمامی مراحل بازسازی به طور کامل حفظ شد.

در سال ۱۳۴۹ زمانیکه مرمت این بنا به  پایان رسید باغ عفیف آباد تبدیل به یک مرکز تفریحی برای خاندان پهلوی و سران ارتش شد.

طبقه دوم عمارت مجموعه همچنان در اختیار فرح پهلوی بود.

در سال ۱۳۵۷ پس از برکناری حکومت پهلوی، مالکیت این مجموعه تغییری نیافت و در اختیار ارتش جمهوری اسلامی ماند.

سال‌ها بعد در روز ارتش ۲۹ فروردین ۱۳۷۰ باغ عفیف آباد تبدیل به دومین باغ موزه نظامی بزرگ کشور شد.

معماری باغ عفیف آباد

برای ورود به باغ باید از درب چوبی وارد بخش شمالی آن شوید.

چهار ستون گچی ساده الهام گرفته از تخت جمشید در ورودیه باغ است.

 سر در ورودی در میان دو نگاره شیر قرار گرفته، گویی که این درب چوبی در میان پنجه‌های دو شیر قدرتمند قرار دارد.

پس از گذر از درب ورودی باغ، دالانی می‌بینید که شما را به فضای اصلی آن پیوند می‌دهد.

به محض ورود به باغ گلشن چند بخش در برابر چشمان شما ظاهر می‌شود که در همان نگاه اول توجه‌تان را به خود جلب می کند.

این بخش‌ها عبارتند از:

عمارت دو طبقه، فضای داخلی باغ و درختان سربه فلک کشیده و حوض بزرگ و زیبا که در این باغ قرار دارد.

در این باغ موزه برای سهولت شما مسیری در نظر گرفته شده تا راحت‌تر بتوانید تمامی بخش‌های آن را از نزدیک ببینید.

مسیر پیشنهادی از کنار حوض بزرگ شروع شده و در نهایت به عمارتی که اشاره شد می رسد.

ساختمان کاخ به صورت دو طبقه با ۳۰ اتاق تالار طراحی شده و در آن دو موزه به نام‌های نظامی و عبرت وجود دارد.

درب اصلی ساختمان در قسمت شمالی آن واقع شده‌است.

برای ورود به این عمارت باشکوه دوطبقه باید از پلکان سنگی سمت شمالی وارد شوید.

پس از بالا رفتن از پله‌های سنگی بر پیشانی ساختمان با طرح نگاره‌ای از تاجگذاری یکی از پادشاهان ساسانی بر کاشی روبرو می‌شوید.

علاوه بر نگاره‌ای زیبا که بر پیشانی ساختمان قرار دارد، نمای شرقی و چهار سرستون‌هایی که در دو ایوان شمالی و جنوبی ساختمان وجود دارد، از جمله زیبایی‌های این عمارت باشکوه هستند که در همان نگاه اول توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند.

نمای شرقی ساختمان یک ایوان بسیار بزرگ دارد که در تمام طول بنا کشیده شده‌است.

پس از تماشای تمامی زیبایی‌های نمای عمارت از ایوان شمالی وارد ساختمان می‌شوید.

طبقه اول کاخ همان‌طور که گفته شد، تبدیل به موزه نظامی شده‌است.

آب نمای ساخته شده در این طبقه در کنار پنجره‌های رنگین بخش شرقی، فضای دلنشینی در آن به وجود آورده‌است.

در موزه نظامی چندین اتاق برای سلاح‌های سرد، گرم و پیشرفته به صورت جداگانه وجود دارد .

از سه پله بالا می‌روید و وارد طبقه دوم ساختمان و موزه عبرت می‌شوید.

طبقه دوم شامل راهروی بلند و طولانی است که در دو طرفش اتاق‌های متعدد تو در تو قرار دارد.

در مرکز این طبقه یک تالار باشکوه با سقفی چوبی و تزیین شده قرار دارد که با نقش‌های گل و بوته، شکارگاه و بزم آراسته شده‌اند.

دیوار‌های طبقه دوم تماما گچ‌بری و مقرنس‌کاری شده و درب‌ها و پنجره‌هایشان شیشه‌های رنگی دارند.

موزه نظامی باغ عفیف آباد

 طبقه اول ساختمان موزه نظامی است.

در این موزه مجموعه‌ای از سلاح‌های گرم و سرد، خودکار، نیمه خودکار، انواع شمشیر، زره، کلاهخود، سپر، انواع تفنگ سرپر، سنگ چخماق، تفنگ شکاری، تپانچه و انواع مسلسل نگهداری می‌شود.

در موزه نظامی اولین اتاقی که از آن بازدید می‌کنید، اتاق سلاح‌های سرد بوده که پس از تماشای انواع سلاح‌های سرد به اتاق دوم که انواع سلاح‌های گرم است، می‌روید.

این سلاح‌ها شامل تفنگ‌های اولیه، سیستم سنگ چخماق و انواع تفنگ سرپر هستند.

تفنگ‌های موجود در این اتاق مربوط به زمانی است که هنوز خشاب و فشنگ اختراع نشده بودند.

پس از تماشای انواع سلاح‌های گرم وارد اتاقی می‌شوید که سلاح‌های پیشرفته‌تر در آن نگه‌داری می‌شوند.

در این اتاق انواع تفنگ‌های دولول، و شش لول، تفنگ‌های شکاری وجود دارد.

تفنگ‌هایی که در این قسمت وجود دارند، بسیار متنوع هستند، به گونه‌ای که در خاورمیانه این مجموعه منحصر به فرد است.

به طور مثال تفنگ‌های عجیب و جالبی با طولی بیش از دو متر در این موزه نگهداری می‌شوند.

این تفنگ‌ها برای حفاظت قلعه استفاده شده است.

در این موزه تفنگ‌های افراد مشهوری مانند فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، رضاشاه، محمدرضا شاه، سلاح‌های مبارزان نهضت جنگل، مسلسل رییس علی دلواری نیز نگهداری می‌شود. در کنار پلکان ورودی نیز ارابه تشیع جنازه رضا شاه و توپ فتح علی شاه قاجار دیده می‌شود.

موزه عبرت باغ عفیف آباد

 با بالا رفتن از سه پله وارد طبقه دوم ساختمان می‌شوید که به نام موزه عبرت نام‌گذاری شده‌است.

طبقه دوم شش اتاق و یک تالار بسیار بزرگ دارد که چشم اندازش به سمت باغ عفیف آباد است.

سقف چوبی این طبقه بسیار زیباست، گویی بیش از ۲ هزار و ۵۰۰  تابلوی نقاشی منحصر به فرد با طرح رومی بر روی آن کشیده شده که هیچ کدام از آن‌ها تکراری نیستند.

در اتاق‌ها از مبلمانی ساخت فرانسه و هماهنگ با فرش و دیوار‌ها استفاده شده که ظاهری بی‌نظیر به این کاخ داده‌است.

در موزه عبرت اشیای مختلفی از دوران پهلوی نگه‌داری می‌شود که یکی از این اشیا پیانوی فرح پهلوی است که در جشن‌های ۲ هزار و ۵۰۰ ساله از آن استفاده می‌کردند.

قهوه‌خانه سنتی باغ عفیف آباد

یکی از بخش‌های مشهور مجموعه باغ عفیف آباد که در قسمت غربی ورودی باغ قرار دارد، قهوه‌خانه سنتی است.

این قهوه‌خانه از آجر ساخته شده و حوضی کوچکی در قسمت مرکزی آن قرار دارد.

قهوه‌خانه سنتی شش حجره دارد که دیوارهایشان با کاشی‌کاری‌های سنتی بسیار زیبا تزیین شده‌اند.

مضمون این تزیینات، حکایت‌هایی از شاهنامه فردوسی مانند داستان ضحاک و کاوه آهنگر، داستان زال و سیمرغ، نبرد رستم و سهراب، نبرد تهمتن و دیو سفید و نبرد رستم و اسفندیار است.

 حمام خزینه باغ عفیف آباد

حمام خزینه دارای قبه و مناره بوده و به شیوه سنتی ساخته شده‌است.

این حمام دو خزینه سرد و گرم دارد و آب گرمش از طریق جاسازی دیگ مسی در کف خزینه بوده است.

دیوار‌های حمام با نقوش برجسته تزیین شده‌اند که مشهورترین آن‌ها نقوش فرهاد در کوه بیستون، دیدار مردم با خسرو پرویز ساسانی، صحنه ورودی یوسف به جمع زنان مصری است.

باغ عفیف آباد در قسمت شمالی شیراز و در جنوب خیابان قصرالدشت و در بلوار ستارخان، انتهای خیابان عفیف آباد قرار دارد.

باغ گلشن همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۵ بعدظهر پذیرای میهمانان نوروزی است.

باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز