خال رخ هفت کشوردر تب و تاب آب است/ سرخوشی کشاورزی و دل‌نگرانی شرب

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: «شیراز و آب رکنی و این باد خوش نسیم / عیبش مکن که خال رخ هفت‌کشور است» حافظ وقتی این شعر را سرود و به آب رکنی آن مباهات کرد شاید هیچ‌گاه فکر نمی‌کرد که این خال رخ هفت‌کشور چند قرن بعد آن‌چنان درگیر مسئله آب شود که در روزهای گرم سال خیلی از مناطق شهر آبی برای خوردن نداشته باشند.

تابستان گرم و سوزان که به نیمه نزدیک شد و ویروس کرونا که روزبه‌روز جولان می‌دهد، نیاز مردم فارس را به آب بیشتر کرده است.

بااینکه بارندگی‌های دو سال اخیر و بهار امسال قابل‌توجه بوده است اما مردم استان خصوصاً شهر شیراز در بخش‌های مختلف هنوز در نگرانی کمبود آب به سر می‌برند. به‌ویژه اینکه قطعی آب در هفته‌های اخیر در بخش‌هایی از استان و برخی محلات شیراز به این نگرانی افزوده است و این سوال مطرح‌شده که تا پایان تابستان، مسئله آب در شیراز و فارس به بحران تبدیل می‌شود یا نه؟

شرکت آب منطقه‌ای متولی تأمین آب استان است و تعهداتی چون انتقال آب تا مخازن شهر و رهاسازی آب از سدها برای مصارف کشاورزی، زیست‌محیطی و صنعتی را بر عهده دارد.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای فارس به خبرنگار مهر با اشاره به بارش‌های مناسب در دو سال گذشته، گفت: علی‌رغم کسری مخازن آب زیرزمینی به دلیل خشک‌سالی‌های ۱۵ سال منتهی به سال ۹۷ در صورت صرفه‌جویی، کنترل بهره‌برداری و جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه آب در بخش کشاورزی به نظر می‌رسد مشکلی در تأمین مصارف صنعت در بخش‌های زیرزمینی و منابع آب‌های سطحی نداشته باشیم.

کرامت الله کریمی مزیدی افزود: در شهر شیراز هم با توجه به افتتاح فاز نخست خط آب‌رسانی جدید درصورتی‌که توزیع آب توسط اداره آبفا به‌صورت مناسب انجام پذیرد، مشکل جدی برای تأمین آب وجود نخواهد داشت.

کرمی مزیدی تأکید کرد: ما به تعهداتمان در قبال رهاسازی آب در بخش‌های شرب، صنعت، کشاورزی و محیط‌زیست عمل کرده‌ایم.

اشاره معاون حفاظت و بهره‌برداری آب منطقه‌ای فارس به افتتاح «خط دوم انتقال آب از سد درودزن به شیراز» باعث شد خبرنگار مهر در این خصوص پیگیری کند که مشخص شد این خط انتقال به طول ۵۵ کیلومتر از سد درودزن تا مخازن دوکوهک راه‌اندازی شده و آب از این خط تا مخازن دوکوهک منتقل و ذخیره می‌شود.

فاز دوم این پروژه راه‌اندازی ۱۵ کیلومتر باقیمانده از مخازن دوکوهک تا مخازن معالی آباد و شبکه آب و فاضلاب شهری شیراز است که هنوز افتتاح نشده است. این خط انتقال در صورت اتمام می‌تواند در هر ثانیه ۳۰۰۰ لیتر آب به شبکه شیراز تزریق کند.

اما حتی با راه‌اندازی کامل این پروژه بازهم نیاز آب شرب شیراز به‌طور کامل رفع نخواهد شد و شرکت آب منطقه‌ای فارس در اندیشه راه‌اندازی خط انتقال دیگری است که این بار آب علاوه بر سد درودزن و رودخانه کر از سد تنگ سرخ، رودخانه بشار و چشمه شش پیر نیز تأمین شود.

این طرح در دست مطالعه است و ابتدا سد تنگ سرخ باید توسط استان کهگیلویه و بویر احمد بر روی رودخانه بشار که در این استان جریان دارد، ساخته شود و سپس استان فارس حقابه خود را با راه‌اندازی خطوط انتقال آن تأمین کند که این پروژه فعلاً در کشاکش اختلافات بسیاری قرار دارد.

در این زمینه معاون طرح و توسعه آب منطقه‌ای فارس به خبرنگار مهر گفت: این خط انتقال از رودخانه بشار که بخشی از سرشاخه‌های آن در استان فارس قرار دارد، می‌تواند کمبودهای آب شرب شیراز را با انتقال سالانه ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب جبران کند.

مهرزاد شریفی افزود: البته این سد توسط استان کهگیلویه و بویر احمد در حال ساخت است و ما فقط کار انتقال آب را به‌منظور حفظ سهم آب استان انجام می‌دهیم.

طرح‌های موجود نیاز شیراز را تأمین نکرد

راه‌اندازی خط سوم انتقال آب و تزریق سالانه ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب به شبکه شیراز در حالی در دست مطالعه است که بهمن بهروزی مدیر آبفا شیراز عنوان کرد که حتی در صورت این انتقال بازهم نیازهای آب شرب شیراز به‌طور کامل رفع نخواهد شد.

مدیر آبفا شیراز به خبرنگار مهر گفت: تنها ۲۰ درصد نیاز آب شرب شیراز از منابع سد درودزن تأمین می‌شود و ۸۰ درصد باقیمانده را مجبوریم از چاه‌های زیرزمینی تأمین کنیم که طی ایام پیک در تابستان واقعاً مشکل داریم.

بررسی‌های خبرنگار مهر نشان می‌دهد که به‌واسطه فعالیت هزاران چاه مجاز و غیرمجاز در فارس متأسفانه میلیون‌ها مترمکعب به‌طور سالانه آب از سفره‌های زیرزمینی برداشت و از حجم این منابع کاسته می‌شود. چاه‌هایی که اگر هر چه زودتر پر و مسلوب

المنفعه نشوند، آینده‌ای نامطلوب برای این شهر و دیار ترسیم می‌کنند.

این میزان برداشت از حجم سفره‌های زیرزمینی در حالی است که طبق بررسی‌های خبرنگار مهر، ورودی آب به ۹ سد فارس شامل درودزن، سلمان فارسی، تنگاب، رودبال، خسویه، ایزدخواست، ملاصدرا، سیوند و چشمه عاشق از مهرماه ۹۸ تاکنون تقریباً ۱۴۳۵ میلیون مترمکعب بوده است.

طبیعی است که رهاسازی و انتقال آب از سدها پاسخگو نیست و به همین دلیل برداشت از سفره‌های زیرزمینی انجام می‌شود تا کمبود آب جبران شود اما منابع آبی آیندگان نیز به خطر می‌افتد.

مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب‌های زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای فارس با ارائه آماری هشداردهنده و نگران‌کننده به خبرنگار مهر گفت: سالانه میلیون‌ها مترمکعب آب از حجم سفره‌های زیرزمینی به‌واسطه فعالیت ۹۶ هزار و ۵۰۰ حلقه چاه مجاز و غیرمجاز کاسته می‌شود و این وضع اسفباری است که این برداشت‌ها فارس را به سمت تشدید خشک‌سالی سوق خواهد داد.

کسری ۷۰۰ میلیون متر مکعبی مخزن

علی‌اکبر بازیار با بیان اینکه در کل استان برای مصارف شرب، بهداشت، صنعت، خدمات، کشاورزی و فضای سبز بیش از هشت میلیارد مترمکعب آب، پروانه صادر کرده‌ایم، ادامه داد: با توجه به میانگین بلندمدت بارندگی استان و حجم آب تجدید پذیر و آب قابل‌برنامه‌ریزی در طول یکسال ۷۰۰ میلیون مترمکعب کسری مخزن داریم یعنی تعادلی بین مصرف و تغذیه وجود ندارد.

بازیار افزود: کاهش ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب به‌صورت سالانه از آبخوان‌های استان به‌مرور باعث نابودی و خشک شدن آبخوان‌ها و اتمام حجم ذخیره تجدیدپذیر آبخوان‌ها می‌شود که برای جلوگیری از این امر می‌بایست پروژه‌های احیا و تعادل بخشی و برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی حتماً پیاده شود.

مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب‌های زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای فارس اظهار کرد: تحویل حجمی آب به بهره‌برداران در چاه‌های مجاز با نصب کنتور هوشمند، پرکردن چاه‌های غیرمجاز، کاهش پروانه‌های چاه‌ها تا سقف آب قابل‌برنامه‌ریزی در قالب پروژه اصلاح، تعدیل پروانه چاه‌ها و سایر پروژه‌ها برای تعادل بین مصارف و منابع آبخوان ازجمله راه‌حل‌های در دستور کار است.

به گزارش خبرنگار مهر، اگرچه حفر و یا فعال کردن چاه غیرمجاز ازنظر دستگاه قضائی جرم محسوب می‌شود اما متأسفانه برداشت آب از منابع زیرزمینی همچنان ادامه دارد.