افزایش خشونت‌ها در افغانستان؛ چه کسی مسئول است؟

حق نشر عکس

Getty Images

انفجارها و حملات انتحاری در چند هفته اخیر در شماری از ولایت‌ها و همچنین کابل، پایتخت افغانستان، رخ داده که تلفات زیادی به جا گذاشته است. مسئولیت شماری را طالبان به عهده گرفته و از مسئولیت شماری دیگر شانه خالی کرده است. اما به نظر می‌رسد دولت افغانستان در همه رویدادها طالبان را مقصر می‌داند.

تازه‌ترین رویداد، حمله خودروی بمب‌گذاری شده امروز در شهر گردیز و دو حمله خونین روز گذشته در کابل و ننگرهار بود. طالبان مسئولیت حمله گردیز را برعهده گرفتند اما گفتند در حملات کابل و ننگرهار نقشی نداشتند.

• انفجار خودروی بمب گذاری شده در پکتیا؛ دست‌کم پنج کشته و ۲۴ زخمی
• اشرف غنی در واکنش به حملات کابل و ننگرهار؛ عملیات علیه پیکارجویان 'تهاجمی' می‌شود

در انفجار امروز (پنجشنبه ۱۴ مه/۲۵ ثور) در شهر گردیز که به نظر می‌رسد هدف آن یکی از تاسیسات وزارت دفاع افغانستان بود، دست‌کم پنج غیرنظامی کشته و ۲۴ نفر به شمول پنج نظامی زخمی شدند.

پیشتر در کابل در حمله خونین به شفاخانه صد بستر در دشت برچی در غرب شهر کابل ۲۴ نفر کشته و ۱۶ نفر زخمی شدند. قربانیان این رویداد اکثرا زنان و نوزدان بودند و این حمله واکنش‌های گسترده داخلی و خارجی را به دنبال داشت.

همچنین در ننگرهار در یک مراسم تشییع جنازه، حمله انتحاری رخ داد و در نتیجه دست‌کم ۲۴ نفر کشته و بیش از ۶۰ نفر زخمی شدند.

مذاکرات صلح با طالبان

در دهم ماه حوت/اسفند سال گذشته، پس از یک هفته آتش بس، "توافقنامه آوردن صلح به افغانستان" میان آمریکا و طالبان امضا شد.

"حق نشر عکسGetty Imagesانفجارها و حملات انتحاری در چند هفته اخیر در شماری از ولایت‌ها و همچنین کابل، پایتخت افغانستان، رخ داده که تلفات زیادی به جا گذاشته است"توافقنامه‌ای که به اساس آن نیروهای آمریکایی متعهد شدند که افغانستان را ترک خواهند کرد.

امضای این توافقنامه انتظارات زیادی را از کاهش خشونت‌ها و امیدواری‌هایی را در روند صلح به میان آورد.

طالبان پس از امضای این توافقنامه گفتند که بعد از این با نیروهای خارجی کاری نخواهند داشت اما حملات‌شان بر "نیروهای دولتی" ادامه خواهد یافت.

با آن که حملات طالبان به پاسگاه‌ها و مناطقی بیشتر روستایی در ولایات ادامه یافت اما از حملات انتحاری و انفجاری بزرگ خبری نبود.

اما با شروع فصل بهار و با گرم شدن هوا، مانند سالهای گذشته، ظاهرا موج تازه‌ای از خشونت‌ها آغاز شده است.

دولت چه کسی را مقصر می‌داند؟

دولت افغانستان پس از امضای توافقنامه صلح طالبان و آمریکا، بارها گروه طالبان را به "نقض" این سند متهم کرده و گفته که این گروه به خشونت‌ها ادامه داده است.

شورای امنیت ملی افغانستان از آن زمان تاکنون آمارهایی از شمار حملات طالبان و تلفات ناشی از این حملات به خصوص تلفات غیرنظامیان منتشر کرده است.

به اساس این اطلاعات تنها در هفته دوم ماه رمضان، طالبان ۲۵ غیرنظامی را در حملات‌شان کشته و ۷۴ نفر را زخمی کردند.

این نهاد گفته بود که طالبان در جریان دو ماه پس از توافقنامه صلح نزدیک به سه هزار حمله را انجام دادند.

محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان، پس از حملات کابل و ننگرهار از نیروهای امنیتی این کشور خواست در مقابل طالبان از حالت "دفاعی" به حالت "تهاجمی" درآیند.

جاوید فیصل، سخنگوی شورای امنیت ملی، پس از حمله امروز (۲۵ ثور) در توییتی نوشت که چنین حملاتی، همه را از روند صلح دور نگه می‌دارد و نشان می‌دهد که توافقنامه صلح هیچ اثری بر کاهش خشونت‌ها نداشته است.

با وجودی که دولت گفته در پاسخ به حملات طالبان شمار زیادی از جنگجویان این گروه را کشته اما بارها از طالبان خواسته آتش بس کرده و وارد گفت‌وگوهای بین‌الافغانی شود.

طالبان چه می‌گویند؟

طالبان اما در برابر انتقادهای دولت افغانستان و درخواست‌های مکرر کاهش خشونت از سوی جامعه جهانی، از نیروهای آمریکایی و دولت انتقاد کرده و گفته‌ که برخلاف توافقنامه صلح به حملات خود علیه مواضع این گروه ادامه داده‌اند.

طالبان در پاسخ به درخواست آتش بس گفته که تنها راه برای رسیدن به این هدف، عملی شدن توافقنامه صلح این گروه با آمریکا است و رهایی زندانیان طالبان و آغاز گفت‌وگوهای بین‌الافغانی می‌تواند این خواست را عملی کند.

با وجود رهایی صدها زندانی طالبان از سوی دولت افغانستان این گروه هنوز حاضر به آغاز گفت‌وگوهای بین‌الافغانی نشده و خواهان رهایی تمام پنج هزار زندانی است که در توافقنامه صلح از آن یاد شده است.

این گروه در پاسخ به اعلام تغییر حالت نیروهای امنیتی از سوی آقای غنی، او را متهم به اعلام "جنگ تمام عیار" کرد و گفت که دولت از ابتدا در تلاش برای سنگ اندازی در روند صلح بوده است.

این گروه گفته آماده مقابله است و امروز در اعلامیه‌ای که در آن انفجار شهر گردیز را به عهده گرفت به این موضوع اشاره کرد.

طالبان پس از امضای توافقنامه صلح نیز اعلام کرد که آنها تنها با نیروهای خارجی در آتش بس هستند و حمله به مواضع دولتی شامل تعهد آنها نیست با آنهم آنها حملات‌شان را کاهش داده‌اند.

آمریکا‌ چه می‌گوید؟

مقام‌های آمریکایی بارها گفته‌اند که انتظار دارند تا توافق میان آنها و طالبان به کاهش خشونت‌ها در افغانستان منجر شود.

آمریکا می‌گوید که هیچ یک از بندهای توافقنامه آمریکا و طالبان بدون شرط نیست و طالبان حاضر شده‌ که از جنگ و خشونت دست بردارد.

کاهش خشونت‌ها از موضوعات مهم مورد بحث نمایندگان آمریکا با سران طالبان در نشست‌های اخیر بوده است.

حتی برخلاف دولت افغانستان، زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در حملات دو روز پیش در کابل و ننگرهار، طالبان را مقصر ندانسته و گفته که "همکاری طالبان و دولت افغانستان در برابر دشمن مشترکی که مرتکب چنین جنایاتی می‌شود ضروری است".

بگذر از پست توییتر شماره از @US4AfghanPeace

همکاری طالبان و دولت افغانستان در برابر دشمن مشترکی که مرتکب چنین جنایاتی می شود، و همکاری برای مهار نمودن COVID، ضروریست. ناکامی در این کار، افغانستان را در برابر تروریسم، بی ثباتی پیهم و مشکلات اقتصادی آسیب پذیر خواهد گذاشت. اکنون زمان پیش رفتن بسوی صلح است.

— U.S.

Special Representative Zalmay Khalilzad (@US4AfghanPeace) ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۹

پایان پست توییتر شماره از @US4AfghanPeace

اشاره او به گروه موسوم به دولت اسلامی یا داعش بود که مسئولیت حمله کابل را به عهده گرفت.

اما نیروهای ناتو در افغانستان بارها از ادامه خشونت‌ها از سوی طالبان انتقاد کرده و به این گروه گفته که با وجود توافقنامه صلح آمریکا و طالبان، در صورت نیاز از متحدین خود یعنی نیروهای دولتی در جنگ حمایت خواهند کرد.

تحلیلگران چه می‌گویند؟

تحلیلگران افزایش خشونت‌ها در افغانستان را آغاز عملیات بهاری این گروه خوانده و به این باورند که توافقنامه صلح برای افغانستان میان آمریکا و طالبان بی اثر شده است.

بعضی از ناظران به این باورند که ابهامات موجود در این توافقنامه باعث بروز موج جدید خشونت‌ها شده است.

شماری به این باورند که طالبان با افزایش خشونت‌ها در تلاش هستند که موضع قوی تر در گفت‌وگوهای صلح داشته باشند.

کاربران شبکه‌های اجتماعی به چه باور هستند؟

افزایش حملات خونین در افغانستان سبب شده که بدبینی کاربران شبکه‌های اجتماعی به روند صلح بیشتر شود.

بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی خواهان انتقام گیری شده و به شدت رهایی زندانیان طالبان را از سوی دولت به باد انتقاد گرفتند.

بسیاری از آنها جنگجویان طالبان و گروه موسوم به دولت اسلامی را همراه دانسته و گفته اند که اگر با طالبان صلح شود پس از آن جنگ با گروهی به نام داعش ادامه خواهد یافت.

کاربران افغان شبکه‌های اجتماعی، دولت را در تامین امنیت ناکام دانسته و سران حکومت را به دنبال کردن منافع شخصی‌شان در تقسیم قدرت متهم کردند.

اشاره این کاربران به جنجال‌های سیاسی میان آقای غنی و عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی پیشین افغانستان است که در انتخابات ریاست جمهوری هر دو خود را برنده اعلام کرده و مراسم تحلیف همزمان برگزار کردند. اختلافات آنها تاکنون بر سر تقسیم قدرت حل نشده است.