قدرت گرفتن حکومت های پادشاهی از خاکستر جنبش بهار عرب در خلیج فارس

قدرت گرفتن حکومت‌های پادشاهی از خاکستر جنبش بهار عرب در خلیج فارس 

خبرگزاری فرانسه با انتشار گزارشی در خصوص تحولات ژئوپولیتیک در خلیج فارس به تقویت نظام‌های پادشاهی در این منطقه استراتژیک طی دهه گذشته اشاره و آنرا حاصل شکل گیری کانون‌های جدید قدرت پس از تضعیف جنبش بهار عرب توصیف کرده است.

در این گزارش آمده است که با افول رژیم‌های استبدادی در تلاطم بهار عرب، بنیان‌های قدرت در کشورهای حوزه خلیج فارس به لرزه درآمد اما ده سال بعد، نظام‌های پادشاهی در این منطقه بواسطه تضعیف همسایگان قدرتمند خود به مرکز ثقل جدید خاورمیانه تبدیل شدند.

به اعتقاد نویسنده گزارش سقوط یا انحطاط قدرت‌های سنتی خاورمیانه نظیر سوریه و مصر به کشورهای پادشاهی حوزه خلیج فارس امکان داد تا خود را به عنوان کانون جدید قدرت در خاورمیانه تثبیت کنند.

خلیج فارس؛ مرکز ثقل جدید خاورمیانه

در این گزارش آمده است که که کشورهای حاشیه خلیج فارس طی سالهای گذشته به خوبی این ابتکار عمل را بدست گرفته‌اند؛ این کشورها آنطور که نویسنده به آن اشاره دارد به ایجاد تحول در جوامع خود تسریع بخشیدند، دست به ساخت کلان‌شهرهایی برای آینده زدند و با ابتکارات نوینِ دیپلماتیک از جمله عادی سازی روابط با اسرایل مسیر تازه‌ای را نسبت به آنچه در گذشته بدان پایبند بودند، برگزیدند.

بادر السیف، استاد تاریخ در دانشگاه کویت در این خصوص می‌گوید: «تضعیف مراکز قدرت سنتی کشورهای عرب به دلیل بهار عرب باعث شده است که خلیج فارس، برای اولین بار در تاریخ معاصر، به مرکز ثقل دنیای عرب تبدیل شود.»

موجی انقلابی موسوم به بهار عرب سال ۲۰۱۱ برخی از کشورهای عربی را درنوردید و حاکمان سنتی را که فاسد، سرکوبگر و بی کفایت خوانده می‌شدند، هدف قرار گرفت.

تظاهرات گسترده و خیزش مردمی در تونس و مصر سرنگونی رژیم‌های استبدادی زین‌العابدین بن علی و حسنی مبارک را به همراه داشت اما این موج انقلابی در سوریه، لیبی و یمن به جنگ داخلی منتهی شد.

سرکوب در مصر اما سال ۲۰۱۳ با قدرت گرفتن افراد وابسته به ارتش بار دیگر از سر گرفته شد. مصر که زمانی به عنوان مظهر فرهنگ و نیز مروج «پان‌عربیسم» شهرت داشت اکنون تنها به سرفصل‌هایی چون نقض حقوق بشر و فقر خبرساز می‌شود.

در همین راستا باید به کشورهای سوریه و عراق اشاره کرد که به دلیل هرج و مرج داخلی به شدت تضعیف و از هم پاشیده شده است.

این تخریب‌ و ویرانی‌ها در حالی صورت گرفته که امارات عربی متحده و قطر،‌ جایی که آسمان‌خراش‌های مدرن و پر زرق و برق میلیون‌ها مهاجر را به سوی خود جلب می‌کنند طی این سالها در مسیر رونق و رفاه پیش رفته‌اند.

جنبش انقلابی برآمده از بهار عرب حتی به خلیج فارس هم راه پیدا کرد اما نخستین گام‌های شکل گیری آن در عمان و به ویژه در بحرین با مداخله مسلحانه «بردار بزرگ سعودی» خاموش شد.

متحدان آمریکا شاهد بی‌عملی کامل واشنگتن بودند

گزارش خبرگزاری فرانسه در ادامه تاکید دارد که بهار عرب چشم حاکمان کشورهای حوزه خلیج فارس را باز کرد زیرا آنها به عنوان متحدان و شرکای نزدیک به واشنگتن شاهد بی عملی کامل ایالات متحده هنگام تهدید رژیم‌های مصر و بحرین بودند.

بادر السیف، استاد تاریخ دانشگاه کویت در همین خصوص می‌گوید: «آنها (کشورهای حوزه خلیج فارس) فهمیدند که باید خود امور را در دست بگیرند و هیچ تضمین امنیتی مستمری از سوی ایالات متحده وجود ندارد.»

این خود یک نقطه عطف بود اما به اعتقاد تحلیل‌گران، کشورهای حاشیه خلیج فارس پیش از سال ۲۰۱۱ برای تقویت قدرت خود را آماده کرده بودند.

عبدالخالق عبدالله، استاد علوم سیاسی در امارات عربی متحده معتقد است: «بهار عرب این روند (تقویت بنیان‌های قدرت) را آغاز نکرد بلکه بویژه در امارات عربی متحده و قطر آنرا تسریع و برجسته کرد.»

عربستان سعودی پیش‌تر به عنوان بزرگترین صادرکننده نفت خام جهان و خاستگاه مقدس‌ترین اماکن دین اسلام از پیش وزنه جداگانه‌ای در منطقه به حساب می‌آمد و از قد و قامتی بلند‌تر نسبت به دیگر کشورهای پادشاهی منطقه برخوردار بود.

از سوی دیگر عبدالخالق عبدالله معتقد است که دوحه به لطف انعکاس ویژه وقایع سال ۲۰۱۱ توسط شبکه خبری معروف خود، الجزیره و نیز پیروزهای موقت اسلام‌گرایان از خیزش بهار عرب در جهت منافع خود استفاده کرد.

امارات عربی متحده نیز از بی ثباتی به وجود آمده نهایت استفاده را کرد و خود را به عنوان «پناهگاهی امن» مطرح ساخت تا بدینوسیله سرمایه‌گذاران خارجی را به ویژه به دبی، یکی از هفت امارت اصلی و قطب اقتصادی خود که در تلاش برای خروج از بحران مالی سال ۲۰۱۰ بود، جذب کند.

اینک، ده سال پس از خیزش‌های مردمیِ موسوم به بهار عرب،‌ عربستان سعودی در خاورمیانه‌ای پر تنش، ضعیف شده از نظر اقتصادی و گرفتار درگیری و مناقشه، نشست گروه بیست را برگزار می‌کند.

قطر آماده می‌شود تا سال ۲۰۲۰ رقابت‌های جام جهانی فوتبال را میزبانی کند و امارات عربی متحده نیز با ارسال فضاپیما به مریخ در سودای تسخیر فضا است.

منبع: یورونیوز

فیلمها و خبرهای بیشتر در کانال تلگرام پیک ایران