ایران در رسانه‌های روسی؛ «رقابت‌های روسیه و ایران ارتباط مستقیم با برجام دارد»

رادیو فردا - ۱۴ شهریور ۱۴۰۱

سفر وزیر خارجهٔ ایران به مسکو، گویا برای میانجی‌گری با هدف پایان جنگ روسیه علیه اوکراین هم‌زمان با گزارش‌ها از ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه برای استفاده در جنگ از جمله گزارش‌هایی بود که این هفته در رسانه‌های روسی منعکس شد.

همچنین تدارکات اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای که رؤسای جمهور روسیه و ایران در آن شرکت خواهند کرد و نیز بن‌بست در مذاکرات احیای برجام از دیگر موضوعاتی بود که رسانه‌های روسی به آن توجه داشتند.

در این بین اعطای جایزهٔ بهترین فیلم جشنوارهٔ مسکو به فیلم ایرانی «بدون قرار قبلی» هم در رسانه‌های روسی بازتاب یافت.

بن‌بست در مذاکرات برجام

به گزارش روزنامهٔ ایزوستیا به نقل از منابع نزدیک به مذاکرات، اگر ایران و آمریکا طی چند روز آینده دربارهٔ احیای برجام به توافق نرسند، بسیار بعید است دورهٔ بعدی مذاکرات پیش از مشخص شدن نتایج انتخابات کنگرهٔ آمریکا برگزار شود.

اما این به معنای مرگ توافق اتمی نیست چراکه به عقیدهٔ تحلیلگران روس، طرفین جایگزینی برای برجام ندارند و به‌رغم دادوستد دشوار علاقمندند که این توافق حفظ شود.

میخائیل اولیانوف نمایندهٔ روسیه در مذاکرات برجام طی مصاحبه با روزنامهٔ ایزوستیا نگرانی‌های غرب دربارهٔ فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشدهٔ ایران در سال‌های پیشین را بی‌اساس، و بحث وجدل پیرامون آن را خسته‌کننده خواند و این در حالی‌ است که تحقیقات پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از مهم‌ترین موانع احیای برجام است.

به‌گفتهٔ سفیر روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، روسیه از ایران می‌خواهد به سؤالات آژانس پاسخ دهد اما موضع ایران را که اعتمادی به غرب ندارد درک می‌کند.

صاحبنظرانی که با این روزنامه گفت‌وگو کرده‌اند معتقدند مسائل جدی‌تر در مسیر احیای برجام وجود دارد: آمادگی ایران برای مهار برنامهٔ اتمی‌اش که در مقایسه با سال‌های پیش از توافق پیشرفت جدی داشته و تضمین همکاری‌های اقتصادی غرب با ایران.

در عین حال به نظر تحلیلگران روس، برجام تأثیر چندانی بر همکاری روسیه با ایران نخواهد داشت.

هم‌زمان کارشناسان معتقدند رقابت‌های روسیه و ایران ارتباط مستقیم با برجام دارد: چنانچه این توافق احیا شود، فروش آزاد نفت ایران به ثبات بازار جهانی انرژی کمک می‌کند اما در صورت حفظ تحریم‌ها، احتمالاً نفت روسیه مانع فروش نفت ایران به چین می‌شود.

میانجی‌گری ایران بین روسیه و اوکراین؟

وزیر خارجهٔ ایران که چهارشنبه در مسکو با همتای روس‌ خود دیدار کرد مدعی‌ است سفر وی بیش از همه در راستای نقش‌آفرینی ایران در حل بحران اوکراین به درخواست رهبران غربی‌ انجام ‌شد. مشاور دفتر ریاست‌جمهوری اوکراین چنین ابتکاری را کاملاً دور از ذهن خواند و گفت ایران هیچ درکی از دلایل و شرایط جنگ روسیه علیه اوکراین ندارد و خود نیازمند میانجی‌گر است تا به رفع بحران‌ در روابطش با غرب، اسرائیل و عربستان سعودی کمک کند.

روسیه نیز واکنش محتاطانه‌ای به ابتکار ایران نشان داده. به گزارش روزنامهٔ کامرسانت، مشخص نیست چرا رئیس‌جمهور فرانسه – که گفته می‌شود سفر حسین امیرعبداللهیان به مسکو به درخواست وی انجام شد – در حالی میانجیگری ایران را مطرح کرده که خود دائم با رئیس‌جمهور روسیه در ارتباط است و این موضوع تعجب وزیر خارجهٔ روسیه را برانگیخته. سرگئی لاوروف با اشاره به این‌که این درخواست نباید پیش‌شرط دیگر اروپا برای احیای برجام شود، بر ضرورت احیای این توافق و گسترش همکاری‌های دوجانبه متمرکز شد.

همکاری روسیه و ایران

همکاری روسیه و ایران در عرصه‌های مختلف انجام می‌شود: مبادلات تجاری رشد بی‌سابقه پیدا کرده، به‌زودی نشست کمیسیون میان‌دولتی اقتصادی که چند سال به تعویق افتاده بود برگزار خواهد شد و هماهنگی توافق‌نامهٔ بلندمدت مراحل پایانی را طی می‌کند. مسکو و تهران با مشارکت باکو طرح «کریدور شمال-جنوب» را با جدیت دنبال می‌کنند و روسیه حامی ایجاد شرایط تجارت آزاد بین ایران و اتحادیهٔ اقتصادی اوراسیاست.

"سرگئی لاوروف با اشاره به این‌که این درخواست نباید پیش‌شرط دیگر اروپا برای احیای برجام شود، بر ضرورت احیای این توافق و گسترش همکاری‌های دوجانبه متمرکز شد"اما در وحلهٔ نخست، همکاری روسیه و ایران در راستای دور زدن تحریم‌هاست که در سایهٔ تنش‌های شدید در روابط دو کشور با غرب نفس تازه‌ای گرفته است.

همکاری‌های مالی ایران و روسیه (تلاش برای جایگزینی سویفت با سامانهٔ پیام‌رسان مالی روسیه و تطابق سیستم‌های پرداختی با کارت‌ روسی میر و شتاب ایرانی) و نظامی (تحویل احتمالی پهپادهای ایرانی به روسیه و قصد ایران برای خرید جنگنده‌های سوخو-۳۵)، اولویت ایران در خرید غلات از روسیه و علاقه‌مندی روسیه برای حضور در میادین نفت و گاز ایران «نشانگر آن است که تحریم‌های غرب دو کشور را به یکدیگر نزدیک کرده تا منابع درآمدی مستقل از غرب پیدا کنند».

اما همکاری در بسیاری از عرصه‌ها با چالش روبه‌روست. برای نمونه، از دید کارشناسان روس، تلاش‌های ایران برای تعمیر هواپیماهای روسی ویا ایجاد کنسرسیومی با هند، چین و روسیه در زمینهٔ پشتیبانی از حمل‌ونقل هوایی به جایی نمی‌رسد.

ایران و سازمان همکاری‌های شانگهای

هفتهٔ آینده سمرقند در ازبکستان میزبان سران کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای خواهد بود و انتظار می‌رود که طی آن ایران سند وظایف و تعهدات خود که گامی مهم در راستای عضویت کامل این کشور به شمار می‌رود امضا کند.

همچنین در حاشیهٔ این اجلاس روسای جمهور روسیه و ایران برای چهارمین بار طی سال جاری میلادی دیدار خواهند کرد. روسیه حامی عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای است چراکه انتظار دارد با عضویت تهران موضع‌ مسکو در مقابل چین تقویت شود.

توقعات ایران از عضویت در این سازمان شامل افزایش اعتبار بین‌المللی و امتیازهای اقتصادی ا‌ست. برای سایر کشورها، ایران به دلیل ظرفیت‌های ترانزیت و منابع غنی نفت و گاز اهمیت دارد و همچنین به تقویت این سازمان در راستای ادعای جهانی چندقطبی کمک می‌کند.

«روسیه، اروپا نیست»

روزنامهٔ نزاویسیمایا گازتا در مقالهٔ هیئت سردبیری می‌نویسد روسیه در طول تاریخ خود تلاش کرده با تلفیق ویژگی‌ها‌ و دستاوردهای اروپا و آسیا هویت خود را به عنوان کشوری اوراسیایی تعریف کند اما با گرایش مراکز قدرت و بخش لیبرال جامعه به سوی غرب درحالی‌‌که حاشیهٔ کشور و جامعهٔ محافظه‌کار نسبت به ارزش‌های غرب بدبین‌اند از دستیابی به این هدف عاجز مانده و دائم هم از سوی شرق و هم از سوی غرب احساس تهدید می‌کند.

براساس این گزارش، روسیه طی شش ماه گذشته به کشوری کاملاً ضدغربی تبدیل شده اما بخشی از شرق نشده است.

در حالی‌که تحریم‌های غرب برخی صنایع روسیه را عملاً فلج کرده، اقتصاد این کشور بهتر از انتظار در مقابل تحریم‌ها ایستادگی کرده. یا این تنها ظاهر قضیه است؟ رسانهٔ مدوزا با چند کارشناس اقتصادی گفتگو کرده که معتقدند دولت روسیه و کرملین تأثیر بلندمدت تحریم‌ها را کم‌اهمیت جلوه می‌دهند و این در حالی‌ است که اقتصاد روسیه رو به افول نهاده و این تحول تا چند سال دیگر متوقف نمی‌شود و کشورهایی که روسیه به عنوان دوست برگزیده – از جمله ایران که خود سال‌هاست تحت تحریم‌ است – نمی‌توانند به اقتصاد روسیه کمک کنند.

برخی کارشناسان معتقدند گام‌هایی که دولت روسیه در مدیریت داخلی و عرصهٔ تجارت بین‌المللی برمی‌دارد اعم از تقویت ارز ملی و کاهش صادرات، جایگزینی واردات مستقیم با ابزارهای بازار سیاه، بازی با بهای گاز در بازار اروپا ضمن فروش نفت با تخفیف به آسیا، اقتصاد روسیه را در مسیری قرار داده که به فاجعه منجر می‌شود.

صنایع نظامی روسیه به دلیل جنگ و تحریم‌ با مشکلات بی‌سابقه روبرو شده و نه تنها مسکو ناچار است صادرات تسلیحات خود را کاهش دهد بلکه در کشورهایی دنبال سلاح می‌گردد که هیچ‌گاه توجهی به آن‌ها نداشته است.

مخالفان کرملین طی اجلاسی در پایتخت لیتوانی که به مدت سه روز طی هفتهٔ گذشته برگزار شد، سعی کردند راه‌حلی پیدا کنند اما تنها به این نتیجه رسیده‌اند که در این مرحله جامعهٔ روسیه نمی‌داند چه‌ کشوری را می‌خواهد، چه رسد به درک این موضوع ‌که دستیابی به این هدف نیازمند چیست.

در حال حاضر، براساس نتایج نظرسنجی مرکز لوادا، نیمی از شهروندان روسیه از جنگ علیه اوکراین حمایت می‌کنند، اما نیمی دیگر – و در میان جوانان این نظر غالب است – خواهان مذاکره و صلح هستند.

درخشش سینمای ایران در جشنوارهٔ فیلم مسکو

در حالی‌که جشنوارهٔ فیلم ونیز که امسال تقریباً هم‌زمان با جشنوارهٔ مسکو برگزار می‌شود، از فیلمسازان و هنرمندان زندانی و تحت فشار نگاه ویژه به فیلمسازان ایرانی زندانی دارد، جشنوارهٔ فیلم مسکو از سینمای حکومتی ایران استقبال کرد و مجموعاً ۱۰ فیلم ایرانی اعم از کوتاه و مستند هم در بخش‌های رقابتی و هم در دو برنامهٔ ویژه به نمایش درآمد و سرانجام فیلم «بدون قرار قبلی» از ایران مهم‌ترین جایزه– گئورگ مقدس طلایی – را از آن خود کرد.

پگاه آهنگرانی هنرپیشه نقش یاسمن در این فیلم جایزهٔ بهترین بازیگر زن را از جشنوارهٔ مسکو کسب کرد؛ کستل کاشکاوال هنرپیشه اهل رومانی برندهٔ جایزهٔ بهترین بازیگر مرد شد.

همچنین «نسیم» ساخته حمیدرضا قاسمی موفق به کسب جایزهٔ بهترین فیلم کوتاه شد.

مرور هفتگی رسانه‌های روسی