تجلی هنر در خانه‌های تاریخی بیرجند/بناهایی که روح را نوازش می‌دهد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: شهرستان بیرجند به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای شرق کشور دارای خانه‌های تاریخی بسیار زیبایی است که حتی قدم زدن و تماشای آن به آرامش روح و روان کمک می‌کند.

خانه‌هایی که نماد معماری اصیل ایرانی هستند و با تأمل در آن می‌توان به قدمت هنر در دیار خاوران نیز پی برد.

علاوه بر خانه‌های تاریخی، حسینیه‌ها و مساجد تاریخی زیبایی در بافت قدیمی شهر بیرجند وجود دارد که تعدادی از هم اکنون نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و برخی نیز تنها از جنبه میراث فرهنگی ارزشمند هستند.

علاوه بر آن مدرسه قدیمی و تاریخی شوکتیه به عنوان سومین مدرسه ایرانی که به سبک قدیمی ساخته شده و هم اکنون نیز مدرسه شبانه روزی حفظ قرآن است نیز در بافت تاریخی و قدیمی شهر بیرجند قرار گرفته است.

خانه پردلی، خانه فروتنی، خانه اعتمادی نیا، خانه مرحوم هادوی از جمله این خانه‌های قدمی است که هر کدام قصه و خاطره‌ای دارند.

خانه فروتنی با عروسک‌های زیبای سنتی

خانه فروتنی مربوطه به اواخر دوران قاجار است که گذشت زمان موجب خرابی بخش‌هایی از این خانه زیبای تاریخی شد اما در سال ۱۳۸۰ که این بنا در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت، مرمت این خانه نیز آغاز گشت.

این خانه زیبای قدمی امروز تبدیل به موزه عروسک‌ها شده و عروسک‌های محلی و قدیمی این منطقه که هر کدام قصه‌ای برای گفتن دارند، در این موزه به نمایش گذاشته می‌شوند.

این عروسک‌ها به دست زنان محلی و روستایی ساخته شده‌اند و هدف از افتتاح این موزه، حمایت از زنان روستایی و کمک به معیشت آنان بوده که تا امروز نیز تا حدود زیادی به هدف خود رسیده است و البته انتظار حمایت بیشتری می‌رود.

خانه هادوی، یادآور بزرگ مردی از جنس علم و دیانت

یکی دیگر از خانه‌های زیبای قدیمی و تاریخی در شهرستان بیرجند، خانه مرحوم آیت الله هادوی است که مربوط به دوره قاجار است و در نزدیکی مدرسه شوکتیه بیرجند و در کوچه پست خانه قدیم قرارگرفته است.

خانه آیت‌الله هادوی که روزی ملجأ رسیدگی به امور شرعی مردم و برگزاری مراسم روضه‌خوانی و تعزیه بوده، اکنون به بنایی تاریخی و گردشگری تبدیل شده است و یادآور بزرگ مردی از جنس علم و تقوا است.

البته این خانه که در بافت تاریخی بیرجند واقع شده، هنوز هم ملجأ گردشگری مذهبی و همچنین برگزاری تعزیه و مراسم مذهبی است.

گفتنی است این اثر در تاریخ پنجم آذر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۵۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

زیبایی معماری ایرانی در خانه پردلی

خانه تاریخی پردلی بیرجند یکی از آثار قدیمی و نمونه بارز و چشمگیر بناهای سنتی مسکونی در مناطق نیمه کویری با ویژگی درون گرایی است که مشخصه معماری اصیل ایرانی به ویژه در مناطق گرم و خشک است.

ستون‌های خانه پردلی نشان دهنده مرحله گذر از معماری اصیل ایرانی است و اولین عنصر معماری این ساختمان، سر در ورودی است که دارای تزئینات آجر کاری است.

در این بنا عناصری همچون سردر ورودی، هشتی، دالان، حیاط مرکزی، ایوان ستون‌دار، و اتاق‌های اطراف حیاط ساختار معماری بنا را شکل داده‌اند. قسمت اصلی صحن مربوط به ستون‌هایی است که از زیر سقف پیش ایوان آغاز شده و به کف صحن می‌رسد.

گفتنی است این اثر زیبا در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۸۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه اعتمادی نیا با رنگ و بوی صنایع دستی

خانه اعتمادی‌نیا یکی از خانه‌های تاریخی شهر بیرجند در خراسان جنوبی است که قدمت آن به اواخر دوره قاجار بازمی‌گردد. این خانه در سال‌های قبل تغییر کاربری داد و به مرکز تخصصی صنایع دستی تبدیل شده است.

این بنا دارای دو ورودی است. ورودی اصلی آن در قسمت غربی ساختمان واقع شده و ورودی دیگر آن در قسمت شرقی آن واقع شده است.
پس از ورود به این بنای تاریخی، قسمتی به عنوان فضای توقف وجود دارد، سپس وارد راهرویی خواهید شد که از آنجا می‌توانید به نظاره گری حیاط بزرگ آن بنشینید.

در اطراف حیاط، بخش‌هایی با کاربری‌های مختلف وجود دارد و اطراف آن با آجرکاری تزئین شده که به زیبایی آن افزوده است.

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد خانه اعتمادی نیا، عدم دید آن به خانه‌های مجاور است و با وجود ارتفاع بلند بنا نسبت به اطراف و همچنین پلکانی بودن آن، این اصل رعایت شد است و البته همچنین ساختمان‌های مجاور نیز بر فضای درونی آن اشراف ندارند.

بازدید روزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر در نوروز از بافت قدیمی بیرجند

علیرضا نصرآبادی در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: یکی از جذابیت‌ها و زیبایی‌های شهر بیرجند خانه‌های قدیمی و تاریخی است که بسیاری از آنان به ثبت رسیده و برای بازدید مسافران و گردشگران باز هستند.

مدیر پایگاه بافت تاریخی شهر بیرجند با اشاره به اینکه برخی از این خانه‌های تاریخی تبدیل به موزه شده و در تمام ایام سال برای بازدید فراهم است، بیان‌کرد: باقی خانه‌های قدیمی نیز در صورت وجود یک تور گردشگری و … بازخواهد شد.

نصرآبادی افزود: مدرسه زیبای شوکتیه، ساختمان پست قدیمی، خانه هادوی، خانه پردلی یا موزه منسوجات سنتی، خانه فروتنی یا یا موزه عروسک‌ها، خانه اعتمادی نیا یا بازارچه صنایع دستی همه در بافت تاریخی شهر بیرجند است.

مدیر پایگاه تاریخی شهر بیرجند با اشاره به اینکه یکی از اقدامات بسیار خوب در بافت تاریخی و سنتی شهر بیرجند، سنگ فرش کردن آن بود، ادامه داد: سنگ فرش کردن بافت تاریخی بیرجند با مشارکت ادارات و نهادهای مختلفی چون میراث فرهنگی، شهرداری، اداره برق، راه و شهرسازی و… صورت گرفت.

وی در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت حسینیه نواب بیرجند گفت: این حسینیه برای اوقاف است ولی به مدت ۱۰ سال به میراث فرهنگی واگذار شده که سه سال از این ده سال نیز گذشته است.

نصرآبادی با بیان اینکه اقداماتی برای مرمت حسینیه نواب نیز انجام شده است، اظهار کرد: حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان اعتبار برای مرمت این حسینیه در سال ۹۹ در نظر گرفته شد که از آن سال تا به امروز کارهای خوبی انجام دادیم ولی کار مرمت آن زمان بر و نیاز به هزینه بیشتری دارد.

وی با بیان اینکه مدرسه شوکتیه بیرجند نیز با هماهنگی و همکاری اوقاف در ایام نوروز امکان بازدید دارد، یادآور شد: از ابتدای ایام نوروز تا به امروز روزانه حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر از بافت تاریخی شهر بیرجند و این بناهای قدیمی بازدید کرده‌اند.