چرا «کریستین بوبن» در ایران مشهور شد؟

کریستین بوبن، از چهره‌های سرشناس ادبیات معاصر فرانسه که روز شنبه (۵ آذر ۱۴۰۱) در سن ۷۱ سالگی درگذشت، از اوایل دهۀ هشتاد کار نویسندگی را آغاز کرد و در دهۀ نود به عنوان یکی از نمایندگان شاخص ادبیات امروز فرانسه شناخته شد.

او گفته بود: «زندگی‌ام در کتاب‌ها سپری شده، به دور از دنیا، و بدون اینکه بدانم با مطالعاتم همان کاری را کردم که پرندگان از روی غریزه با شاخه‌های درخت؛ آنها را می‌شکنند و می‌سایند تا شاخه نازکی را جدا کنند که به زود به دیگر شاخه‌ها می‌پیوندد و لانه‌شان را می‌سازد.»

بوبن نویسنده‌ای بود که در درون نوعی سنت ادبی می‌گنجید که در آن، گرایش‌های معنوی قوی است و میان آثار او و متون دینی مسیحیت، ارتباطی پیوسته و آشکار به چشم می‌خورد.

او همچنین در گونۀ ادبی‌ای می‌گنجید که نویسندگان سرشناسی را در دل خود جای داده است، البته اکثر این نویسندگان در ایران شناخته شده نیستند و ناشران و مترجمان ما متاسفانه کمتر به سراغ آنها رفته‌اند. در این گونۀ ادبی به نویسندگانی همچون سیمون وی، شارل پگی، ژرژ برنانوسریا، پل کلودل و... برمی‌خوریم. حتی اگر به عقب‌تر برگردیم، باید از نویسنده‌ای همچون شاتوبریان یاد کنیم که در کتاب مشهور خود با عنوان «نبوغ مسیحیت» که در ۱۸۰۲ انتشار یافت، دربارۀ تاثیر دین مسیحی بر جهان ادبیات به تفصیل بحث کرده و از دستاوردهای این دین برای هنرهای گوناگون ماننند نقاشی و موسیقی و پیکره‌سازی نیز سخن به میان آورده است.

"در این گونۀ ادبی به نویسندگانی همچون سیمون وی، شارل پگی، ژرژ برنانوسریا، پل کلودل و.."(سیار: ۱۰۴)

شواهدی که از ترجمه و تجدید چاپ آثار کریستین بوبن در ایران وجود دارد، نشان‌دهندۀ استقبال گرم خوانندگان ایرانی از این نویسندۀ فرانسوی است. اعتبار و شهرت مترجمان و ناشران سهمی در اقبال ادبی نویسنده دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. همچنین با توجه به ذائقۀ ادبی خوانندگان ایرانی می‌توان ادعا کرد درمجموع مضامین آثار بوبن برای آنها ملموس بوده و توانسته است انتظاراتشان را به خوبی برآورده کند. درواقع از زمان اولین ترجمه از اثر او و چاپ‌های مجدد آن، میان انتظارات خواننده و آنچه اثر در اختیارش قرار داده، تضادی وجود نداشته است. وجود برخی از ویژگی‌های آثار عامه‌پسند در کتب این نویسنده از یک سو و وجود مضامینی همچون طبیعت، عشق و کودکی و همچنین اثرپذیری از متون مذهبی از سوی دیگر توانسته است با برآورده کردن انتظارات خوانندگان، به پذیرش هرچه بهتر آثار بوبن در ایران کمک کند.

شرایط تاریخی، سیاسی و فرهنگی ایران نیز در اقبال ادبی نویسنده بی‌تاثیر نبوده است. (فارسیان و قاسمی: ۶۳ و ۶۴)

منابع:

سیار، پیروز، کریستیان بوبن: از رفیق اعلی تا نور جهان، کتاب ماه ادبیات و فلسفه اسفند ۱۳۸۱ و فروردین ۱۳۸۲ شماره ۶۵ و ۶۶.

فارسیان، محمدرضا، قاسمی، قاسمی، پذیرش ادبی کریستین بوبن در ایران، پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، دورۀ هشتم، تابستان ۱۳۹۹، شماره ۲ (پیاپی ۲۴).

۵۵۵۵