نگاهی به کارنامه یک ساله اداره کل هنر‌های تجسمی

اداره کل هنرهای تجسمی، یکی از مجموعه های مهمی است که وظایف متعددی را در خصوص شاخه های هنرهای تجسمی برعهده دارد و درواقع، این مرکز، متولی سیاست ها و برنامه های هنرهای تجسمی کشور است و وظایف سیاستگذاری، حمایت و نظارت در این خصوص را بر عهده دارد.

با توجه به این که هنرهای تجسمی شامل هنرهای نقاشی، خوشنویسی، گرافیک، عکاسی، نگارگری، سفال و سرامیک، مجسمه سازی و کاریکاتور می شود، حوزه گسترده ای است که هنرمندان متعددی در هر یک از آن ها ، به فعالیت می پردازند. 

صدور مجوزو نظارت بر نگارخانه ها برای فعالیت بخش خصوصی ، خرید آثار ارزشمند هنرمندان در راستای حمایت از هنرمندان ، برگزاری برنامه ها و جشنواره هایی به منظور ارائه آثار و کشف استعدادها، برگزاری برنامه هایی در راستای رونق اقتصاد هنر، توجه به حضور آثار هنرمندان کشور در عرصه بین المللی و تمرکز زدایی از برنامه ها و گسترش آن ها در سطح کشور از جمله برنامه هایی هستند که مورد توجه مرکز هنرهای تجسمی است.

اگر بخواهیم به صورت عنوانی با فعالیت‌های اداره کل هنرهای تجسمی کشور آشنا شویم در ذیل به عمده آن ها اشاره می کنیم.

• برنامه ریزی جهت بررسی و تهیه طرح های توسعه هنرهای تجسمی

• برنامه ریزی و نظارت بر اجرای رویدادهای ملی از جمله نمایشگاه ها ، جشنواره ها و بینال ها به منظور اشاعه آفرینش های هنری برتر.

• برنامه ریزی برای معرفی و عرضه دستاوردهای هنرهای تجسمی داخلی و بین المللی به علاقمندان

• برنامه ریزی برای برگزاری کارگاه های تخصصی آموزشی به منظور بهره گیری از تخصص و توان صاحب نظران و پشکسوتان و انتقال آن به هنرمندان جوان.

• مطالعه بررسی ارائه طرح های توسعه هنرهای تجسمی.

• مطالعه و بررسی فناوری های نوین به منظور استفاده از آن برای اعتلاء گسترش هنرهای تجسمی

• نظارت بر ورود و خروج آثار مشکوک هنرهای تجسمی در چارچوب مقررات و سیاست های مصوب.

•نظارت بر فعالیت مراکز موسسات انجمن ها اتحادیه ها ی مربوطبه هنرهای تجسمی و ارزیابی عملکرد آن‌ها.

• نظارت و صدور مجوز به سایر مراکز و نهادهای فرهنگی و هنری اعم از دولتی و غیر دولتی در برگزاری اکسپوها و نمایشگاه‌ها و جشنواره ها در حوزه هنرهای تجسمی.

• مشارکت و نظارت بر برگزاری نمایشگاه ها ی دوسالانه ملی به انجمن ها ، موسسات فرهنگی و هنری و نهادهای هنری مردمی.

• تهیه و تدوین ضوابط خلق و نمایش آثار هنری و تجسمی و نظارت بر آن‌ها به منظور جلوگیری از گرایش این آثار به سوی فرهنگ های منحط.

• تدوین ضوابط مربوط به صدور مجوز ایجاد توسعه یا انحلال مراکز ، موسسسات ، نگارخانه ها ، انجمن ها ، اتحادیه های هنرهای تجسمی و نظارت بر اجرای آن ها .

• حمایت مادی و معنوی از حضور فعال هنرمندان و آثار هنری آنان در عرضه بین المللی.

• فراهم آوردن تسهیلات حمایتی جهت سهولت تامین و تدارک ابزار و امکانات برای خلق آثار تجسمی و انجمن ها و موسسات فعال در این زمینه و ایجاد امکان برای تجربه فنی و هنری بویژه در زمینه هنرهای بومی .

• پیشنهاد برنامه ها ، طرح ها و آئین نامه ها در راستای سیاست های نظارتی و حمایتی در زمینه هنرهای تجسمی .

• ساماندهی و به روز رسانی بانک اطلاعات در خصوص فعالیتهای هنری هنرمندان اتحادیه ها و انجمن های هنرهای تجسمی.

• صدور مجوز تأسیس نگارخانه ها ، موسسات و انجمن های هنری تجسمی و نظارت بر آن‌ها.

با توجه به این که حدود یک سال، از مدیریت عبدالرضا سهرابی، مدیرکل هنر‌های تجسمی می گذرد و اقدامات متعددی در این مدت برای حوزه هنرهای تجسمی صورت گرفته است، او به ارائه توضیحاتی مبنی بر عملکرد اداره کل هنر‌های تجسمی در سال ۱۴۰۱ پرداخت.

سهرابی، درخصوص عملکرد اداره کل هنرهای تجسمی از زمان شروع فعالیت خود به عنوان مدیر کل این مرکز، بیان کرد: ما در این مدت، سیاست و راهبردی را تغییر دادیم تا اصحاب رسانه، خروجی آن را مشاهده کنند چراکه به نگاه خبرنگاران اهمیت بسزایی می‌دهیم و این نکته بسیار مهمی است و باید گفت که نقد همیشه بد نیست و در مقابل، انصاف در کنار نقد بسیار سازنده و کمک کننده است به ویژه در هنر‌های تجسمی. زیرا می‌تواند راهبرد‌هایی را به همراه داشته باشد. بنابراین، قصد داریم آمار تجمیعی از مرکز هنر‌های تجسمی و ثبت شده در دبیرخانه را ارائه دهیم که پاسخ بسیاری از مواردی است که در طول این مدت بیان شده اند.

مدیر کل هنر‌های تجسمی با اشاره به عملکرد اداره کل هنر‌های تجسمی در این یک سال، گفت: تعداد مجوز برگزاری نمایشگاه در نگارخانه‌های تهران در ۶ ماهه اول سال، ۳۱۲ نمایشگاه بود که این عدد، در ۹ ماه به ۳۵۱ رسید و این آمار تا به امروز به ۳۸۷۰ رسیده است. یعنی این تعداد نمایشگاه برگزار شده است.

سهرابی ادامه داد: ۸ نگارخانه به تعداد نگارخانه‌ها اضافه شده است و درمورد تمدید نگارخانه‌ها هم باید بگویم که از تعداد ۱۴ مورد در ۹ ماهه سال به ۲۵ و در ۱۲ماه به ۵۸ مورد افزایش پیدا کرد و تعداد صدور گواهی هنری به هنرمندان هم تا به امروز، رقم ۴۶ را ثبت کرده است.

مدیرکل هنر‌های تجسمی با اشاره به میزان صدور مجوزبرای خروج آثار هنری از کشور، تصریح کرد: در ۳ ماهه اول سال به یک هزار و ۷۸ اثر، در ۶ ماهه نخست سال به یک هزار و ۷۴۰ اثر و به طور کلی، در مدت ۱۲ ماهه به ۱۳۸۴ اثر مجوز خروج داده شده است که در نهایت با ۳۵-۳۰ اثر مخالفت شد که آمار حدود کمتر از یک درصد را شامل می‌شود.

او تأکید کرد: قالب آثار خارج شده از کشور، یا در داخل کشور فروخته شده بودند و یا برای نمایشگاه خارج از کشور مجوز داده شدند که ارزآوری جدی برای ایران به همراه داشته اند.

بنابراین، ما به خاطر اهمیت قول هنرمند به خریدار و برگزارکنندگان نمایشگاه تلاش کردیم تا کمتر از ۴۸ ساعت به گمرک پاسخ دهیم.

سهرابی ادامه داد: تعداد مجوز‌های برگزاری نمایشگاه که در سامانه ثبت شده بود در سه ماهه چهارم به ۳۱ مورد رسید.

مدیرکل هنر‌های تجسمی با اشاره به صندوق اعتباری هنر، تصریح کرد: یکی از موضوعات جدی که هنرمندان از ما توقع دارند صندوق اعتباری هنر است که اگرچه به خاطر شرایط پیش آمده برای صندوق، وقفه‌ای داشتیم، ولی سپس، به این نیاز پاسخ دادیم تا جایی که تعداد عضویت هنرمندان در صندوق اعتباری هنر از عدد ۱۸۲ در ۶ ماهه نخست به ۲۵۹ در ۳ ماهه دوم و سپس، ۳۲۹ هنرمند در ۳ ماهه سوم سال رسید که این تعداد به صندوق اعتباری هنر معرفی شدند و تمدید عضویت این صندوق هم، از عدد ۷۲۳ در سه ماهه سوم به ۱۰۴۸ نفر تا به امروز رسید.

سهرابی با اشاره به بیمه هنرمندان و تعداد معرفی شدگان گفت: تعداد معرفی ما از عدد ۲۶۰ در سه ماهه اول به عدد ۴۱۷ نفر در سه ماهه چهارم سال رسید و برای وام هم، تعداد ۱۳۳ نفر معرفی شدند.

او با اعلام خبر خوش برای اصحاب رسانه ادامه داد: به منظور تقدیر از فعالیت یک ساله همه رسانه ها، جایزه ویژه رسانه هنر‌های تجسمی درنظر گرفتیم که به بهترین رسانه و خبرنگار فعال در این عرصه اهدا خواهد شد؛ به طوری که در اردیبهشت سال ۱۴۰۲ با ارزیابی عملکرد رسانه‌ها در این خصوص، از رسانه و خبرنگار فعال در حوزه هنر‌های تجسمی از طریق تندیس تقدیر بعمل خواهد آمد و البته جزئیات آن از طریق یک فراخوان اعلام خواهد شد.

مدیرکل هنر‌های تجسمی، درمورد برگزاری دو سالانه‌ها افزود: دو سالانه‌ها را با توجه به ظرفیت‌های مالی همان سال تعریف می‌کنیم و امسال هم، بدین صورت بود و هر ساله، تقریباً دو ۲ سالانه برنامه ریزی شده است و امسال دو سالانه نگارگری را داشتیم و اگرچه تلاش‌هایی داشتیم، اما یکی از دو سالانه‌ها از برگزاری عقب نشینی کردند و اصحاب رسانه می‌توانند سالانه، دو ۲ سالانه را از ما مطالبه کنند. اما واقعیت این است که اگرچه درخواست چهار ۲ سالانه داریم، ولی این موضوع به بودجه بستگی دارد و محدودیت مالی داریم.

به گفته او، مرکز هنرهای تجسمی درصدد اِعمال اصلاحیه ای در دستورالعمل نگارخانه هاست؛ به طوری که مدیر نگارخانه بتواند علاوه بر نگارخانه داری، به برگزاری حراج هم بپردازد و این طور نباشد که فقط موسسه فرهنگی، اقدام به برگزاری حراج کند و در حقیقت، بتواند بر اساس چارچوب و استانداردهای موجود، برای برگزاری حراج درخواست بدهد.

سهرابی با اشاره به مجوز برگزاری حراج تهران و موضوع لغو مجوز آن، بیان کرد: یک اِشکال حقوقی در درخواست هفدهمین دوره حراج تهران به وجود آمد که پس از اصلاح می‌توانستیم مجوز صادر کنیم، ولی مشکل این جا بود که فقط درخواست اولیه تک برگی آمد و هیچ آثاری نیامد و به همین دلیل، مجوزی صادر نکردیم و دلیلش هم این بود که درخواستی مبنی بر برگزاری نداشتیم.

او تصریح کرد: سیاست کلان دولت سیزدهم به ویژه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، موضوع اقتصاد هنر است، ولی این که به چه میزان و به چه صورت بتوان این کار را انجام داد نیازمند جلسه است و درواقع، اقتصاد هنر برای هنر‌های تجسمی بسیار مهم است و در دستور کار مرکز قرار دارد و به همین دلیل، کارگاه‌ها را با این دید برگزار می‌کنیم، هرچند که محدودیت‌هایی هم داریم و یکی از این بستر‌ها برگزاری حراج هاست.

سهرابی ادامه داد: ما دو حراج به حراج‌های سال آتی اضافه کرده ایم که یکی از آن‌ها برای اولین بار برگزار خواهد شد. چون در حراج ها، چگونگی برگزاری و تعداد افراد و قیمت‌های آثار بسیار مهم هستند. از اینرو، اگرچه آثار هنرمندان بزرگ هنر‌های تجسمی، گران هستند، ولی آثار هنرمندان جوان هم، در این حراج‌ها به فروش می‌رسند تا افراد بتوانند این آثار هنری را تهیه کنند و از طرفی، شورای خرید آثار تجسمی در مرکز هنرهای تجسمی تشکیل شده است تا بتوانیم تا جایی که امکان دارد به خریداری آثار هنرمندان بپردازیم. 

مدیرکل هنر‌های تجسمی در پاسخ به موضوع مطرح شده پولشویی در حراج تهران تأکید کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد و معاونت هنری به ویژه مرکز هنر‌های تجسمی، متولی یک موضوع در حراج است؛ به طوری که در متن مجوز هم می‌نویسیم که آثار را می‌بینیم و مجوز به آثار داده می‌شود و زمان و مکان برگزاری را اعلام می‌کنیم و موضوع پولشویی و... مواردی هستند که از تخصص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خارج است و شرح وظایف این وزارتخانه نیست و دستگاه نظارتی و دولتی خاص خود را دارد که در ذیل آن، این موارد را ذکر می‌کنیم.

او درمورد فعالیت و وضعیت موزه هنر‌های معاصر ادامه داد: اگرچه بعد از دوره بازسازی اش، گزارش اجمالی از آن می‌دانستم و نمی‌خواهم دوره‌های قبلی را نقد کنم، ولی واقعیت این است کاری که باید برای موزه انجام می‌شد، نشد.

مثلاً نصب سیستم اعلام و اطفا حریق به عنوان یکی از مهم ترین و جدی ترین کارها انجام نشد و همچنین، طرحی به منظور سرامیک شدن کف موزه هنرهای معاصر مطرح شد که بنده و آقای سالاری مخالف این طرح بودیم و علتش هم این است که سرامیک مناسب ساختار موزه نیست و به همین دلیل، موکت ها به موزه بازگردانده شدند و در نتیجه، برای سال آینده برنامه مفصلی داریم که پس از تصویب، دست پُر خواهد بود.

سهرابی در خصوص چگونگی برگزاری جشنواره هنرهای تجسمی جوانان در کشور گفت: در حقیقت، ما به دنبال خلاقیت و اقدامات خلاقانه برای برگزاری این جشنواره هستیم و در این راستا، از رسانه ها می خواهیم علاوه بر نقدهای موجود، راهکارهای پیشنهادی مناسبی ارائه دهند چراکه هدف از برگزاری چنین جشنواره ای، رویدادهای هنری خلاقانه است و امیدواریم که با همکاری شما طوفان فکری خوبی به منظور پیشبرد اهداف طراحی شده اتفاق بیفتد.

سهرابی در پایان با اشاره به برنامه‌های موزه‌ها در ایام نوروز افزود: نمایشگاه فعلی در حال برگزاری است و قرار است فهرستی از برنامه‌ها آماده سازی شود که حتماً اطلاع رسانی خواهد شد.