«خوئینی‌ها بی‌گدار به آب نزده و برخورد با او هزینه دارد»

نامه محمد موسوی خوئینی‌ها به آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی یک "هشدار" تلقی شد. هم هشدار به روش او در "رهبری" هم زنگ هشداری برای مجموعه "وفاداران" نظام. رئیس شورای مرکزی "مجمع روحانیون مبارز" در نامه‌ای که در کانال تلگرامی خود خطاب به خامنه‌ای منتشر کرد، او را مسئول وضع نابسامان فعلی کشور و مردم معرفی کرد. 

این نامه در میان اصلاح‌طلبان حامیان زیادی نداشت. تعداد کمی آن را ستودند، اما بیشترشان سکوت را ترجیح دادند. برخی حتی به صف منتقدان نامه پیوستند و در انتقاد از خوئینی‌ها تا آنجا رفتند که او را "مسئول‌تر" از راس هرم قدرت دانستند.

"نامه محمد موسوی خوئینی‌ها به آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی یک "هشدار" تلقی شد"اما واکنش تندروهای حامی رهبر نظام که روزنامه کیهان زبان آنهاست، وزن و اهمیت نامه خوئینی‌ها را برملا کرد.

چرا این حجم از حمله به خویینیها؟ این سوال را از دو تحلیلگر سیاسی، احمد پورمندی و رضا علیجانی پرسیدیم.

احمد پورمندی به موقعیت محمد موسوی خوئینی‌ها به عنوان دبیرکل "مجمع روحانیون مبارز" یعنی بزرگترین و مهم‌ترین تشکل روحانیون منتقد آیت‌الله خامنه‌ای اشاره می‌کند. تشکلی که «کسانی نظیر آقایان کروبی، خاتمی و عبدالله نوری عضو آن هستند. برخی از مراجع قم نظیر آقایان صانعی و شبیر زنجانی نسبت به این مجمع تمایل دارند. شیخ حسن خمینی و کل بیت آقای خمینی هم نسبت به آن همدلی دارند. وابستگان به بیت آقای منتظری و بویژه آقای احمد منتظری هم با مجمع مذکور نزدیک هستند.»

احمد پورمندی، تحلیلگر مسایل سیاسی

او معتقد است وقتی کسی از چنین «جایگاه رسمی، نامه سرگشاده می‌نویسد، شیوه حکمرانی رهبر نظام را مورد نقد جدی قرار می‌دهد و  تداوم آنرا برای بقای نظام و کشور خطرناک ارزیابی می‌کند، طبعا خشم رهبر و اطرافیان او را متوجه خود خواهد کرد.»

احمد پورمندی این نامه را " ابتدا به ساکن"، بدون مقدمه و اقدامی فردی نمی‌داند و احتمال زیاد می‌دهد که در پس آن با سایر سران مجمع همآهنگی‌هایی شده است و انتشار آن فقط نشانه نگرانی مجمع نیست و می‌تواند سرآغاز حرکتی ، از جمله در ارتباط با جانشینی هم باشد و طبعا اطرافیان مجتبی خامنه‌ای تحمل هیچ "حرکت مشکوکی" را نخواهند کرد.

«جنگ برادران خونین‌تر است»

رضا علیجانی به دویچه‌وله فارسی می‌گوید این دعوای درون نظام است: «آقای خوئینی‌ها و خامنه‌ای هم سن و هم دوره هستند.

کینه‌های قدیمی هم جاری شده است. جنگ برادران خونین‌تر است. آقای خوئینی‌ها مورد بعض آقای خامنه‌ای است. آقای خامنه‌ای به خیلی از کسانی که در مجلس خبرگان انتخاب رهبر دوم به او رای منفی دادند پست و مقام داد ولی به او نداد. بین آنها نوعی رقابت و تکبر متقابل وجود دارد. اما در هرحال موسوی خوئینی‌ها وزنه‌‌ای در درون اصلاح‌طلبان سنتی و روحانیون چپ سنتی است.»

او معتقد است در حال حاضر وضع آنقدر خراب است که موسوی خوئینی‌ها احتیاط همیشگی را کنار گذاشته و دارد هشدار می‌دهد. از نظر علیجانی "این صدای اعتراض خیلی‌های دیگر هم هست" و همین نامه را برای حکومت پرهزینه می‌کند.

این حملات به کجا ختم خواهد شد؟

آیا از هجمه‌ای که علیه محمد موسوی خوئینی‌ها به راه افتاده می‌توان انتظار داشت با او نیز همان رفتاری شود که پیشتر مثلا با خاتمی یا دیگرانی شد که در دوره‌های مختلف از ساختار قدرت به بیرون رانده شدند؟ یا انتقاد مطرح شده در نامه او در نامه‌های انتقادی دیگر و با صداهای بیشتری ادامه خواهد یافت؟

احمد پورمندی معتقد است برای پاسخ قطعی باید صبر کرد و دید.

"برخی حتی به صف منتقدان نامه پیوستند و در انتقاد از خوئینی‌ها تا آنجا رفتند که او را "مسئول‌تر" از راس هرم قدرت دانستند"او می‌گوید: «در گیر شدن با مجمع شاید هزینه‌ای بزرگ‌تر از حذف آیت‌الله منتظری روی دست آقای خامنه‌ای بگذارد.» پورمندی می‌‌پرسد «آیا بیت رهبری قادر به پرداخت این هزینه‌ هست؟ آیا اقدام خویینی‌ها فقط برای آزمایش واکنش بیت است و یا بخشی از یک تصمیم به تعرض و ایستادگی است؟ هرچه هست، بسیار بعید است که خویینی‌ها بی‌گدار به آب زده باشد و اقدام به موقع او به عنوان دبیر کل مجمع، بیت را در وضعیت دشواری قرار داده است.»

رضا علیجانی، تحلیلگر مسائل سیاسی

رضا علیجانی نیز بر این باور است که هنوز برای پاسخ به این سوال زود است و می‌گوید: «این که دیگران نیز شجاعت کنند و احتیاط افراطی‌شان را کنار بگذارند و نامه‌های مشابهی بدهند یا نه، موضوعی است که برای پاسخ به آن باید منتظر بود ولی به هرحال برخورد آقای خوئینی‌ها را حتی اگر با برخورد خود آقای خاتمی مقایسه کنیم، یک گام به پیش به شمار می‌رود.»

جابه‌جایی پاورقی و متن

آنچه در این روزها اذهان عمومی را پیرامون این نامه به خود جلب کرد، واکنش اصلاح‌طلبان و منتقدان در ایران به بود. بجز تنی چند از اصلاح‌طلبان، از جمله آذر منصوری، محسن آرمین، فیض‌الله عرب سرخی یا عبدالله ناصری، بسیاری از چهره‌های مطرح اصلاح‌طلب، از جمله خاتمی سکوت کردند. برخی منتقدان حکومت مانند صادق زیباکلام حتی شیپور را از سر گشادش زده و خوئینی‌ها را مقصرتر از خامنه‌ای دانستند.

رضا علیلجانی درباره برخورد طیف اصلاح‌طلب می‌گوید: «برخی از کسانی که در صف اصلاح‌طلبان هستند بنابر جابه‌جایی پاورقی و متن وارد این نزاع شدند که به هر حال علامت دیگری از آشفتگی جریان اصلاح‌طلبی است.»

او از اصلاح‌طلبان به عنوان "لشگر در حال هزیمت" یاد می‌کند معقتد است شاید مهم‌ترین بحران آنها بحران امنیتی و هراسی باشد که به خاطر فشار بسیار در داخل کشور بر مخالفان وارد می‌‌آید. این تحلیلگر در عین حال به "مصلحت اندیشی‌های شخصی" نیز اشاره می‌کند که از نظر او در ایران امروز "سکه زمانه است".

رضا علیجانی به سه نکته در برخورد با نامه خوئینی‌ها می‌پردازد: «برای برخی لحن نامه بسیار محافظه‌کارانه بود. برخی می‌گویند چرا اینقدر دیر انتقاد کرد، موسوی خوئینی‌ها سال‌ها سکوت کرد و بعد از این که بند را آب برد انتقاد می‌کند.

نگاه انتقادی سوم به خاطر شخصیت و سوابق خود آقای خوئینی‌هاست. ایشان در بسیاری از این انحرافات نقش داشته و با اشغال سفارت آمریکا وارد مسیری شد که انتهای آن به اینجا ختم شده است. اما اگر این سه نکته را کنار بگذاریم، باید جوالدوز را به آقای خامنه‌ای زد و سوزن را به آقای خوئینی‌ها. بعضی دوستان این را برعکس کرده‌اند. ضمن این که باید دید آقای خوئینی‌ها هم بالاخره یک روندی داشته است.

"کینه‌های قدیمی هم جاری شده است. جنگ برادران خونین‌تر است. آقای خوئینی‌ها مورد بعض آقای خامنه‌ای است"روزنامه سلام نقش مهمی در ریزش‌های درون حکومت و باز شدن فضا داشته است. هم‌چنین نقش او در مجمع روحانیون مبارز و برآمد آقای خاتمی.»

احمد پورمندی از زاویه دیگری برخورد اصلاح‌طبان را تحلیل می‌کند. او می‌گوید: «به نظر می‌رسد که تصمیم در حلقه اصلی رهبران مجمع اتخاذ شده و سایر نهادها و شخصیت‌های اصلاح‌طلب، در جریان تدوین این نامه قرار نداشته‌اند و واکنش آنها نشانه نوعی غافلگیری است. برخورد زیبا کلام، تا حدود نسنجیده و شتابزده بود. محسن آرمین و عبدالله ناصری به حمایت تمام قد برخواسته‌اند و به نظر می‌رسد که جریانات و شخصیت‌های پیگیرتر جریان اصطلاح‌طلب به حمایت از اقدام خویینی‌ها و محتوای نامه سرگشاده او برخیزند و آقای خاتمی نیز، شاید با کمی احتیاط ، همبستگی خود را اعلام نماید.»