روز دانشجو؛ روز استکبار ستیزی

نامگذاری ۱۶ آذر به‌عنوان روز دانشجو منبعث از حادثه‌ای است که طی آن سه دانشجوی دانشگاه تهران با حمله دژخیمان شاه در سال ۱۳۳۲ به شهادت رسیدند. ماجرا از این قرار بود که بعد از کودتای آمریکایی ۲۸ مرداد و زمزمه حضور انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها در ایران، دانشجویان به کودتا و حضور مجدد شیطان بزرگ معترض بودند و در داخل و خارج دانشگاه تهران چند روز تظاهراتی برپا کردند. تا اینکه یک روز قبل از سفر نیکسون (معاون رئیس‌جمهور آمریکا) به ایران، سربازان شاه برای کنترل اوضاع وارد دانشگاه شده و به‌بهانه‌ای واهی وارد دانشکده فنی می‌شوند و تعداد زیادی را مجروح کرده و سه نفر را به شهادت می‌رسانند. در‌حقیقت دانشجویان روز ۱۶‌آذر را به‌عنوان روز مبارزات ضد آمریکایی گرامی می‌دارند و ۱۶‌آذر را می‌توان روز مبارزات قشر فرهیخته دانشجو با آمریکا و استکبار جهانی نامید و حالا بعد از گذشت ۷۰ سال از آن واقعه دانشجو و دانشگاه ما کماکان در مسیر صعود به قله‌های دانایی و بینایی در حرکت است و باید مراقب بود بلندگو‌های آمریکا (من و تو – اینترنشنال – بی‌بی‌سی و‌...) در این روز‌های ضداستکباری ما را به دامن استکبار و مقاصدش نکشانند.

۲- رهبری انقلاب؛ عامل اصلی تحول در حوزه علمی و دانشگاهی

بی‌شک بخش زیادی از توسعه علم و ارتقای رتبه جهانی ایران در این زمینه و شأنیت والای قشر دانشجو بعد از انقلاب را مدیون دیدگاه‌ها و نظرات رهبری انقلاب اسلامی هستیم.

- از سال‌ها قبل از انقلاب تا همین روز‌های بعد از کرونا ارتباط با قشر دانشجو رویه‌ای مستمر در ممشای رهبر‌معظم‌انقلاب بوده است. هیچ‌کدام از مسئولان در این ۴۳ سال به اندازه رهبر انقلاب با دانشجویان دیدار (آن هم دیدار‌هایی برای شنیدن و گفتگو با دانشجویان) نداشته است.

"نامگذاری ۱۶ آذر به‌عنوان روز دانشجو منبعث از حادثه‌ای است که طی آن سه دانشجوی دانشگاه تهران با حمله دژخیمان شاه در سال ۱۳۳۲ به شهادت رسیدند"حضور مستمر در دانشگاه‌ها تا جلسات ثابت در حسینیه امام خمینی (حتی برگزاری این جلسات به‌صورت ویدئویی در دوران کرونا) ادامه داشته است و دانشجویان با سلایق مختلف فکری و فرهنگی به بیان دیدگاه‌های خود پرداخته‌اند و در مقابل نیز رهبری انقلاب به طرح اهداف و برنامه‌ها در مسیر علم و دانش و رهجویان این مسیر پرداخته‌اند.

- مبدع نظریات مهمی که نقش دانشجو و دانشگاه را برجسته‌تر کرد، رهبری انقلاب بوده‌اند. از کرسی‌های آزاداندیشی تا اقتصاد دانش‌بنیان و توجه ویژه به نخبگان و حمایت از دانشمندان علوم مختلف (مانند نانو و سلول‌های بنیادی و علوم هسته‌ای و‌...) با حمایت و پشتیبانی و هدایت شخص رهبر‌معظم‌انقلاب در این سال‌ها پیشرفته است.

۳- دانشجوی تراز و مورد انتظار رهبری

از مجموعه بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با دانشجویان و یا در مناسبت‌های مختلف می‌توان به این نتیجه رسید که بهترین نگاه نسبت به شأن و منزلت دانشجو در بیانات ایشان است.

‌خاطره انگیز خواهد بود که در این بخش از یادداشت به دیدگاه‌های رهبر انقلاب حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای در اولین دیدارشان با دانشجویان پس از انتخاب شدن به‌عنوان رهبر انقلاب بپردازیم. در این دیدار که به‌منظور بیعت با، ولی فقیه و ۹ روز بعد از انتخاب ایشان برگزار شد، چند نکته کلیدی را مطرح فرمودند:

جایگاه والای دانشگاه (پایه‌ای برای آینده کشور): در‌نظر رهبر کبیر فقید ما مساله دانشگاه‌ها جزء مسائل طراز اول برای انقلاب و کشور بود. یک وقتی در دیداری -که جمعی از مسئولان فرهنگی با ایشان داشتند که ما [هم]بودیم‌- ایشان فرمودند که مساله جنگ، یک مساله موقت است، [اما]مساله مهم، مساله ماندگار، مساله اساسی، مساله دانشگاه‌ها است؛ و این یک واقعیت است؛ و دانشگاه -که قوام اصلی آن هم به استاد و دانشجو است- حقیقتا پایه‌ای است برای آینده کشور. انتظاری فراتر از از دانشجویان جهان: دانشجو در نظام جمهوری اسلامی -که یک نظام صددرصد مردمی است- باید نقشی داشته باشد بارزتر از نقش دانشجویان در هر جای دیگر دنیا.

حرکت پرشتاب علمی‌: برادران و خواهران عزیز دانشجوی من به این نکته توجه کنند: هیچ‌چیز نباید موجب بشود که در حرکت علمی آن‌ها اندک توقفی و تعللی به‌وجود بیاید؛ و دشمن این را می‌خواهد؛ دشمن این توقف و تعلل را می‌خواهد. نباید بگذارید، نباید بگذاریم؛ باید علی‌رغم دشمن، حرکت علمی در کشور حرکتی باشد شکوفا، امیدبخش، پرآینده.

تقویت توان سیاسی و فکری و فرهنگی دانشگاه: آن نکته اساسی‌ای است که در همین جملاتی که الان از وصیت‌نامه حضرت امام عزیزمان خوانده شد و حکایت شد و در بیانات عدیده ایشانروی آن تکیه کردند، آن جهت فکری و سیاسی و انقلابی دانشگاه است. این آن چیزی است که به علم هم جان و روح و جهت خواهد داد. دانشگاه لاابالی، دانشگاه بیگانه از ارزش‌های دینی، دانشگاه بی‌تفاوت و خونسرد نسبت به مفاهیم انقلابی و جهت‌گیری‌های انقلابی، دانشگاهی که در آن نبض انقلاب نزند، دانشگاهی که اعضایش -چه دانشجویش و چه استادش- نسبت به حرکت انقلابی ملت ایران احساس تکلیف برای پیشاهنگی و پیش‌قراولی نکند، خلاصه آن دانشگاهی که نقش درجه یک را در کار انقلاب نداشته باشد، آن دانشگاهی نیست که امید آینده است و تضمین‌کننده آینده است و امام به آن چشم داشت. پس این شد عنصر دوم: دانشگاه جهت‌دار دین‌دار به‌شدت متمایل به ارزش‌های انقلابی و اسلامی.

"هیچ‌کدام از مسئولان در این ۴۳ سال به اندازه رهبر انقلاب با دانشجویان دیدار (آن هم دیدار‌هایی برای شنیدن و گفتگو با دانشجویان) نداشته است"آگاهی سیاسی‌: شما دانشجویان نقش خودتان را فراموش نکنید: آگاهی سیاسی، هشیاری نسبت به آنچه می‌گذرد، انگیزه و تپش جوانانه انقلابی متناسب با قشر شما و در‌خدمت هدف‌های نظام.

وحدت و یکپارچگی: عزیزان دانشجو، جوان‌های خوب و باصفا و سالم! بیایید تا آنجایی که در توان و قدرت شما است، در محیط دانشگاه یکپارچگی را حفظ کنید. نگذارید نام‌های گوناگون به‌معنای جهت‌گیری‌های گوناگون تلقی بشود و نیروهایی را که باید همه به‌سمت دشمن بایستند و موضع بگیرند، روبه‌روی هم قرار بدهند.

۴- برخی از توصیه‌های مهم رهبر انقلاب برای دانشجویان در سال‌های اخیر

شرح صدر سیاسی‌: از جمله توصیه‌های رهبر انقلاب به دانشجویان سعه صدر است. این سعه صدر با توجه به شرایط کنونی و جنگ ترکیبی و شناختی و فضای تند و خشنی که دشمنان این ملت برای دانشگاه‌های ما طراحی کرده‌اند، بیش از هر زمان دیگری ضرورت پیدا می‌کند. ایشان در این زمینه در سال ۹۱ در دیدار با دانشجویان فرمودند: «من تایید می‌کنم لزوم شرح صدر سیاسی را. هیچ منافاتی وجود ندارد بین پایبندی دقیق و عمیق به اصول و رعایت جهت‌گیری دقیق، در‌عین‌حال داشتن شرح صدر و برخورد غیر‌پرخاشگرانه با کسانی که با فکر انسان همراه نیستند؛ به‌خصوص در زمینه‌های سیاسی.»

نقد مستمر و منصفانه‌: یکی دیگر از توصیه‌های مهم رهبری برای دانشجویان که در دیدار‌های مختلف تکرار کرده‌اند، زنده نگه‌داشتن روحیه نقادی دانشجویان است و البته آنچه این روز‌ها بیشتر مورد نیاز است، نقد منصفانه است.

از دانشجوی جوان که از صداقت بیشتر و طینت پاک‌تری برخوردار است، انتظار می‌رود که در نقد رخداد‌های جامعه و قضاوت پدیده‌های سیاسی و اجتماعی بیش از سایر اقشار بر مدار انصاف حرکت کند. این نکته مهم در بیان رهبری این‌گونه مطرح شده است‌: «نگاه منتقدانه هیچ اشکالی ندارد، منتها انتقاد درست؛ بی‌انصافی نشود. آدم گاهی می‌بیند در بعضی از انتقادها، بی‌انصافی می‌شود. حالا شما یک خرده تندید و جوان هم هستید و آدم خیلی هم توقع ندارد؛ اما آن‌هایی که ریش و سبیل‌شان سفید هم شده، گاهی اوقات انسان می‌بیند که بی‌انصافی می‌کنند؛ در بیان کردن و گفتن و حرف‌زدن نسبت به این و آن، بی‌ملاحظگی می‌کنند. مراقبت کنید بی‌انصافی نشود؛ بنابراین نقد مستمر، نظارت مستمر و متعادل بر اوضاع کشور، بر مدیریت‌ها، جزء کار‌های بسیار لازم است، البته باید با عقلانیت و با مدارا همراه باشد، بدون افراط، بدون پرخاشگری، اما نگاه نقادانه.

"انتظاری فراتر از از دانشجویان جهان: دانشجو در نظام جمهوری اسلامی -که یک نظام صددرصد مردمی است- باید نقشی داشته باشد بارزتر از نقش دانشجویان در هر جای دیگر دنیا"به‌نظر من این هم کار لازم دیگری است.

محیط معنوی دانشگاه: اگر بر اساس شریعت اسلام و حدیث نبوی فراگیری علم از واجبات دین است و اگر ساعتی تفکر و دانش‌آموختن بالاتر از هفتاد سال عبادت است و اگر قلم دانشمندان از خون شهیدان گرامی‌تر است، محیط علم و دانش نیز باید محیطی معنوی باشد و این همان خواسته رهبر انقلاب از دانشجویان است که فرمودند: «دانشگاه مرکز معنویت است، چون علم یک امر معنوی است. علم -‌هر علمی باشد‌- یک ارزش معنوی است، یک ارزش روحی است. محیط دانشگاه محیط جوانی است، محیط مومنی است. در کشور متدین‌ترین‌هامان در میان جوان‌هامان هستند، فداکارترین‌هامان در میان جوان‌هامان بودند و هستند.» معرفت‌افزایی: دانشجو که در نظام آموزشی ما آخرین مرحله را در کسب رسمی و آکادمیک علم و دانش می‌گذراند بایستی در مراتب بالای معرفتی قرار داشته باشد و نسبت به سایر اقشار جامعه از بصیرت و آگاهی والاتری برخوردار باشد. این سخن رهبر انقلاب در‌مورد معرفت دانشجویان را باید در همه دانشگاه‌ها بر سردر دانشکده‌ها و کلاس‌ها قرار داد‌: «سطح معرفت را بالا ببرید.

با قرآن، با نوشتجات مرحوم شهید مطهری، با نوشتجات فضلای بزرگی که خوشبختانه امروز در حوزه‌های علمیه حضور دارند، آشنا شوید. امروز فضلای جوانی در حوزه‌های علمیه هستند که می‌توانند در این قسمت به مجموعه جوان‌های دانشگاهی یاری بدهند، کمااینکه کار‌های خوبی هم دارد انجام می‌گیرد. سطح معرفت دینی بالا برود، این یکی از کارهاست که حتما لازم است. به نظر من آن کاری که مهم است انجام بگیرد، مطالعات اسلامی است.»

آرمان‌گرایی: یکی از اقتضائات جوان و دانشجو آرمان‌گرایی اوست. این آرمان‌گرایی وقتی با اهداف والای اسلامی و انسانی جهت یابد موجب ارتقای سطح آن جامعه دانشجویی خواهد شد.

"پس این شد عنصر دوم: دانشگاه جهت‌دار دین‌دار به‌شدت متمایل به ارزش‌های انقلابی و اسلامی"انتظاری که رهبر انقلاب برای دانشجویان مطرح کردند آرمان‌گرایی در کسب علم (هدف‌گیری قله‌های دانش) و آرمان‌گرایی در امور معنوی است. تردیدی نیست که دو بال علم و تزکیه دانشمندانی را برای ایران و حتی جهان تربیت خواهد کرد که دانش خود را در خدمت ملت‌ها عرضه می‌کنند و از مخاطرات علم بدون اخلاق و معنویت مصون می‌مانند. ایشان فرمودند: «آرمان‌گرایی، هم در سیاست، هم در همه صحنه‌های دیگر - مثل آرمان‌گرایی در علم - باید مورد توجه باشد. آرمان‌گرایی در علم، یعنی در زمینه مسائل علمی باید دنبال قله بود که این، توجه شما به درس خواندن و خوب درس خواندن باید نتیجه بدهد. من به شما عرض بکنم، امروز درس خواندن، علم‌آموزی، پژوهش و جدیت در کار اصلی دانشجویی، یک جهاد است؛ در زمینه معنویت و اخلاق هم باید آرمان‌گرا بود.

محیط دانشگاه به‌دلیل اینکه محیط جوان است، باید محیط پاکیزه‌ای باشد. بعضی خیال می‌کنند دانشگاه یعنی محیطی که در آن تقید به دین و پایبندی به دین و اخلاق و این‌ها خیلی لزومی ندارد و مطلوب نیست. این ناشی از بنای غلطی است که در دوران طاغوت، در آغاز پیدایش دانشگاه، پایه‌ریزی شد.»

منبع: روزننامه فرهیختگان