تورم ماهانه خوراکی‌ها کمتر از نرخ تورم سایر کالاهاست

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به گزارش روزنامه جهان صنعت، با عنوان «سیگنال‌های جدید گرانی» اعلام کرد: با اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها و جراحی اقتصادی، افزایش قیمت‌ها امری محتمل بود که دولت سعی کرده بخشی از آن را با پرداخت یارانه‌ها تا زمان اجرای کالابرگ حمایتی تامین کند، در این راستا، محصولات و کالا‌های کشاورزی نیزاز قاعده افزایش قیمت مستثنی نبوده و این کالا‌ها نیز همانند سایر عوامل از جمله زمین، اجاره، دستمزد، هزینه آب، برق، گاز و … مشمول افزایش قیمت شده است.

اگرچه بخش کشاورزی به دلیل ارتباط تنگاتنگ با شرایط اقلیمی، بسیار آسیب‌پذیر است، اما بررسی قیمت ماهیانه محصولات اساسی کشاورزی بر اساس گزارش منتشر شده توسط مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، ثبات نسبی بازار محصولات اساسی به ویژه پس از اجرای طرح مردمی سازی یارانه‌ها، نشان از مدیریت صحیح بخش کشاورزی در دو رویداد مهم از جمله بحران جنگ روسیه و اکراین در اسفندماه ۱۴۰۰ و اجرای طرح مردمی سازی یارانه‌ها از اواخر اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ بوده است، طبیعی است که پس از اجرای طرح مردمی سازی یارانه‌ها، افزایش قیمت برای کالا‌هایی که مشمول دریافت ارز ترجیحی (گوشت، مرغ، روغن، لبنیات) بوده‌اند، اتفاق افتاده است.

اما بر خلاف آنچه که در بسیاری از رسانه‌ها به عنوان تورم افسارگسیخته مواد غذایی و عدم توانایی دولت در کنترل آن مطرح شده است، گزارش شاخص قیمت مصرف کننده منتشر شده توسط مرکز آمار نشان می‌دهد که بار تورمی ناشی از طرح اجرای مردمی سازی یارانه‌ها در دو ماه اول پس از اجرای طرح تخلیه شده و تورم ماهیانه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به ۲.۲ درصد در مهر ماه و کمتر از نرخ تورم کل برای سایر کالا‌ها قرار گرفته است، لذا به اعتقاد اکثریت محققان و اقتصاددانان اجرای سیاست حذف ارز ترجیحی و مردمی سازی یارانه‌ها ضرورتی انکارناپذیر بوده است.

بر خلاف آنچه در متن گزارش آمده است، به دلایل ذیل مصرف گوشت و لبنیات در کشور کاهش نیافته است:

الف) بررسی روند مصرف گوشت قرمز در کشور: یکی از روش‌های بررسی روند مصرف اقلام خوراکی در کشور، بررسی میزان تولید داخل، میزان واردات و میزان صادرات آن‌ها است.

بر اساس نمودار (۱) تولید گوشت قرمز در ماه‌های سال ۱۴۰۱ در مقایسه با سال ۱۴۰۰ (به‌استثنای تیرماه)، بیشتر بوده است.

تورم ماهانه خوراکی‌ها کمتر از نرخ تورم سایر کالا‌ها است

نمودار ۱- روند عرضه ماهانه گوشت قرمز در سال ۱۰۸۱ در مقایسه با سال ۱۰۸۸ ماخذ: مرکز آمار ایران

از طرف دیگر، میزان واردات افزایش یافته و میزان صادرات نیز صفر بوده است؛ لذا می‌توان دریافت که به طور کلی، میزان مصرف گوشت قرمز در کشور در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته است. طبیعتاً پس از حذف ارز ترجیحی نهاده‌های خوراک دام و طیور، قیمت شیر و لبنیات در بازار افزایش یافته است، ولی بررسی متوسط قیمت ماهانه شیر پاستوریزه، ماست پاستوریزه و پنیر ایرانی پاستوریزه در بازار در سال ۱۳۹۹، ۱۴۰۰ و هشت ماهه نخست سال ۱۴۰۱، نشان می‌دهد که پس از اجرای سیاست مردمی سازی یارانه‌ها، نرخ تورم اقلام یاد شده در مقایسه با سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ کمتر بوده و به عبارت دیگر، تورم ناشی از حذف ارز ترجیحی در حال تخلیه می‌باشد. از طرف دیگر، تولید شیر در تابستان ۱۴۰۱ نسبت به فصل قبل (بهار ۱۴۰۱) افزایش یافته است. به عبارت دیگر، تولید شیر از زمان اجرای سیاست مردمی سازی یارانه‌ها یا حذف ارز ترجیحی در اردیبهشت ۱۴۰۱، افزایش یافته است.

همچنین، بررسی روند واردات و صادرات محصولات لبنی حاکی از آن است که در سه‌ماهه دوم در مقایسه با سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۱، صادرات محصولات لبنی به لحاظ وزنی ۱۹.۰۸ هزار تن و واردات آن ۰.۰۷ هزار تن کاهش یافته است؛ لذا از یک طرف در سه‌ماهه دوم در مقایسه با سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۱، تولید شیر افزایش یافته و از طرف دیگر، موجودی خالص وزنی تأمین محصولات لبنی از محل تجارت، افزایش یافته است؛ بنابراین نمی‌توان نتیجه گیری کرد که پس از اجرای سیاست مردمی سازی یارانه‌ها، مصرف لبنیات در جامعه کاهش یافته است. بر خلاف آنچه در متن گزارش آمده است، قیمت مواد غذایی در کشور‌های مختلف جهان نیز در حال افزایش می‌باشد.

بر اساس گزارش امنیت غذایی بانک جهانی منتشر شده در تاریخ ۱۳ اکتبر ۲۰۲۲ (۳۰ مهرماه ۱۴۰۱)، تورم داخلی قیمت مواد غذایی همچنان در سراسر کشور‌های جهان بالا بوده و تقریباً برای تمام کشور‌های با درآمد پائین، متوسط و بالا ادامه دارد.

"ب) افزایش علوفه قابل برداشت مراتع کشور بر اساس آمار سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، میزان علوفه قابل برداشت مجاز مراتع کشور در سال جاری در مقایسه با سال گذشته افزایش یافته است.  "همچنین، هزینه‌های بالای انرژی و کود، آب و هوای ناسازگار در کشور‌های اصلی تولیدکننده و ریسک‌های ناشی از جنگ اوکراین- روسیه، منجر به تورم بالا در قیمت مواد غذایی داخلی در کشور‌ها شده است.

همچنین بر خلاف آنچه در متن گزارش آمده است، به دلایل زیر نگرانی بابت تأمین نهاده‌های دامی وجود ندارد. الف) بازگشت مجدد شاخص قیمت محصولات کشاورزی و غلات به قیمت‌های سال گذشته: روند شاخص‌های قیمت روزانه محصولات کشاورزی، غلات و صادرات محصولات کشاورزی از یک ژانویه ۲۰۲۱ تا ۹ نوامبر ۲۰۲۲ (۱۸ آبان ۱۴۰۱) حاکی از آن است که از شروع جنگ روسیه- اکراین در ۲۴ فوریه۲۰۲۲ (۵ اسفند ۱۴۰۰)، شاخص قیمت محصولات کشاورزی و غلات افزایش پیدا کرده، ولی مجدداً از ۶ ماه گذشته با نوساناتی در حال کاهش بوده و در حال نزدیک شدن به قیمت‌های سال گذشته می‌باشد؛ لذا نگرانی بابت تأمین نهاده‌های کشاورزی مورد نیاز از محل واردات وجود ندارد. ب) افزایش علوفه قابل برداشت مراتع کشور بر اساس آمار سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، میزان علوفه قابل برداشت مجاز مراتع کشور در سال جاری در مقایسه با سال گذشته افزایش یافته است.