حرفهای «پدرکوپن» ایران درباره بازگشت کوپن و دفترچه بسیج اقتصادی

هر چند قرار بود پرداخت یارانه در قالب کارت الکترونیک از شهریور ماه انجام شود اما این موضوع همچنان در هاله ای از ابهام قرار گرفته و معلوم نیست ارایه یارانه به مردم از این پس به چه شکل و شمایلی باشد. ادامه پرداخت یارانه بصورت نقدی (۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی) و نامشخص بودن زمان حذف آن که قرار بود یارانه ها از طریق کارت الکترونیک برای خرید کالاهای اساسی تعریف شده انجام شود، گویا معلوم نیست به این شیوه شکل اجرایی به خود گیرد.

آن طور که براساس آنچه نمایندگان مجلس می خواهند، دولت باید پرداخت یارانه نقدی را متوقف و به جای آن برای چهار قلم محدود کالای اساسی کالابرگ الکترونیک توزیع کند، همچنین قیمت این کالاها نیز باید براساس شهریور سال گذشته ۱۴۰۰ باشد. اما آنگونه که معلوم است هنوز دولت عملیاتی شدن چنین طرحی را قطعی نکرده و بدنبال راهکارهای اصولی است تا همه جوانب را در این طرح در نظر گیرد.

احتمال تغییر رقم یارانه ها!

از طرفی اما طبق گفته مسئولان قرار است اگر قیمت‌ها بر اساس شهریور ۱۴۰۰ اصلاح نشود، میزان یارانه نقدی بر اساس قیمت جدید تنظیم شود که این موضوع نیز نیازمند ارایه لایحه اصلاح یارانه به مجلس است. آنطور که مسعود میرکاظمی در خصوص جزییات لایحه اصلاحیه قانون بودجه سال ۱۴۰۱، اخیرا گفته است: لایحه اصلاح قانون بودجه ۱۴۰۱ مروبط به همان چند موردی بود که ارسال شده است و هنوز موضوع جدیدی اضافه نشده است.

حال از آنجایی که ارایه کارت الکترونیک خرید کالاهای اساسی را خیلی ها بازگشت به دوران کوپن عنوان می کنند اما به گفته کارشناسان با توجه به فشاری که اکنون بر مردم بخصوص قشر کم درآمد برای تهیه کالاهای اساسی سبد مصرفی خانوار وارد است، بنابراین مجلس و دولت باید اقدامات خود را در این بخش بکار گیرند زیرا پرداخت یارانه نقدی برای تهیه اقلام مصرفی خیلی نمی تواند دردی را دوا کند از طرفی فشارهای اقتصادی آنقدر بر مردم مستولی است که همین رقم یارانه نقدی مختص به کالاهای اساسی را کم درآمدهای به جای تخصیص و تهیه مایحتاج سفره خود بعضا به زخم های دیگر می زنند.

چند و چون و محاسن و معایب پرداخت یارانه بصورت نقدی، کالابرگ یا کارت الکترونیک را با جواد اسماعیلی، "پدر کوپن ایران" را در ذیل می خوانیم.

شما در زمان جنگ و در شرایطی که ایران با فشارهای اقتصادی و نظامی دنیا مواجه بود، طرح تهیه و تامین مایحتاج سفره مردم را از طریق کوپن اجرا کردید، این طرح طوری بود که عدالت در جای جای ایران اسلامی برای دستیابی به اقلام اساسی رعایت می شد. حال به نظر شما پرداخت یارانه نقدی برای تهیه اقلام مصرفی سبد مصرفی خانوار کار ساز خواهد بود یا خیر؟

ابتدا باید گفت که موضوع حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مختص کالاهای اساسی به دلیل رانت و فسادی که در این چرخه وجود داشت اقدام درست و بجایی بود اما مسئولان بایستی در ابتدا تبعات آن را نیز به خوبی می سنجیدند.

"اما باید گفت؛ درست است که دریافت پول نقد و اختیار خرج کردن آن برای مردم به این شیوه آسان است اما باید به عواقب آن نیز نگریست"هر چند این موضوع جراحی سختی بود که باید انجام می شد اما به دلیل کم توجهی به آثار آن بر بازار و چگونگی نحوه جبران گرانی هایی که به دنبال داشت هم اکنون خیلی ها را در فشار سخت اقتصادی قرار داده است.

البته جبران حذف ارز ترجیحی کالاهای اساسی قرار بود به صورت کارت الکترونیکی و یا ارایه کالا برگ به مردم انجام شود اما با آنکه چند ماهی است از حذف ارز ترجیحی می گذرد و یارانه جبرانی افزایش قیمت کالاهای اساسی نیز به صورت پول نقد به حساب سرپرستان خانوارها واریز می شود تا این پول برای تهیه کالاهایی چون روغن، گوشت، لبنیات و ... اختصاص یابد ولی متاسفانه بخش عمده ای از مردم همین پول را به نیازهای خیلی ضروری چون بخش درمان و یا کمک اجاره بهاء اختصاص می دهند و دیگر توانایی خرید کالاهای گران سبد مصرفی سفره خود را تا حدودی ندارند.

بنا براین به نظر می رسد دولت هر چه سریعتر باید با اتخاذ تصمیمات کارشناسی نسبت به پرداخت یارانه نقدی برای تهیه سبد مصرفی خانوارها تجدید نظر کند چرا که تداوم این شیوه بی تردید تبعات نگران کننده ای را به دنبال دارد.

یعنی اینکه دولت به دوران بازگشت کوپن روی آورد؟ یا اینکه تغییراتی را در رقم یارانه نقدی پرداختی با توجه به کم ارزش شدن پول و گرانی کالاها در بازار ایجاد کند؟

البته مسئولان بلند پایه دولتی می گویند؛ مردم از پرداخت یارانه نقدی راضی تر هستند تا به جای ارایه کارت الکترونیک خرید کالا. واقعا من نمی دانم این مشاوره ها چگونه به مسئولان داده می شود. اما باید گفت؛ درست است که دریافت پول نقد و اختیار خرج کردن آن برای مردم به این شیوه آسان است اما باید به عواقب آن نیز نگریست. وقتی پول یارانه بصورت نقدی به دست مردم می رسد این احتمال وجود دارد که این پول هیچ وقت صرف خرید کالاهای اساسی سبد مصرفی خانوار بخصوص کالاهای اساسی نشود.

بنابراین با خرج آن در تهیه کالاهای اساسی کم می آورند و زمانی که به ناچار برای تهیه روغن یا گوشت به فروشگاهها مراجعه کرده و با گرانی قیمت ها مواجه می شوند، فراموش می کنند که یارانه کمک هزینه این کالاها را گرفته و در جای دیگر خرج کرده اند.

در چنین شرایطی نسبت به عملکرد دولت در عدم ساماندهی قیمت ها در بازار شاکی می شوند و آن پولی را که به عنوان یارانه نقدی دریافت کرده اند را به نوعی حق خود می دانند. بنابراین بازگشت به دوران کوپن بی تردید این موضوع را به درستی حل می کند آنطور که پولی را که مختص به تهیه کالاهای اساسی در کارت الکترونیک یا کوپن شارژ شده است، فقط می توان با آن همان کالا را خرید.

شما زمانی مسئول ارایه کوپن بودید که ابزار و زیرساخت ها اطلاعاتی در کشور خیلی فراهم نبود اما اقدامات به درستی انجام می شد. حال در چنین شرایطی که زیر ساخت ها برای ارایه کالا برگ الکترونیکی به خوبی مهیاست، فکر می کنید، این موضوع چه اندازه می تواند بر روند تسریع کار تاثیر مثبت به جای گذارد؟

اکنون در کشور بانک های اطلاعاتی منسجم و خوبی وجود دارد زیرساختهای الکترونیکی قابل توجهی داریم. بنابراین جبران هزینه افزایش قیمت کالاهای اساسی از طریق ارایه کارت هوشمند الکترونیکی بسیار بهتر از پرداخت یارانه نقدی است. چرا که اولا بساط کوپن فروشی ها و ...

"در چنین شرایطی نسبت به عملکرد دولت در عدم ساماندهی قیمت ها در بازار شاکی می شوند و آن پولی را که به عنوان یارانه نقدی دریافت کرده اند را به نوعی حق خود می دانند"با کارت هوشمند برچیده خواهد شد و درنهایت با بهره گیری از این کارت و شارژ ماهانه ای که انجام می شود می توان با برنامه ریزی درست اقلام مصرفی سبد خانوار را به خوبی از فروشگاهها تهیه کرد چرا که می دانید استفاده از این کارت فقط مختص به خرید کالاهای اساسی است که باید در سبد مصرفی خانوار قرار گیرد. اینکه مجلس نیز تاکید و تصویب کرده است که پرداخت یارانه ها و جبران هزینه افزایش قیمت کالاهای اساسی در پی حذف ارز ترجیحی باید از طریق کالابرگ الکترونیکی باشد اقدامی درست است و دولت نیز هر چه سریعتر بایستی به این موضوع مهم توجه کند.

آیا تاکنون مسئولان از شما دعوت کرده اند تا تجارب، ایده و تخصص خود در زمینه چگونگی تهیه و توزیع کالاهای اساسی از طریق ارایه کوپن به مردم را در اختیار آنها قرار دهید؟

بله از من دعوت شد و چند جلسه نیز با حضور مخبر معاون اول رئیس جمهور بودیم. بنده اعلام آمادگی کردم که تمام تجارب و تخصص خود را در اختیار دولت قرار دهم. حتی یک شرکت بزرگ را معرفی کردم و متعهد شدم که با ارایه کارت هوشمند کالا و یا کالا برگ الکترونیکی و ...کارها را به درستی پیش ببرم. استقبال خوبی از ایده های من شد اما مدتی است که خبری از این موضوع نیست و دیگر من را دعوت نکردند.

به هر حال بنده در بهترین شرایط بازگشت ستاد بسیج اقتصادی را به دولت پیشنهاد می کنم.

هنوز کارکنان دلسوز و کارمندان و تصمیم گیران از آن زمان هستند و تیم های خوبی وجود دارد که مشکل مردم را در تهیه کالاهای اساسی پس از حذف ارز ترجیحی حل کنند چرا که اکنون دولت برای جبران حذف ارز ترجیحی در قالب یارانه نقدی به مردم پول می دهد، کار می کند اما چون این پول معلوم نیست در کجا به کار گرفته می شود مردم همچنان از افزایش قیمت ها در بازار ناراضی هستند. یعنی دولت هم پول می دهد و هم حرف می شنود. پس چه بهتر که به دوران پرداخت کوپن البته با کوپن الکترونیکی برگردد تا مشکلات به تدریج حل شود.

بنابه این گزارش، اگر به موضوع علت تداوم پرداخت یارانه ها و تغییر رقم و شیوه ارایه آن نگریسته شود خواهیم دید که چنین مسئله ای به دلیل حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی اتفاق افتاد. اقدامی که هرچند مورد تائید همه به دلیل وجود رانت و فسادی که طی چند سال گذشته از طریق منابع ارزی مختص به واردات کالاهای اساسی اتفاق می افتد و این روند جز کسب سود برای برخی هیچ عایده ای را برای عامه نداشت اما هم اکنون انتظار مردم از مسئولان این است که حداقل با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی که زمینه ساز گرانی همه کالاها و خدمات در بازار شده است حداقل جبران این گرانی ها با برنامه ریزی اصولی طوری باشد که مردم بیش از این در فشار اقتصادی قرار نگیرند.

بیشتر بخوانید:

• مردم ترجیح می‌دهند یارانه بگیرند یا کالابرگ؟/ پاسخ رییس سازمان برنامه درباره تصمیم دولت درباره کالابرگ

• خبر جدید درباره زمان حذف یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی/ طرح کوپن الکترونیکی در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

۲۱۷ ۴۶