بایدن به متن فعلی برجام بر نمی‌گردد/ روحانی آدرس غلط می‌داد

خبرگزاری مهر،

گروه سیاست- محمد مهاجرانی؛ پس از توقف آخرین دور از گفتگوهای هسته‌ای بین ایران و ۱+۴ و همچنین بواسطه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران، تغییرات مهمی در سطوح عالی سیاسی کشور رخ داده است و در این شرایط، «فرجام برجام» به صورت دقیق برای کسی مشخص نیست.

از یک طرف ایالات متحده آمریکا پس از خروج غیرقانونی از برجام، همچنان بر مواضع نامشروع خود برای زیاده‌خواهی از حقوق ملت ایران تاکید دارد و حاضر به انجام تعهدات خود نیست.

از طرفی دیگر با تغییر دولت در ایران، موضع کشور از حالت انفعال به موضع اقدام متقابل تغییر یافته است و با توجه به اظهارات رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه، ایران حاضر به شرکت در مذاکراتی که صرفاً «مذاکره برای مذاکره» باشد، نیست.

در همین راستا در روز شنبه (دوم مرداد ۱۴۰۰) مناظره‌ای با حضور آقایان «فؤاد ایزدی» استاد دانشکده مطالعات جهاد دانشگاه تهران و «احمد زیدآبادی» فعال سیاسی اصلاح‌طلب با موضوع «فرجام برجام» در خبرگزاری مهر برگزار شد که دو طرف ضمن تشریح سابقه روابط کشورمان با آمریکا و همچنین برجام، به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص وضعیت پیش‌روی دولت آینده در حوزه سیاست خارجی پرداختند.

فؤاد ایزدی در این نشست، در تبیین اولویت‌های سیاست خارجی دولت آینده می‌گوید: «سیاست خارجی کشور نیاز به یک واقع‌بینی دارد. به نظر من نیاز دارد که اولویت اصلی‌اش، حل مسئله با آمریکا نباشد. مشکل ما در دولت آقایان هاشمی، خاتمی، روحانی و اواخر دوره آقای احمدی‌نژاد نیز این بود.»

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل معتقد است: «اینکه یک مشکلی در سیاست خارجی وجود دارد و ما برویم مشکل مان را با آمریکا حل کنیم، این حل شدن نیست و کشور معطل این مساله می‌ماند. در آخر هم وزیر خارجه دولت آقای روحانی می‌آید و می‌گوید ما به کشورهایی که در دوران تحریم به ما کمک کردند بی‌مهری کردیم!»

«احمد زیدآبادی»، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در تشریح شرایط اجرای برجام در دوره‌ی حسن‌روحانی، معتقد است که رئیس جمهور سابق (حسن روحانی) حقیقت را بیان نمی‌کرد و در ادامه تصریح می‌کند: هیچ فرمولی که هم سانتریفیوژها بچرخد و هم چرخ اقتصاد بچرخد وجود ندارد. واقعیت این است که نظام بین‌الملل به گونه‌ای است که یکی از این دوتا می‌تواند بچرخد و دوتای آن با هم نمی‌توانند بچرخند.

این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه تاکید کرد: یا باید قدرت اتمی کاهش پیدا کند تا این خوب بچرخد یا اگر یکی بچرخد آن یکی باید کاهش پیدا کند و این یک واقعیت است.

اکنون مشروح میزگرد «فرجام برجام» که در خبرگزاری مهر برگزار شد، بدین شرح تقدیم می‌شود:

*به عنوان سوال اول، برخی محافل سیاسی در داخل کشور معتقد بودند، جو بایدن پس از پیروزی در انتخابات، به برجام بازخواهد گشت، اما تاکنون این اتفاق صورت نگرفته است.

"این افراد وقتی به سوالات پاسخ می‌دادند، حرف‌هایی را می‌زدند که اکنون آن‌ها را اجرا می‌کنند"به نظر شما بایدن از ابتدا قصد بازگشت به برجام را داشته است اما تحت تأثیر برخی اتفاقات (چه در داخل ایران و چه در آمریکا) از این تصمیم منصرف شده است؟ یا بایدن از ابتدا نیز قصد بازگشت به برجام را نداشت؟

فؤاد ایزدی: اگر کسی به اظهارات آقای بایدن در مقاله‌ای که در CNN نوشت و یا اظهارات افرادی مانند سالیوان و بلینکن که اکنون در دولت بایدن مسئولیت گرفتند و ماه‌ها قبل از انتخابات درباره سیاست‌خارجی در محیط‌های مختلف بحث و مناظره می‌کردند، دقت می‌کرد، می‌فهمید ایران یکی از موضوعات داغ سیاست خارجی آمریکا بوده و هست. این افراد وقتی به سوالات پاسخ می‌دادند، حرف‌هایی را می‌زدند که اکنون آن‌ها را اجرا می‌کنند. من هیچ تناقضی بین گفته‌های قبل از انتخابات دموکرات‌ها و کارهایی که بعد از انتخابات انجام دادند، ندیدم! یعنی کاملاً به اصولی که قبل از انتخابات در مورد آن صحبت می‌کردند پایبند بودند.

دو کلمه بود که آن‌ها قبل از انتخابات زیاد تکرار می‌کردند و بعد از انتخابات نیز آن را در عمل انجام دادند. کلمه اول «longer» به معنی طولانی‌تر است. آن‌ها می‌گفتند ما یک توافق طولانی‌تر می‌خواهیم.

این کلمه مربوط به بعضی از بندهای برجام بود که بازه زمانی دارد و بعد از ۸ یا ۱۰ سال تمام می‌شود.

آن‌ها به برجام فعلی اعتقادی نداشتند، قبلاً نیز می‌گفتند، الان نیز می‌گویند که همین حالت فعلی را حفظ کنیم و به همین متن فعلی برگردیم. اگر هم نظرشان این باشد که به برجام برگردند با این پیش شرط است که باید متن فعلی را در نهایت و در آینده نه چندان دور عوض کنیم.

کلمه دوم نیز «stronger» به معنی قوی‌تر است. این هم مربوط به این است که باید فراتر از مباحث هسته‌ای، در حوزه سیاست خارجی، به سیاست منطقه‌ای و سیاست‌های نظامی و موشکی ایران ورود کنیم یعنی توافق برجام باید قوی‌تر شود. این صحبتی است که خانم وندی شرمن، که در حال حاضر نفر دوم وزارت خارجه آمریکاست، در یکی از جلسات سنا مطرح کرد.

شرمن در همان جلسه گفت سال ۲۰۲۱ دیگر سال ۲۰۱۵ نیست. یعنی آمریکایی‌ها احساس می‌کنند شرایط جدیدی وجود دارد و به متن جدید نیاز است که این نیز دلایل متعددی دارد که چرا این احساس را دارند.

اما واقعیت امر این است که این‌ها دیگر از متن برجام، آنگونه که هست خوش شأن نمی‌آید و از اول هم این را گفتند.

"اگر هم نظرشان این باشد که به برجام برگردند با این پیش شرط است که باید متن فعلی را در نهایت و در آینده نه چندان دور عوض کنیم.کلمه دوم نیز «stronger» به معنی قوی‌تر است"تاکنون نیز من ندیدم که مقامات آمریکایی این بحث «longer»و «stronger» را نگویند. البته یکبار آقای «رابرت مالی» (رئیس فعلی تیم مذاکره کننده آمریکایی)، قبل از سفر به وین به این دو موضوع اشاره‌ای نکرد اما وقتی به وین آمد مجدد آنها را تکرار کرد.

ایزدی: دموکرات‌ها با ماهیت جمهوری اسلامی ایران مشکل دارند و حتی حاضر هستند با مجموعه‌ای مثل گروهک منافقین همراه شوند، پول بگیرند و سخنرانی کنند یکی از دلایلی که ما به دور هفتم مذاکرات وین نرسیدیم به این دلیل است که آمریکایی‌ها اصرار دارند در متن توافق دو بخش قوی‌تر و طولانی‌تر مکتوب شود و اگر هم به متن فعلی برگشتیم قرار است یکسری کارهای دیگری نیز اتفاق بیفتد.

شما دیدید از همان ابتدا، در داخل متن برجام یک جمله ضعیفی وجود داشت که تاکید می‌کرد «امید است توافق فعلی برای ایجاد صلح در منطقه مفید باشد»؛ آمریکایی‌ها از این جمله خیلی استفاده کردند که مثلاً باید قدم‌های بعدی برداشته شود. اما ایران زیر بار نرفت و گفت توافق ما در حوزه هسته‌ای بود.

دموکرات‌ها با ماهیت جمهوری اسلامی ایران مشکل دارند. شما دیدید فردی که نامزد وزارت دفاع بود و نزدیک بود وزیر شود، چند روز در اجتماع منافقین شرکت و سخنرانی کرد. آقای «منندز» رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا است که به نشست منافقین رفت.

امروز بخشی از بحث‌های مرتبط با برجام معطل همین آقای منندز است.

بنابراین یکی از دلایلی که دموکرات‌ها این‌گونه با برجام برخورد می‌کنند، این است که با جمهوری اسلامی مشکل جدی دارند و حتی حاضر هستند با مجموعه‌ای مثل گروهک منافقین همراه شوند، پول بگیرند و سخنرانی کنند.

دموکرات‌ها نمی‌خواهند به متن فعلی برجام برگردند به این دلیل که فشارهایی فراتر از حزب دموکرات وجود دارد. در واقع یکسری فشارهای داخلی است و یکسری فشارها، خارج از حزب است. به هر حال در مجلس سنا الان ۵۰-۵۰ هستند. یعنی این برتری دموکرات‌ها بسیار شکننده است و این فشارها با معطل کردن مذاکرات تأثیرگذار خواهد بود.

شما دیدید، آقای بلینکن چند هفته پیش در جلسه سنا در پاسخ به اینکه سناتورها گفتند شما زیادی می‌خواهید از تحریم‌های ایران تعلیق کنید، جواب داد که «ما به اندازه کافی تحریم نگه می‌داریم که بتوانیم اهرم فشار را حفظ کنیم.»

این از جمله فشارهای خارج از حزب است که شرایط را به سمت وضعیت فعلی می‌برد. شما اگر بخواهید واقعاً برجام را اجرا کنید بند ۲۹ برجام می‌گوید «نباید طرف مقابل بعد از توافق کاری کند که در تجارت بین‌المللی اخلال ایجاد شود»، این در حالی است که بعد از توافق برجام، سیاست رسمی آمریکا، فشار حداکثری بود یعنی آنها می‌خواهند در کار و اقتصاد ایران اخلال ایجاد کنند.

اگر بخواهند به برجام برگردند و بند ۲۹ را اجرا کنند، باید همه تحریم‌های دوره ترامپ لغو شود.

"این هم مربوط به این است که باید فراتر از مباحث هسته‌ای، در حوزه سیاست خارجی، به سیاست منطقه‌ای و سیاست‌های نظامی و موشکی ایران ورود کنیم یعنی توافق برجام باید قوی‌تر شود"سیاست رسمی ایران نیز این بوده که تحریم‌ها «لغو» و راستی‌آزمایی شود که آمریکایی‌ها این را قبول ندارند و می‌گویند «تعلیق»، آن هم تعلیق بخشی از تحریم‌ها و آنهایی که خودمان تشخیص می‌دهیم. آنها راستی آزمایی را هم قبول ندارند و می‌خواهند تعدادی از تحریم‌های ترامپ را، بخاطر همان حرف بلینکن در مجلس سنا که گفته بود ما به اندازه کافی اهرم فشار نگه می‌داریم، حفظ کنند.