ایران و عراق؛ دشمنان فوتبالی و دوستان سیاسی

ایران و عراق؛ دشمنان فوتبالی و دوستان سیاسی

• پوریا ژافره
• خبرنگار بی‌بی‌سی از دوحه

همین جا بود که تیم ملی فوتبال عراق دقیقا ۲۸ سال پیش ایران را "نقره‌داغ" کرد.

ورزشگاه خلیفه شهر دوحه در قطر میزبان اصلی مسابقه‌های انتخابی جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا در قاره آسیا بود. نزدیک ۵ سال از پایان جنگ هشت ساله ایران و عراق و پذیرفته شدن قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد می‌گذشت ، اما ترکش‌های دردآور خاطرات جنگ در هر دو طرف میدان هنوز تازه بود.

در میان بازیکنان دو تیم نفراتی بودند که در جنگ به عنوان سرباز یا داوطلب شرکت کردند. حمید درخشان، کاپیتان آن زمان تیم ملی فوتبال در مصاحبه با روزنامه نیویورک تایمز گفت: "وقتی با بازیکنان عراق رودررو قرار می‌گیریم دوست هستیم و به هم سلام می‌کنیم. هرچند نمی‌توانیم آنچه بر ما گذشت را فراموش کنیم."

• فوتبال عراق و ایران؛ مسابقه‌ای که هرگز آسان نبوده است
• ایران-سوریه؛ شروع امیدوارکننده تیم ملی بدون اسکوچیچ
• فوتبال ایران و عراق: تیم ملی ایران پیروز شد و صعود کرد

البته همه ایرانی‌ها در همان تیم هم یک نظر نداشتند.

"نزدیک ۵ سال از پایان جنگ هشت ساله ایران و عراق و پذیرفته شدن قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد می‌گذشت ، اما ترکش‌های دردآور خاطرات جنگ در هر دو طرف میدان هنوز تازه بود"مهدی فنونی‌زاده، بازیکن میانی درشت اندام ایران که در کنار درخشان بازی می کرد، در این رابطه گفت: "جنگ ایران و عراق قسمتی از تاریخ است. اینجا میدان ورزش است و نه سیاست. همه ما در تلاش هستیم تا گذشته را پشت سر بگذاریم."

در روز مسابقه اما نتیجه به سود عراق شد. علی دایی با یک ضربه سر استثنایی بازی را مساوی کرد. گلی که برای سال ها در تیتر اخبار ورزشی تلویزیون ایران باقی ماند.

عراق زودتر با گل احمد راضی از ایران جلو افتاده بود. نیمه اول تمام نشده بود که بازهم عراق گل زد. گل دوم هم شبیه گل اول بود. در نیمه دوم ایران دیگر نتوانست نتیجه را جبران کند و شکست ۲-۱ برای تیم ملی رقم خورد تا کار صعود به جام جهانی بسیار مشکل شود.

خاطرات من از آن مسابقه همچنان بعد از سال‌ها در یادم مانده است ، انگار همین دیروز بود.

"حمید درخشان، کاپیتان آن زمان تیم ملی فوتبال در مصاحبه با روزنامه نیویورک تایمز گفت: "وقتی با بازیکنان عراق رودررو قرار می‌گیریم دوست هستیم و به هم سلام می‌کنیم"برای من که آن روزها ۱۴ ساله بودم فوتبال همه چیز بود و شکست مقابل عراق بدترین آن‌ها.

طرف‌های عصر بود، یکی دو ساعتی بود که از مدرسه رسیده بودم منزل. فوتبال زنده در آن دوران تلویزیون دولتی ایران، کمیاب بود. اما این بازی با کمی تاخیر از تلویزیون پخش می‌شد، شاید به دلیل حساسیتش و اهمیتی که در آن مقطع برای مردم ایران داشت. و البته گزارشگری که زودتر از بقیه خبر داشت که قرار است در زمین چه اتفاقی بیفتد و گزارش خودش را تنظیم می‌کرد.

مهرداد مسعودی ، از معدود خبرنگاران ایرانی که برای پوشش مسابقه‌ها از کانادا به قطر آمده بود، هنوز جزئیات آن مسافرت را به خوبی به یاد دارد.

از جمله ملاقات با یک خانواده عراقی در فرودگاه رم در راه رسیدن به قطر. خانواده‌ای مشابه خانواده خودش در ایران که پسرشان تقریبا همسن او بود. خانواده‌ای که در آن سال‌ها از دیکتاتوری صدام حسین به خارج از کشور فرار کرده بودند. اگر جنگ تمام نشده بود و شرایط به گونه دیگری بود، شاید مهرداد و آن پسر عراقی همان روز در جبهه با هم روبرو می‌شدند.

توضیح تصویر،

مهرداد مسعودی ، از معدود خبرنگاران ایرانی که برای پوشش مسابقه‌ها از کانادا به قطر آمده بود

تلویزیون ایران مایل نبود که اوایل مسابقه را زنده پخش کند. در استادیوم الخلیفه طرفداران عراق بیشتر از ایران بودند و سازماندهی شده‌تر.

"مهدی فنونی‌زاده، بازیکن میانی درشت اندام ایران که در کنار درخشان بازی می کرد، در این رابطه گفت: "جنگ ایران و عراق قسمتی از تاریخ است"عکس‌های صدام حسین در بین آن‌ها نمایان بود و کبوترهای سفیدی که در آغاز مسابقه از سوی آن‌ها رها شدند، نظرها را به خود جلب می‌کردند.

مسابقه‌ای که در آن داور رومانیایی به بازیکنان دو تیم مثل نقل و نبات کارت می‌داد. در این میان، کارت قرمزی که به جواد زرینچه، مدافع ایران در نیمه اول داده شد، تعیین کننده بود و از عوامل اصلی شکست ایران در این مسابقه.

مشکل اینجا بود که در آن دوران فوتبال ایران به رغم داشتن بازیکنانی با کیفیت از نظر ساختاری بعد از انقلاب اسلامی و جنگ دچار مشکل شده بود. بازی با عراق مسابقه‌ای بود روی لبه تیغ. اما ایران در آن دوران بازی‌های این چنینی را به حریفان واگذار می کرد و این یکی هم مستثنا نبود.

حالا اما ۲۸ سال از آن روزها گذشته. بعضی چیزها مثل سابق باقی مانده و البته بعضی بسیار عوض شده. تیم ملی فوتبال ایران مثل همان دوران یک مهاجم نوک دارد که راه دروازه حریفان را خوب بلد است به خصوص عراق. روزگاری علی دایی بلای جان مدافعان عراق بود حالا سردار آزمون جای او را پر کرده، بازیکنی که وقتی ایران و عراق برای بار اول اینجا با هم روبرو شدند به دنیا نیامده بود.

توضیح تصویر،

اخراج جواد زرینچه از عوامل اصلی باخت ایران به عراق در آن مسابقه بود

استادیوم هم همانجاست با این تفاوت که حالا بازسازی شده و آماده برگزاری جام جهانی است. سیستم تهویه مطبوع بی‌نظیری در آن نصب شده است که اجازه می‌دهد در گرم ترین آب و هوا هم دمای بالا، بازیکنان را اذیت نکند.

"همه ما در تلاش هستیم تا گذشته را پشت سر بگذاریم."در روز مسابقه اما نتیجه به سود عراق شد"

عمو بابا وعلی پروین مربیان وطنی آن زمان عراق و ایران حالا جایشان روی نیمکت را به مربیان خارجی داده‌اند. از آن روزگار تا به حال ایران چهار بار دیگر موفق شده به جام جهانی صعود کند اما عراق همچنان در رویای تکرار صعود سال ۱۹۸۶ به سر می‌برد. با بازتر شدن فضای سیاسی هر دو کشور فوتبالیست‌های بیشتری از ایران و عراق حالا در خارج مرزهای شان توپ می‌زنند.

صدام حسین بعد از اشغال عراق توسط نیروهای آمریکایی در دادگاه نظامی محاکمه و سپس اعدام شد. جمهوری اسلامی هم در این سال ها دستخوش تحولات سیاسی بسیاری بوده اما در مسائل منطقه‌ای اتفاقاً غیبت صدام حسین و یک دولت مقتدر در عراق اجازه داده تا سیطره نظامی‌اش گسترده‌تر شود.

ایران و عراق مدام در حال تغییرند شاید آنچه ثابت می‌ماند همینجا درون زمین فوتبال است.

رقابتی نزدیک و حساس که نتیجه‌اش یا مساوی است یا اینکه با اختلاف یک گل تعیین می‌شود. مسابقه‌ای که پیروزی در آن هیچگاه تضمین شده نیست، اما شور و هیجانش چرا حتی اگر بدون تماشاگر باشد و در کشور بی طرف.