جزئیات روند طراحی و پرتاب ماهواره خیام/ نقش روسیه در ساخت ماهواره

به گزارش خبرنگار مهر، حسن سالاریه رئیس سازمان فضایی در نشست خبری که امروز در پایگاه فضایی ماهدشت با موضوع پرتاب ماهواره خیام برگزار شد، در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران که چرا زمان پرتاب ماهواره را اول اسپوتنیک اعلام کرد و بعد رسانه‌های ایرانی مطلع شدند و اینکه چرا سازمان فضایی شفاف اعلام نکرد که ماهواره ساخت ایران نیست و سفارت روسیه در ایران آن را در توییتی اعلام کرد، گفت: ماهواره خیام ماهواره سنجشی با دقت یک متر بوده که منحصر به فرد است.

وی گفت: ما علاقه‌ای نداشتیم که قبل از پرتاب و مدارگذاری و استیبل شدن ماهواره درباره آن اطلاع رسانی کنیم.

رئیس سازمان فضایی افزود: ۴-۵ سال است که سعی کردیم این اتفاق را خیلی عمومی سازی نکنیم اما به هر شکل سازمان فضایی روسیه خبری را بدون هماهنگی ما رو سایت بارگذاری کرد و نمی‌توان هم گفت عمدی در کار بوده است.

سالاریه ادامه داد: ما با روسیه توافق کرده بودیم که بعد از اینکه ماهواره شرایط استیبل پیدا کرد و تصاویر قابل اعتماد در اختیار ما گذاشت، اطلاع رسانی کنیم و گام به گام این اطلاع رسانی صورت گیرد.

ما بر این تاکید داریم که ماهواره خیام متعلق به ایران است

معاون وزیر ارتباطات گفت: شما پرسیدید که چرا شفاف نگفتیم ماهواره را روسیه ساخته است اما ما تاکید داشته و داریم که مالکیت ماهواره برای ایران است اما اینطور نبوده که اعلام کنیم این ماهواره ساخت داخل بوده است.‌ اهل فن و متخصصین حوزه فضایی می‌دانند که این موضوع عجیبی نیست که شما توانایی سنجنده یک متر را داشتید اما نگفتید.

وی در پاسخ به سوال دیگر مبنی بر اینکه چرا ماهواره خیام در روسیه پرتاب شد، گفت: ایران دو دهه است در زمینه پرتابگرها کار می‌کند. در این حوزه پیشرفت خوبی داشتیم و به پرتاب ماهواره ۵۰۰ کیلوگرم هم رسیده ایم.

سالاریه افزود: شرکت سازنده ماهواره خیام شرکت روس بود و هیچ منطقی نبود که پرتابگر آمریکایی انتخاب کنیم و البته کشورهای متخاصم هیچ وقت این کار را برای ما نمی‌کنند؛ بنابراین به صورت منطقی به سمت پرتابگر روس رفتیم.

پرتابگر سایوز پرتابگر قابل اطمینانی است

سالاریه خاطرنشان کرد: پرتاپگر سایوز پرتابگر قابل اطمینانی است و در پرتاب‌های اخیر شکستی نداشته است و برای اعزام انسان به فضا اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها پرتابگر سایوز را انتخاب می‌کنند. خود شرکت سازنده ماهواره قصد داشت از پرتابگر دیگری استفاده کند اما ما مخالفت کردیم و آنها هم همراهی کردند.

صحبت از اینکه ماهواره خیام جاسوسی است از پایه حرف کودکانه ای است

سالاریه در پاسخ به سوال خبرنگار دیگری که پرسید یکی از مقامات آمریکایی مدعی شده است که هدف ماهواره خیام جاسوسی است، آیا اصلاً خیام چنین قابلیتی دارد و یا اینکه گفته شده از این ماهواره قرار است در حوزه جنگ اوکراین استفاده شود، گفت: قصد دارند فضا را متشنج کنند، ماهواره خیام با این هیبت و وزن و اطلاع رسانی که شده، اینکه بخواهیم از جاسوسی درباره آن صحبت کنیم از پایه حرف کودکانه ای است.

داده‌های ماهواره خیام را با یک تعرفه خاص به شرکت‌های دانش بنیان می‌دهیم

وی افزود: ماهواره جاسوسی در ابعاد و مدارات دیگری است و خیام ماهواره‌ای است که کاملاً با هدف رفع نیازهای داخل کشور در حوزه‌های مدیریت بحران، شهری، معادن، کشاورزی و غیره طراحی و ساخته شده است. قرار است داده‌های ماهواره خیام را با یک تعرفه خاص به شرکت‌های دانش بنیان بدهیم.

این مقام مسئول سازمان فضایی در ادامه توضیح داد: قرارداد این ماهواره زمانی بسته شد که اصلاً جنگ اوکراینی در کار نبود.

همکاری ایران در حوزه فضایی با شرکت‌های معتبر بین المللی از جمله روسیه

وی با اشاره به همکاری ایران در حوزه فضایی با شرکت‌های معتبر بین المللی از جمله روسیه گفت: با روسیه توافقاتی صورت گرفته و سرمایه گذاری دولت در حوزه زیرساخت خواهد بود.

سالاریه درباره جزئیات قرارداد ماهواره خیام با شرکت سازنده روسی گفت: قراردادهای ماهواره مفصل بوده و جزئیات بسیار زیادی دارند و وقتی با یک شرکت رایزنی می‌کنیم طراحی مفهومی را یکبار خودمان انجام می‌دهیم و با جزئیات مشخص می‌کنیم و به شرکت تحویل می‌دهیم. قرارداد در این حوزه‌ها داینامیک و قابل تغییر است، البته کلیات از قبل مشخص است.

"شاید قریب به ۳۰۰ ساعت جلسه در ماه‌های اخیر داشتیم و الحاقیه‌های متعددی در قرارداد داشتیم"در حال حاضر هم موارد و نکات فنی پیش می‌آید و متخصصان ایران و شرکت سازنده پیشنهادات خود را مطرح می‌کنند و در نهایت به جمع بندی می رسند.

معاون وزیر ارتباطات خاطرنشان کرد: طبیعی است این گونه قراردادها دائماً متغیر باشند و چیز بدی نیست و نشان می‌دهد ما بر نظارت اشراف داریم و هرچه گفتند نمی‌پذیریم. هر اصلاحی در بخش فنی، تغییراتی را در بخش‌های حقوقی هم به دنبال خواهد داشت.

وی تصریح کرد: به هر حال تلاش بسیار زیادی در یکسال گذشته در حوزه روابط دیپلماتیک برای پرتاب ماهواره خیام صورت گرفت و ما آن مسیر را ادامه دادیم و با سماجت بیشتری پیگیری کردیم. به این معنا نیست که این موضوع کشتی به گل نشسته بوده و ما آن را نجات دادیم، خیر این گونه نبوده است.

سالاریه درباره تغییرات در قرارداد خیام گفت: قرار بود ماهواره خیام از یک پرتابگر دیگری انجام شود و خیلی از معادلات عوض شد و کار پرحجمی بود. شاید قریب به ۳۰۰ ساعت جلسه در ماه‌های اخیر داشتیم و الحاقیه‌های متعددی در قرارداد داشتیم. به هیچ وجه نافی زحمات دوره قبل نیستیم و فقط سازمان فضایی در این زمینه نقش نداشت، بلکه وزارت امور خارجه و حوزه بین الملل وزارت ارتباطات به ما خیلی کمک کرد.

هزینه ساخت ماهواره خیام / توضیح درباره روند طراحی و پرتاب ماهواره

رئیس سازمان فضایی ایران درباره روند طراحی و پرتاب ماهواره خیام نیز توضیح داد و گفت: برای آنکه یک ماهواره سنجشی در مدار قرار گیرد، ابتدا باید سفارش‌گیری صورت گیرد و پس از آن فرایند طراحی سیستمی، طراحی دقیق، ساخت و مدارگذاری ماهواره صورت گیرد و بعد از تزریق ماهواره به مدار و کالیبراسیون آن، تصاویر ارسالی در اختیار محققان قرار خواهد گرفت.

وی ضمن اشاره به اینکه خیام در اواسط دهه ۹۰ توسط محققان فضایی کشور تعریف شده بود، گفت: پس از انجام مراحل تحقیقاتی این ماهواره، برای اجرایی کردن آن نیاز به دسترسی به ماهواره‌هایی با دقت یک متر داشتیم که این فرایند یک بازه زمانی یک تا دو ساله‌ای را می‌طلبید که پس از انجام مطالعات اولیه و اجرای طراحی مفهومی ماهواره خیام، مشخصات فنی ماهواره تعیین شد.

سالاریه با تاکید بر اینکه برای سفارش یک ماهواره نیاز به پارامترهایی همچون تعیین مقررات، سیستم‌های مخابراتی، سیستم‌های ارتباطی و سنجشی در پیک‌های مختلف و همچنین کنترل وضعیت و پایداری ماهواره داریم، خاطرنشان کرد: این مراحل در کشور انجام شد و در دهه ۹۰ برای سفارش این ماهواره، شرکت‌های مختلفی در دنیا مورد ارزیابی قرار گرفت که پس از شناسایی این شرکت‌ها در نهایت یک شرکت معتبر سازنده روسی انتخاب شد.

معاون وزیر ارتباطات ادامه داد: بعد از سفارش این پروژه به شرکت روسی مراحل نظارت بر پروژه و همچنین انواع تست‌های آن صورت گرفت و در نهایت این ماهواره به ایران تحویل داده شد و روز گذشته در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار گرفت.

وی درباره هزینه‌های ساخت ماهواره‌ها به خصوص ماهواره خیام توضیح داد و گفت: قیمت ماهواره‌های سنجشی معمولاً یک ماهواره در کلاس ۱۰۰ کیلوگرم در دنیا زیر ۱۰ میلیون دلار است و هرچقدر دقت سنجنده های بیشتر و ماهواره سنگین‌تر می‌شود قیمت افزایش می‌یابد و حتی ممکن است به ۱۰۰ میلیون دلار برسد.

معاون وزیر ارتباطات ادامه داد: ماهواره‌های آماتوری هم داریم که در حال حاضر در دنیا ترند شده است اما قابلیت اعتماد بالایی ندارد و ممکن است با اشکالات فنی رو به رو شود که قیمت آن زیر یک میلیون دلار است.

بنابراین ماهواره سنجشی قابلیت اطمینان چند ۱۰ میلیون دلار قیمت دارند.

سالاریه با اشاره به اینکه ماهواره‌های مخابراتی چند ۱۰۰ میلیون دلار هزینه دارند چرا که وزن آن‌ها زیاد است، گفت: قیمت ماهواره خیام در این کلاس، ۴۰-۳۰ میلیون دلار در دنیا است اما هزینه دقیق آن را نمی دانم و باید قرارداد را ببینم.

رئیس سازمان فضایی گفت: تکنولوژی فضایی مدام در حال رشد و توسعه است اما ممکن است در حال حاضر کشوری در کلاس ماهواره خیام بخواهد قرارداد ببندند، ارزان‌تر هم باشد. در حوزه قیمت زمان عقد قرارداد مهم است. قیمت ماهواره در شرایطی خیلی معنادار می‌شود که بازار وسیعی از رقبا وجود دارد و مقایسه انجام می‌شود؛ در حوزه صنعت فضایی ما ۱۰۰ درصد تحریم هستیم‌. صحبت کردن درباره قیمت ماهواره خیام که فلان شرکت دیگر ارزان‌تر قرارداد می‌بندد، اشتباه است.

در حال حاضر در چهار نوبت از ماهواره خیام داده‌گیری می‌شود

وی درباره داده‌گیری از ماهواره خیام نیز گفت: با توجه به پهناوری کشور در حال حاضر در چهار نوبت از این ماهواره داده‌گیری می‌شود و همچنین فرامین برای برخی عملکردها به این ماهواره صادر می‌شود داده‌های این ماهواره از طریق ایستگاه ماهدشت دریافت می‌شود ولی ما در حال تجهیز ایستگاه‌های موجود و همچنین راه‌اندازی ایستگاه‌های جدید در اقصی نقاط کشور به منظور دریافت داده‌های این ماهواره هستیم. همچنین ما ایستگاه سیاری را برای این ماهواره در نظر گرفته‌ایم.

سالاریه با بیان این مطلب که در حال حاضر نیاز کشور در حوزه سنجشی، طیف یک متر است، گفت: صنعت فضایی ایران در ۲ دهه اخیر بومی‌سازی این صنعت را آغاز کرده و در حال حاضر دانش فنی ساخت سنجنده‌های ۵ تا ۱۰ متر را کسب کرده است.

رئیس سازمان فضایی ایران افزود: ما برای رسیدن به سنجنده‌هایی با دقت یک متر و کمتر نمی‌توانیم منتظر بمانیم و از طرفی به دلیل اعمال تحریم‌ها نمی‌توانیم ارتباطات باز با دنیا داشته باشیم به همین دلیل نیازمند تأمین و ساخت ماهواره خیام بودیم.

بومی‌سازی و ساخت سنجنده‌های ۸ تا ۴ و ۵ تا ۲ متر و در نهایت یک متر و کمتر را در دستور کار داریم

وی اعلام کرد: ما بعد از ماهواره خیام، بومی‌سازی و ساخت سنجنده‌های ۸ تا ۴ و ۵ تا ۲ متر و در نهایت یک متر و کمتر را در دستور کار داریم.

معاون وزیر ارتباطات درباره برنامه‌های این سازمان برای ارسال موجود زنده به فضا توضیح داد و گفت: ما در صنعت فضایی برنامه ۱۰ ساله داریم و بحث زیست فضا را در این حوزه دنبال می‌کنیم اما هرچقدر کمتر در این رابطه صحبت شود بهتر است.

"قیمت ماهواره در شرایطی خیلی معنادار می‌شود که بازار وسیعی از رقبا وجود دارد و مقایسه انجام می‌شود؛ در حوزه صنعت فضایی ما ۱۰۰ درصد تحریم هستیم‌"در این حوزه به دنبال توسعه آزمایشگاه‌های زیرمداری هستیم تا به جد مطالعات زیستی را انجام دهیم. رویکرد ما این است که علمی تر به این موضوع نگاه کنیم تا اینکه صرفاً فقط یک موجود زنده را به فضا ارسال کنیم.