حکم حبس برای سعید روستایی، تازه‌ترین پرده «برادران لیلا»

برمهسا بهادری: «برادران لیلا» و حواشی‌اش حالا حالاها جا دارد برای فکر کردن. ا د ردهه های اخیر سینما یاران که از همان ابتدا دچار مشکل شد و با اینکه بیش از یکسال از شروع حواشی «برادران لیلا» می‌گذرد، اکنون در تازه‌ترین رخداد حکمی برای سعید روستایی بردیده شده است. شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران سعید روستایی کارگردان فیلم «برادران لیلا» را به ۶ ماه حبس تعزیری محکوم کرد: «در متن حکم او آمده است: «شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران سعید روستائی کارگردان فیلم برادران لیلا را به ۶ ماه حبس تعزیری محکوم کرد، که یک بیستم آن قابل اجرا و مابقی به مدت ۵ سال تعلیق شده است، مستند این حکم، ساخت و پخش فیلم برادران لیلا در جشنواره کن بوده است.»

همچنین در این حکم و به عنوان تعلیق مراقبتی، آقای روستائی در ایام تعلیق موظف به ۱. خودداری از فعالیت‌های مرتبط با جرم ارتکابی یا استفاده از وسائل موثر در آن در ایام تعلیق ۲. خودداری از ارتباط و معاشرت با اشخاص فعال در عرصه فیلمسازی در ایام تعلیق ۳.

"ا د ردهه های اخیر سینما یاران که از همان ابتدا دچار مشکل شد و با اینکه بیش از یکسال از شروع حواشی «برادران لیلا» می‌گذرد، اکنون در تازه‌ترین رخداد حکمی برای سعید روستایی بردیده شده است"گذراندن دوره فیلمسازی با حفظ منافع ملی و اخلاقی در دانشکده صدا و سیما قم به میزان ۲۴ ساعت در ایام تعلیق شده است.

بازگشت به گذشته

کمی به قبل بازگردیم، بخش مسابقه اصلی هفتاد و پنجمین جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲ شاهد رقابت ۲۱ فیلم از سینماگران شناخته‌شده و جوان بود و سینمای ایران نیز با فیلم فیلم ۱۶۵ دقیقه‌ای «برادران لیلا» از سعید روستایی در مهمترین بخش جشنواره حضور داشت.

«برادران لیلا» به نویسندگی و کارگردانی سعید روستایی نخستین نمایش جهانی خود را در بخش مسابقه جشنواره کن سال گذشته تجربه کرد و در نهایت جایزه بهترین فیلم بخش اصلی این رویداد را از نگاه هیات داوران فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم (فیپرشی) کسب کرد.

این فیلم تا جایی که می‌شد، در کن حاشیه‌ساز شد. اولین حاشیه فیلم این بود که در تیم اعزامی به کن، فرهاد اصلانی حضور نداشت. این به معنای موضعگیری فیلم درباره یکی از اعضای تیم ساختش بود که در ایران به مواردی اخلاقی متهم شده بود اما هیچ‌دادگاه رسمی در این باره تشکیل نشده و همه‌چیز در حد اتهاماتی در توییتر و شبکه‌های اجتماعی خلاصه می‌شد.

مورد بعدی مسئله سانسور بود.

فیلم در کن به نمایش درآمد، مشخص شد هیچ‌یک از این موارد اصلاحی اعمال نشده است. سعید روستایی، کارگردان فیلم گفت در مورد فیلم‌های قبلش که به «سانسور» گردن نهاده است، اشتباه کرده و این بار حاضر نیست اجازه سانسور (همان اصلاحات فیلمنامه‌ای که خارج از مجوز ، ساخته شده!) فیلمش را بدهد و به‌صراحت گفت اگر بین سانسور فیلم و نمایش داده نشدن آن یکی را بخواهد انتخاب کند، انتخاب او دومین مورد خواهد بود.

بعد از این حواشی چه شد؟

جواد نوروزبیگی، تهیه‌کننده فیلم سینمایی «برادران لیلا» به کارگردانی سعید روستایی درباره وضعیت تقاضای این فیلم برای دریافت پروانه نمایش از سازمان سینمایی به ایسنا گفت: «زمانی که فیلم هنوز آماده نبود و هنوز کارهای نهایی آن باقی‌ مانده بود، به‌صورت خیلی اتفاقی و در حاشیه حضور سعید روستایی در جشنواره سزار، بخش‌هایی از فیلم از سوی کمپانی «والت‌پانچ» دیده شد و آن‌ها تمایل اولیه خود را برای کار بر روی این فیلم ابراز کردند. طبق مشورتی که در آن مقطع داشتیم، احساس کردیم تا زمانی که فیلم نهایی می‌شود و این کمپانی هم روی آن کار می‌کند، ما می‌توانیم پروانه نمایش را دریافت کنیم.»

او افزود: «در روند اجرایی اما مشکلاتی به‌وجود آمد که فیلم دیرتر از مقطعی که لازم بود آماده شد و در این فاصله فیلم برای حضور در جشنواره کن پذیرفته شد. به‌عنوان تهیه‌کننده‌ای که همواره برمبنای قانون حرکت کرده‌ام، هرگز نمی‌پذیرفتم که فیلم به‌صورت غیرقانونی در جشنواره‌ای حضور داشته باشد. به همین دلیل بلافاصله از سازمان سینمایی درخواست جلسه برای دریافت پروانه نمایش کردیم.

"خودداری از فعالیت‌های مرتبط با جرم ارتکابی یا استفاده از وسائل موثر در آن در ایام تعلیق ۲"در همان مقطع فیلم توسط مسئولان ارشاد دیده شد و در جریان فیلم قرار گرفتند.»

نوروزبیگی تأکید کرد: «در تمام این مراحل سازمان سینمایی همراهی کاملی با ما داشت چراکه فیلم پروانه ساخت هم دریافت کرده بود و از آن‌جایی که موقعیت پیش‌آمده برای فیلم به‌واسطه پذیرش در جشنواره کن، به نوعی افتخار برای سینمای ایران بود، تصمیم گرفتیم با تعامل کامل فیلم را به جشنواره بفرستیم.»

تهیه‌کننده «برادران لیلا» درباره نظرات اصلاحی سازمان سینمایی برای صدور پروانه نمایش این فیلم هم توضیح داد: «طبیعتاً در فرآیند صدور هر مجوزی، چه برای ساخت فیلمنامه و چه برای اکران، همواره ما با نظرات متفاوتی مواجه هستیم که دو طرف موظفیم درباره‌اش صحبت کنیم. هم ما باید دوستان سازمان سینمایی را قانع کنیم و هم دوستان سازمان سینمایی باید ما را قانع کنند. درباره فیلم «برادران لیلا» هم در حال حاضر در مرحله گفت‌وگو هستیم. فیلمی که هم فیلمسازش طرفداران و علاقه‌مندان خاص خود را دارد و هم سازمان سینمایی علاقه‌مند است که از آن حمایت کند تا به مرحله اکران برسد.»

او افزود: «این که در این شرایط فیلمی از جمهوری اسلامی ایران به بخش مسابقه جشنواره فیلم کن راه پیدا کرد، اتفاق مبارکی برای کلیت سینمای ایران بود و در ادامه هم این فیلم برکات خود را برای سینما به همراه خواهد داشت. مگر در هر سال چند فیلم ایرانی داریم که بتواند چنین شأن و جایگاهی به کلیت سینمای ایران بدهد.»

اجازه‌ای که داده نشد

۲۸ شهریور سال گذشته بود کارگردان فیلم «برادران لیلا» این پرسش را مطرح کرد که چرا فیلمش با وجود برخی ویژگی‌های مهم برای شرکت در اسکار، در کمیته بررسی نماینده سینمای ایران به آکادمی وجود ندارد؟

سعید روستایی در گفت‌وگویی با ایسنا یادآور شده بود: فیلم «برادران لیلا» در میان فیلم‌های در حال بررسی در کمیته معرفی نماینده ایران به اسکار وجود ندارد در حالیکه قرار بود در سازمان سینمایی انعطاف به خرج داده شود تا فیلم برای گرفتن پروانه، به شورای پروانه نمایش ارجاع داده شود زیرا به هر حال ما با هماهنگی‌هایی فیلم را به جشنواره کن فرستاده بودیم اما جای سوال است چرا حالا که به زمان معرفی نماینده اسکار رسیده‌ایم، « برادران لیلا» با تمام امتیاز هایی که داشته از این رقابت کنار گذاشته شده است؟

به گفته‌ او؛ «برادران لیلا» از مدتی قبل اکران خود را در فرانسه آغاز کرد و تاکنون بیشتر از فیلم‌ «متری شش و نیم» که آن نیز در این کشور اکران شده بود، بلیت فروخته و فروش‌اش پس از سه هفته به هفتصد هزار یورو رسیده و به زودی به نزدیک یک میلیون یورو هم می‌رسد.‌حق پخش این فیلم از سوی۴۰ کشور دیگر دنیا خریداری شده و قرار است به اکران برسد.

ضمن اینکه از سوی ۲۰ فستیوال هم دعوت شده است.

اما روند پیگیری نمایش فیلم سعید روستایی در چند ماه اخیر به چند اظهار نظر کوتاه ختم شد و در نهایت شرایط اجتماعی، سیاسی و برخی ناآرامی‌ها که بعد از شهریور به‌وجود آمد باعث شد که این موضوع چندان در رسانه‌ها مطرح نشود.

البته روح الله سهرابی مدیر کل نظارت بر عرضه و نمایش آثار سینمایی درباره مشکل برخی فیلم‌های سینمایی از جمله «برادران لیلا» ۲۰ دی گفته بود: «طبیعی است هیچ فیلمی برای توقیف ساخته نمی‌شود و عوامل فیلم‌ها هم پیگیر حل و فصل موضوع هستند. ما هم تلاشمان را کرده‌ایم. مشکلاتی حاشیه‌ای گریبان فیلم‌ها را گرفته است. طبیعتا پیگیر اکران این فیلم‌ها خواهیم بود و خود صاحبان آثار هم در حل و فصل گره‌های بعضا کوری که افتاده تاثیر دارند.»

مشکل این فیلم حل نشد، «برادران لیلا» لو رفت و جواد نوروزبیگی تهیه کننده فیلم «برادران لیلا» در واکنش به پخش و دیده شدن جدیدترین فیلم سعید روستایی در همان زمان و در گفتگو با خبرآنلاین گفت: «بی تردید دیدن فیلم «برادران لیلا» در ‌ شرایط فعلی و با پخش غیر قانونی، عملی غیر اخلاقی است و چنانچه مخاطبان سینمای ایران فیلم «برادران لیلا» را دیده‌اند؛ در زمان اکران یا پخش از پلتفرم به صورت مینی سریال مجددا به تماشای این فیلم بنشینند.»

با نگاهی منصفانه اگر به عبارت «این فیلم توقیف شد» نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم که نه تنها آن فیلم کنار گذاشته نشده، بلکه مخاطبان بیش‌تری پیدا کرده و کارگردانش هم بیش از پیش محبوب شده است.

سعید روستایی و فیلم‌هایش

سعید روستایی فعالیت خود را در اوایل دهه ۱۳۹۰ با فیلم‌های کوتاه آغاز کرد و برای ساخت درام «ابد و یک روز» در سال ۱۳۹۴ به شهرت رسید، فیلم سینمایی «متری شش و نیم» که به عنوان دومین فیلم بلند سعید روستایی شناخته می‌شود، در سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از دیدگاه تماشاگران شد. این فیلم دومین همکاری سعید روستایی با نوید محمدزاده، پریناز ایزدیار و پیمان معادی بود.

"گذراندن دوره فیلمسازی با حفظ منافع ملی و اخلاقی در دانشکده صدا و سیما قم به میزان ۲۴ ساعت در ایام تعلیق شده است"روستایی با این فیلم نامزد جایزه سزار بهترین فیلم خارجی زبان از کشور فرانسه شد. سومین فیلم بلند او به نام «برادران لیلا» در جشنواره فیلم کن ٢٠٢٢ نمایش داده شد و برای نخستین بار به عنوان فیلمی ایرانی در بخش رقابت اصلی کن، برنده جایزه فیپرشی شد.

۲۴۵۲۴۵