افتتاح جشنواره لندن؛ از حق و حقوق سیاهان تا زنان ایرانی

شصت و چهارمین دوره جشنواره جهانی فیلم لندن که انستیتو فیلم بریتانیا برگزار می‌کند، چهارشنبه‌شب، هفتم اکتبر (شانزدهم مهر)، با نمایش فیلم «من گروو» ساخته استیو مک‌کوئین افتتاح شد.

جشنواره فیلم لندن که به جشنوارهٔ جشنواره‌ها معروف است و غالباً در کنار بخش مسابقه کوچک خود -که از چند سال پیش آغاز شده- به نمایش فیلم‌های گوناگون جشنواره‌های دیگر می‌پردازد و در نهایت صدها فیلم را در معرض دید تماشاگران لندنی قرار می‌دهد، امسال به دلیل مشکلات شیوع ویروس کرونا به شکل بسیار کوچک‌تری برگزار می‌شود.

در جشنواره امسال از بخش مسابقه خبری نیست و بخش مهم جشنواره با نام «گالا» که با فرش‌های قرمز و هیاهوی بسیار برپا می‌شد، امسال از برنامه‌های این جشنواره حذف شده است.

بخش‌های دیگر نظیر خنده، بحث و آفرینش هم بسیار کوچک‌تر از هر سال شده‌اند و میزبان تعداد کمتری فیلم هستند.

اما برای اولین بار طی سال‌های اخیر، فیلم‌ها همزمان با لندن در چند شهر دیگر بریتانیا نظیر بلفاست، گلاسکو، منچستر و ناتینگهام هم به نمایش درخواهند آمد، ضمن این‌که امکان تماشای آنلاین برخی فیلم‌ها فراهم شده و قرار است جشنواره به شکل دوگانهٔ حضوری/اینترنتی برگزار شود.

جشنواره لندن در سال‌های اخیر رویکردی آشکار در حمایت از فیلمسازان زن و همین‌طور فیلمسازان غیرسفیدپوست اتخاذ کرده و جشنواره امسال هم با فیلمی از یک فیلمساز سیاه‌پوست افتتاح شد.

فیلم افتتاحیه؛ شعار سیاسی

«من‌گروو» (Mangrove) ساخته استیو مک‌کوئین، فیلمساز بی‌جهت تحسین‌شده بریتانیایی افتتاحیه جذابی را برای جشنواره رقم نزد.

نمایی از فیلم «من‌گروو»

فیلم داستان مرد سیاه‌پوستی را روایت می‌کند که در سال ۱۹۶۸ رستورانی به نام من گروو در محله ناتینگ هیل لندن افتتاح می‌کند اما مورد آزار یک افسر پلیس به دلایل نژادپرستانه قرار می‌گیرد.

مشکل از جایی آغاز می‌شود که فیلمساز پرده سینما را با تظاهرات سیاسی برای احقاق حق و حقوق سیاهان اشتباه می‌گیرد و از ابتدا تا انتها سعی دارد با زبانی به‌شدت شعاری و سطحی پیام سیاسی/اجتماعی خود را به تماشاگر حقنه کند.

درنتیجه، فیلمساز که به نظر می‌رسد به‌راحتی بر موج اخیر حمایت از سیاهان در صنعت سینما سوار شده، بی‌آن‌که بتواند به زبان هنری ویژه خود برسد (و اصلاً درک درستی از آن داشته باشد)، یکی از استعدادهای سینمای بریتانیا تلقی شده، درحالی‌که فیلم تازه‌اش حداقل چند صحنه جذاب فیلم‌های قبلی (نظیر هفت سال بردگی و بیوه‌ها) را هم ندارد و سراسر فیلمی کلیشه‌ای است با بازی‌های بسیار اغراق‌آمیز و آزارنده، که در نیمه دوم هم به یک فیلم دادگاهی خسته‌کننده بدل می‌شود.

خط فرضی از سینمای ایران

جشنواره لندن در سال‌های اخیر تقریباً هر سال میزبان فیلم‌هایی از سینمای ایران بوده است. امسال به‌رغم کمتر شدن تعداد فیلم‌ها، باز یک فیلم بلند و یک فیلم کوتاه ایرانی در این جشنواره حضور دارند.

فرنوش صمدی که با فیلم‌های کوتاه خود در جشنواره‌های جهانی متعددی شرکت کرده بود، اولین فیلم بلند خود را پس از تورنتو، راهی جشنواره لندن کرده است: «خط فرضی».

خط فرضی، در سبک و سیاق و مضمون، شباهت‌های آشکاری به فیلم‌های کوتاه او دارد و داستان زنانه‌ای را روایت می‌کند که در آن یک مادر در اتفاقی که برای فرزندش می‌افتد، مسئول قلمداد می‌شود.

فیلمساز سعی دارد مضامین تثبیت‌شده درباره رابطه را به چالش بکشد و در فضایی سرد، تنهایی شخصیت اصلی و گرفتار بودنش در جامعه‌ای مردسالار را تصویر کند.

دیگر فیلم ایرانی جشنواره، فیلم کوتاه «شاهد» ساخته علی عسگری است که باز با فیلمنامه‌ای از فرنوش صمدی ساخته شده (نوشته مشترک با عسگری) و مانند سایر آثار عسگری/صمدی، یک موقعیت و اتفاق و برخورد درونی شخصیت‌ها با آن و مسئله وجدان را تصویر می‌کند.

جشنواره فیلم لندن که تا دوازده روز ادامه خواهد داشت، میزبان فیلم‌های شناخته‌شده‌ای چون «عشایر» (کلوئه زائو)، «هرگز دوباره برف نخواهد بارید» (مالگورزاتا اسزوموفسکا)، «فرمان تازه» (میشل فرانکو) و «سیبری» ( ابل فرارا) خواهد بود.

فیلم «آمونیت» ساخته فرانسیس لی با بازی کیت وینسلت نیز به‌عنوان فیلم اختتامیه نمایش خواهد داشت.