یافته های اسناد جدید به روایت آبراهامیان : شاه در حمایت از پروژه کودتای ضدمصدق بسیار بی‌میل بود

«یرواند آبراهامیان در سال ۱۳۱۹ در خانواده‌ای ارمنی‌تبار در تهران زاده شد. او تحصیلات خود را در دانشگاه آکسفورد و کلمبیا در رشته تاریخ به پایان برد و پایان‌نامه‌اش پایه و اساس کتاب معروف «ایران بین دو انقلاب» را تشکیل می‌دهد. آبراهامیان سال‌ها به عنوان پروفسور شاخص در کالج باروک دانشگاه نیویورک تدریس می‌کرد و اکنون از این دانشگاه بازنشسته شده است. اما آن چه او را به مورخی شاخص در ایران بدل کرده، نگاهی انتقادی به تاریخ و زبانی شیوا و رسا در بیان موضوعات تاریخی است. در همه فرازونشیب‌های سیاسی سال‌های اخیر او نگاه موشکافانه‌ای را که از ای.پی.

"او تحصیلات خود را در دانشگاه آکسفورد و کلمبیا در رشته تاریخ به پایان برد و پایان‌نامه‌اش پایه و اساس کتاب معروف «ایران بین دو انقلاب» را تشکیل می‌دهد"تامپسون وام گرفته بود، حفظ کرده و به عنوان یک چپ‌گرا در قلب جهان سرمایه بر اعتقاداتش پای فشرده است. اکثر کتاب‌های او به فارسی ترجمه شده‌اند. از آن میان کتاب «ایران بین دو انقلاب» و «کودتا» پرفروش‌ترین کتاب‌های تاریخی بوده‌اند و ترجمه‌ها و چاپ‌های متعددی از آنها منتشر شده است. آخرین کتاب آبراهامیان به نام «بحران نفت» به‌تازگی در آمریکا منتشر شده و در حال ترجمه به فارسی است. به بهانه انتشار آن با این استاد برجسته به گفت‌وگو نشسته‌ایم که ترجمه آن را در ادامه می‌خوانید.

‌شما یکی از پرمخاطب‌ترین تاریخ‌نویسان معاصر هستید.

کتاب‌های شما را گاه چندین مترجم ترجمه می‌کنند و برخی از آنها بدل به کتاب‌های مرجع دانشگاهی شده‌اند. اول می‌خواستیم بدانیم که علت این استقبال از شیوه تاریخ‌نگاری خود را در چه می‌دانید و این که آیا هیچ‌یک از مترجمان آثار شما به زبان فارسی، چه در داخل و چه در خارج از کشور، حقوق مؤلف را حداقل از نظر معنوی رعایت کرده و از شما برای ترجمه اجازه گرفته‌اند؟

ایران در دوران پهلوی عمیقا از تاریخ دانشگاهی محروم بود. آن چه اغلب «تاریخ» در نظر گرفته می‌شد، بدون استثنا خاطرات منفعت‌طلبانه، تبلیغات ساده‌لوحانه حکومتی و گاه تحقیقاتی کسالت‌آور درباره گذشته‌ای بسیار دور بود. چند مورخ جدی - مانند فریدون آدمیت، هما ناطق و احمد کسروی - به «گذشته نسبتا نزدیک» می‌پرداختند. اما البته هیچکدام اجازه نداشتند به «تاریخ معاصر» بپردازند.

"آبراهامیان سال‌ها به عنوان پروفسور شاخص در کالج باروک دانشگاه نیویورک تدریس می‌کرد و اکنون از این دانشگاه بازنشسته شده است"به همین خاطر بعد از سال ۱۹۷۹ (۱۳۵۷)، اکثر خوانندگان میل سیری‌ناپذیری به دانستن آن چه واقعا رخ داده بود یافتند. به نظرم این موضوع علاقه زیاد داخل کشور را به تاریخ دانشگاهی ایران در قرن بیستم توضیح می‌دهد